با آغاز عملیات «طوفان الاقصی» از سوی حماس علیه رژیم صهیونیستی، یکی از پرسش‌ها این است که حالا تکلیف روند عادی‌سازی چه می‌شود؟ یکی از مهمترین الویت‌های رژیم صهیونیستی در سال‌های اخیر، تلاش برای عادی‌سازی روابط با کشورهایِ عربی بوده؛ زیرا این موضوع پیش از هرچیزی، تثبیت مشروعیت و جایگاه خود به عنوان یک «کشور» در میان همسایگان عربش است.
تاریخچه عادی‌سازی روابط
۵۰ سال پیش(۱۳۵۲)در همین روزها، جنگ «یوم کیپور»(جنگ میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی) رخ داد. جنگی که پس از جنگ ۶ روزه ۱۹۶۷ (۱۳۴۶) و شکست کشورهای عربی، این‌بار هم برای آنان توفیقی به دنبال نداشت. پس از این جنگ، تلاش‌های دیپلماتیکی برای پایان‌دادن به مناقشه میان این کشورها و رژیم صهیونیستی و همزمان درگیری رژیم و فلسطین گسترش یافت.
در سال ۱۹۷۹ (۱۳۵۸) مصر و رژیم صهیونیستی معاهده صلح امضا کردند و در سال ۱۹۹۴ (۱۳۷۳) نیز معاهده صلحی میان اردن و رژیم امضا شد. روابط غیررسمی میان رژیم و برخی دیگر از کشورهای عربی ادامه داشت تا اینکه در فوریه ۲۰۱۹ (بهمن‌ماه ۱۳۹۷) در اجلاس ضد ایرانیِ ورشو، رژیم صهیونیستی و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس حضور یافتند. روابط نزدیک میان رژیم و این کشورها توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد.در سال ۲۰۲۰ توافق مشترکی میان آمریکا، رژیم صهیونیستی و امارات متحده عربی و بعد هم بحرین، مغرب و سودان امضا شد که به «پیمان ابراهیم» معروف است.
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور وقت آمریکا هنگام امضای توافق ابراهیم گفت، امیدوار است عربستان و اسرائیل هم به زودی صلح کنند. از آنجایی که عربستان نقشی مهمی در راهبریِ کشورهای عربی دارد، عادی‌سازی روابط میان رژیم و عربستان می‌تواند تاثیر زیادی بر تثبیت قدرت و جایگاه رژیم داشته باشد. در چند ماه اخیر، بارها مقام‌های رژیم صهیونیستی درباره عادی‌سازی روابط با عربستان صجبت کردند. «الی کوهن» وزیر خارجه رژیم صهیونیستی در گفت‌وگو با شبکه ۱۲ این رژیم تاکید کرد: اسرائیل اکنون بیش از هر زمان دیگری به توافق صلح با عربستان نزدیک شده است. هرچند وزیر امنیت این رژیم گفت «مسیر عادی‌سازی روابط با ریاض همچنان طولانی» است. به هر صورت این عادی‌سازی در دستور کار آمریکا، عربستان و رژیم صهیونیستی بود و تحلیل‌ها و اخبار متعدد درباره آن در رسانه ها منتشر می‌شد.
برابر نظرسنجی‌ها، فقط ۲ درصد از جوانان عربستانی از عادی‌سازی روابط میان رژیم و این کشور حمایت می‌کنندخواسته‌های عربستان
برابر نظرسنجی‌ها، فقط ۲ درصد از جوانان عربستانی از عادی‌سازی روابط میان رژیم و این کشور حمایت می‌کنند.[۱] این شکاف جدی میان اراده حاکمیتِ بن سلمان و شهروندان سعودی فقط در صورتی تا اندازه‌ای قابل پر شدن است که عربستان بتواند با گرفتن امتیازهایی نشان دهد این عادی‌سازی در راستای تامین منافع ملی عربستان است.
عربستان دو درخواست اصلی برای انجام این عادی‌سازی دارد. نخستین خواسته که در الویت قرار دارد، حمایت آمریکا از برنامه هسته‌ای این کشور است. نکته قابل توجه آنکه، رژیم صهیونیستی همواره جدی‌ترین مخالف هرگونه برنامه هسته‌ای در منطقه غرب آسیا بوده و به نوعی خواسته، انحصار آن را برای خود حفظ کند. علاوه بر آنکه در صورت اجرای چنین خواسته‌ای، مصر و ترکیه نیز پس از عربستان، همین مسیر را طی خواهند کرد.
دومین خواسته سعودی‌ها، افزایش دسترسی به فناوری‌های نظامی آمریکاست. ریاض توقع دارد حداقل تضمین‌های امنیتی شبیه به آنچه آمریکا به کره‌جنوبی و ژاپن داده است را به آنها نیز بدهند؛ یعنی آمریکا متعهد شود در صورت هدف حمله قرار گرفتن عربستان، از آن پشتیبانی نظامی کند.
