۲۱۳۸ پژوهشگر ایرانی در زمره پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان قرار گرفتند

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، سید احمد فاضل زاده روز شنبه با بیان اینکه، موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، به عنوان «قلب و مغز علم و فناوری کشور» وظیفه سنجش و پایش عملکرد علمی ایران و دیگر کشورهای اسلامی را بر پایه تحلیل های علم سنجی به عهده دارد، افزود: هر ساله آخرین یافته های علم سنجی برگرفته از منابع و مراجع معتبر مختلف را تحلیل و گزارش می کند، تا از این رهگذر ضمن آگاهی بخشی درباره عملکرد علمی کشور و آخرین تحولات آن، اطلاعات مفیدی را در اختیار مدیران و متولیان علم و فناوری کشور برای برنامه ریزی و سیاستگذاری در راستای تشویق و تقویت نقاط قوت و چاره اندیشی برای رفع کاستی ها و چالش ها فراهم کند.

وی گفت: یکی از این گزارش ها، بر پایه آخرین یافته های پروژه مشترک الزویر و گروهی از پژوهشگران دانشگاه استنفورد که به «فهرست دانشگاه استنفورد» معروف شده است، انجام می شود.

رییس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) ادامه داد: این گروه در چند سال اخیر، با تحلیل داده های پایگاه اسکوپس بر اساس روش شناسی ویژه ای، اقدام به شناسایی و ارائه فهرستی از پژوهشگران پراستناد برتر جهان در یک پایگاه اطلاعاتی کرده اند.

وی افزود: روش شناسی ابداع شده، مبتنی بر مجموعه ای از سنجه های استنادی استاندارد شده برای ارزیابی تاثیر استنادی پژوهشگران در رشته ها و حوزه های علمی مختلف است. آنان با ترکیب این سنجه ها، شاخصی به نام «شاخص استنادی مرکب» را ابداع و در مقاله سال ۲۰۱۶ خود معرفی و محاسبه کرده اند. این شاخص مبتنی بر تعداد استنادات دریافتی، جایگاه (الگوی هم-نویسندگی) و شاخص هرش نویسندگان است.

فاضل زاده اظهار داشت: خوشبختانه به منظور قدردانی از پژوهشگران پر استناد یک و دو درصد فعال در دانشگاه ها و موسسات پژوهشی و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سال گذشته با تدبیر دکتر زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، حمایت مالی برای پرداخت پژوهانه تشویقی صورت گرفته است و در سال جاری نیز تداوم خواهد شد.

رییس مؤسسه ISC گفت: تازه ترین به روزرسانی این پایگاه در مهر ماه ۱۴۰۲ (اکتبر ۲۰۲۳) منتشر شد. این فهرست، عملکرد استنادی نویسندگان را به ازای برون دادهای پژوهشی منتشر شده آنان در بازه زمانی ۱۹۶۰ تا ۲۰۲۲ در ۲۲ حوزه موضوعی اصلی و ۱۷۴ حوزه فرعی تحلیل کرده و بر این اساس، نویسندگانی را که در زمره پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان قرار گرفته اند معرفی کرده است.

به گفته وی، این پایگاه در هر نسخه، دو فهرست از پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان را منتشر می کند و تفاوت این دو فهرست در بازه زمانی استنادهای تحلیل شده است: در یکی از فهرست های اعلام شده، بازه زمانی استنادهای دریافتی یک ساله است و در فهرست دیگر، بازه زمانی استنادهای دریافتی از سال ۱۹۹۶ به بعد در نظر گرفته می شود. در این گزارش فهرست پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر ایران بر اساس عملکرد استنادی یک ساله آمده است.

روند حضور ایرانیان در فهرست پژوهشگران پراستناد برتر جهان و کشورهای اسلامی

فاضل زاده افزود: در فهرست منتشر شده بر اساس عملکرد استنادی یک ساله در سال ۲۰۲۲، تعداد ۲۱۳۸ پژوهشگر با وابستگی سازمانی جمهوری اسلامی ایران در میان تعداد کل ۲۱۰.۱۹۸ پژوهشگر بین‌المللی حضور دارند.

نمودار شماره یک، روند رشد فراوانی پژوهشگران ایرانی پراستناد دو درصد برتر جهان بر اساس عملکرد استنادی یک ساله را نشان می دهد. شمار پژوهشگران پراستناد ایرانی در این پایگاه روندی رو به رشد داشته است. شمار پژوهشگران در ایرانی در سال ۲۰۲۲ (۲۱۳۸) نسبت به سال ۲۰۲۲ (۱۹۴۱) ۱۵/۱۰ درصد افزایش داشته است.

نمودار ۲ تعداد پژوهشگران دو درصد بیست کشورهای اسلامی پیشرو را نشان می دهد. جمهوری اسلامی ایران رتبه نخست را از به لحاظ تعداد پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر در میان کشورهای اسلامی به خود اختصاص داده است و کشورهای ترکیه و عربستان به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار دارند.

سهم نهادهای علم و فناوری کشور از پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان

رییس مؤسسه ISC بیان کرد: جدول یک وضعیت کلی پژوهشگران پراستناد ایرانی را به نمایش می گذارد. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بیشترین سهم را از پژوهشگران پراستناد ایرانی (۶۸/۵۱%) را به خود اختصاص داده است.

در جدول ۲، سهم هر دانشگاه از پژوهشگران پراستناد ایرانی در فهرست دو درصد برتر جهان بر اساس عملکرد استنادی یک ساله در سال ۲۰۲۲ ارائه شده است.

دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه تهران به ترتیب بیشترین تعداد پژوهشگر پراستناد دو درصد را دارند. حائز اهمیت است که آمار زیر بر اساس وابستگی اصلی سازمان اصلی بوده است، به این ترتیب که پژوهشگران مربوط به مراکز، موسسات، پژوهشکده ها یا بیمارستان هایی که واحد مستقلی به شمار نمی آیند، بلکه زیرمجموعه یک دانشگاه مادر هستند، زیر نام دانشگاه مربوطه شمارش شده است.

پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر کشور به تفکیک حوزه موضوعی

فاضل زاده گفت: در جدول سه تعداد پژوهشگران پراستناد کشور در فهرست پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان به تفکیک حوزه موضوعی بر اساس نتایج سال ۲۰۲۲ مشاهده می شود.

وی گفت: همانطور که مشاهده می شود، چهار حوزه موضوعی پزشکی بالینی، مهندسی، شیمی و فناوری های راهبردی (هوش مصنوعی، نانو، فرایندهای ساخت پیشرفته و...) به ترتیب رتبه های یک تا چهار را در میان رشته های موضوعی به لحاظ فراوانی پژوهشگران پراستناد کسب کرده اند.