دستاورد جدید جیمز وب؛ کشف قدیمی‌ترین کهکشان شبیه راه شیری

به گزارش روز جمعه خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا از پایگاه اطلاع‌رسانی فیز، تاکنون تصور می‌شد کهکشان‌های مارپیچی میله‌ای مانند کهکشان راه شیری پیش از مه‌بانگ (۱۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون سال پیش) قابل شکل گرفتن نبودند.

الکساندر دلا وگا، پژوهشگر مقطع پسادکتری گروه فیزیک و اخترشناسی مرکز اخترزیست شناسی اسپانیا در مادرید و از محققان حاضر در گروه در این مورد گفت: این کهکشان که سییر (Ceers) ۲۱۱۲ نامیده شده، دقیقا بعد از مه‌بانگ (bib bang) شکل گرفته است. رصد این کهکشان نشان می‌دهد کهکشان‌ها می‌توانستند در بدو شکل‌گیری جهان مانند کهکشان راه شیری منظم باشند. این امر باعث تعجب است؛ زیرا کهکشان‌ها در زمان اولیه شکل‌گیری جهان نامنظم‌تر بوده‌اند و تعداد بسیار معدودی از آنها ساختارهای شبیه کهکشان راه شیری دارند.

وی افزود: این کهکشان تازه رصدشده در مرکز خود ساختاری میله‌مانند دارد. میله‌های کهکشانی ساختاری متشکل از ستاره‌ها داخل کهکشان است. میله‌های کهکشانی شبیه میله‌های معمولی است که هر روز در زندگی روزمره مشاهده می‌کنیم مانند میله‌ها یا اشکال راه‌راه‌ در تخته‌های شکلات.

دلا وگا گفت: تقریبا همه میله‌ها در کهکشان‌های راه شیری مشاهده می‌شوند. میله‌های موجود در کهکشان سییر ۲۱۱۲ نشان می‌دهد کهکشان‌ها کامل و سریع‌تر از آن چه پیش از این فکر می‌کردیم، منظم شده‌اند. این امر یعنی برخی از جنبه‌های فرضیه تشکیل و تکامل کهکشان باید بازبینی شود.

بر اساس این گزارش، درک اخترشناسان از تکامل کهکشان پیشتر شامل این بود که کهکشان‌ها بعد از میلیاردها سال منظم شده و میله‌های داخل آن شکل می‌گیرد، کشف این کهکشان نشان می‌دهد تکامل کهکشان و تشکیل میله‌ها داخل آن تنها در بازه زمانی کوتاهی و برای نمونه یک میلیارد سال یا کمتر رخ می‌دهد.

به گفته وی میله‌ها در کهکشان‌های مارپیچی با ستاره‌ها شکل می‌گیرند، ستاره‌ها در اشکال منظم چرخش می‌کنند روشی که در کهکشان راه شیری هم ستاره ها بر اساس آن حرکت می‌کنند.

میله‌ها در این نوع از کهکشان‌ها، به دلیل بی‌ثباتی در ساختار مارپیچی و تاثیرات جاذبه‌ای از کهکشان‌های همسایه قابلیت شکل‌گیری سریع را دارند. درگذشته و وقتی جهان بسیار جوان بود، کهکشان‌ها بی‌ثبات بودند. همچنین تصور می‌شد میله‌ها نمی‌توانند شکل بگیرند یا دیرزمانی در کهکشان باقی بمانند. کشف کهکشان سییر ۲۱۱۲ این دو جنبه از علم اخترشناسی را تغییر خواهد داد.

گزارشی کامل از این یافته که توسط محققان مرکز اختر زیست‌شناسی در اسپانیا انجام شده در شماره روز چهارشنبه (هشتم نوامبر، ۱۷ آبان) مجله نیچر چاپ شده است.

تلسکوپ فضایی جیمز وب که دسامبر ۲۰۲۱ (آذر- دی ۱۴۰۰) و بعد از تحقیقاتی ۲۰ ساله پرتاب شد، قوی‌ترین تلسکوپ فضایی است که تاکنون ساخته شده و در فضا قرار گرفته است. این پروژه برخلاف پیش‌بینی‌های اولیه از هزینه ۵۴۰ میلیون دلاری، سرانجام با هزینه بیش از ۱۰ میلیارد دلار برای اداره ملی هوانوردی و فضایی آمریکا (ناسا) به فضا پرتاب شد و پس از یک ماه با موفقیت در جایی که باید قرار گرفت.

این تلسکوپ که به نام جیمز وب (مدیر ناسا ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۸) نامگذاری شد، حدود ۶ ماه بعد از پرتاب و قرارگیری در نقطه لاگرانژی ۲ نخستین تصاویر خود را در تاریخ ۱۱ ژوئیه (۲۰ تیر ۱۴۰۱) به زمین ارسال و نه‌ فقط جامعه علمی، بلکه مردم عادی را نیز متعجب کرد.