دو سال پیش، نماینده عربستان در سازمان ملل متحد اعلام کرد شرط عادی‌سازی روابط، پذیرفتن طرح ابتکار صلح عربی مربوط به سال ۲۰۰۲ از سوی رژیم صهیونیستی است. این طرح خواستار پایان‌دادن به اشغال همه سرزمین‌های عربی اشغال‌شده توسط اسرائیل در سال۱۹۶۷(۱۳۴۶)، ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی، انتخاب بیت‌المقدسِ شرقی به عنوان پایتخت آن و اعطای حق تعیین سرنوشت به فلسطینیان است.
با توجه به اینکه اکنون احزاب راست افراطی و ضد فلسطینی در رژیم صهیونیستی در قدرت هستند و به نظر می‌رسد رویکردشان انضمام کرانه باختری به سرزمین‌های اشغالی و تکرار «پاکسازی قومی» است، تحقق این شرط در عمل دور از دسترس بوده و حالا با آغاز عملیات طوفان‌الاقصی، دسترس ناپذیرتر نیز شده است. چند روز پیش یکی از نمایندگان کنست رژیم گفته بود «باید یک «روز نکبت» دوم رقم بزنیم که به معنای اخراج گسترده فلسطینیان همچون روز نکبت سال ۱۹۴۸ (۱۳۲۶) و پاکسازی فلسطین از فلسطینیان است.»
آثار عملیات طوفان‌الاقصی
دو سال پیش، عربستان شرط عادی‌سازی با اسرائیل را «پذیرفتن طرح ابتکار صلح عربی مربوط به سال ۲۰۰۲» از سوی رژیم صهیونیستی اعلام کرده بوداز سوی دیگر یکی از ابزارهای مهم کشورهای عربی برای اقناع افکار عمومی به لزوم عادی‌سازی روابط، تاکید بر قدرت نظامی و اطلاعاتی رژیم بود که به نوعی چاره‌ای جز پذیرفتن این قدرت نمی‌گذاشت. حالا با عملیات طوفان‌الاقصی که شکست اطلاعاتی برای رژیم محسوب می‌شود، این ابزار در عمل به کار نمی‌آید. در واقع یکی از بزرگترین شواهد «شکست ترمیم‌ناپذیر»، همین شکستِ هیمنه رژیم و شکستِ افسانه شکست ناپذیریِ رژیم است.
هرچند این عملیات ابتدا از سمت فلسطین (حماس) آغاز شد و رسانه‌های حامی رژیم نیز با پیش گرفتن خطِ مظلوم‌نمایی تلاش دارند ماجرا را به‌گونه‌ای روایت کنند که گویی اینجا نقطه صفر ماجرایی است که فلسطین در آن آغازگر جنگ است؛ اما واقعیت آن است که شدت سیاست‌های خصمانه و تجاوزهای رژیم، اکنون این «پاسخ» فلسطین را به دنبال داشته است.
این موضوع تقریبا برای افکار عمومی دنیا پذیرفته شده و این را می‌توان از شمار بالای تجمع‌های حمایت از فلسطین در شهرهای مختلف دنیا متوجه شد. از سوی دیگر به دستور وزیر جنگ رژیم صهیونیستی، در حال حاضر محاصره علیه غزه کامل‌شده و واردات برق، سوخت و آب به غزه قطع شده است. عادی‌سازی روابط با رژیمی که تا این سطح از خشونت را علیه مردم غزه به کار می‌برد، دست‌کم از نظر اقناع افکار عمومی بسیار دشوار است.
«فرد کمپ» رئیس اندیشکده شورای آتلانتیک در گفت‌وگوی اخیر خود گفت: «فکر می‌کنم قربانی بزرگ این حوادث اخیر، مساله عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل است. چشم‌انداز توافق وجود داشت؛ مردم به آن شانس ۵۰ درصد می‌دادند اما در حال حاضر شانس آن صفر است.»
«اسماعیل هنیه» رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی حماس پس از طوفان‌الاقصی به صورت مشخص به موضوع «عادی‌سازی» نیز اشاره کرد و گفت: «اطلاعات موثقی داریم که اشغالگران می‌خواهند کنترل کامل مسجدالاقصی را به دست گیرند و از جنایت بزرگ عادی‌سازی، برای قانونی جلوه‌دادن حضور خود در منطقه استفاده کنند.»
علاوه بر موضوع عملیات الاقصی، باید به یک عامل خارجیِ تاثیرگذار بر کندشدن عادی‌سازی اشاره کرد. رژیم صهیونیستی تلاش می‌کرد با معرفی ایران به عنوان تهدید مشترک برای رژیم و کشورهای عربی، مسیر عادی‌سازی را هموار کنند اما پس از تنش‌زدایی میان ایران و عربستان، این ابزار هم از دست رژیم و همچنین عربستان برای همراه‌سازی افکار عمومی خارج شده است. به نظر می‌رسد عملیات طوفان‌الاقصی فرآیند عادی‌سازی را در حال حاضر متوقف کرده و جدا از نتیجه نهایی جنگ، پس از آن نیز، روند کند و با منوانع بیشتری باشد.
[۱] https://www.economist.com/middle-east-and-africa/۲۰۲۳/۰۹/۲۴/america-israel-and-saudi-are-at-the-cusp-of-a-deal
نظر شما