سال ۲۰۲۳ در جنوب قاره آسیا

به گزارش ایرنا، در سال جاری میلادی چندین رخداد جهانی بر روی کشورهای سراسر جنوب آسیا تاثیر گذاشت. تشدید جنگ روسیه و اوکراین به چندین اقتصاد از جمله پاکستان و نپال آسیب رساند. در ماه مارس (اسفند- فروردین)، نزدیکی ایران و عربستان فضای دیپلماتیک بیشتری را برای کشورها در جنوب آسیا بمنظور تعامل با این دو کشور فراهم آورد.

یک طرح راهگذر انتقالی گسترده، موقعیت هند را برای افزایش روابط بازرگانی با اروپا و خاورمیانه تقویت کرد. در نهایت جنگ غزه که در ماه اکتبر (مهر- آبان) اتفاق افتاد، نگرانی‌های امنیتی و دیپلماتیک جدیدی را در جنوب آسیا که سرمایه گذاری عمیقی برای ثبات خاورمیانه کرده، به وجود آورد.

با این تحولات و نقاط عطف در سراسر جهان، نشریه فارن‌پالیسی به اتفاقات مهم در جنوب آسیا در سالی که گذشت، پرداخته است:

فرود کاوشگر هندی بر روی ماه

در ماه اوت (مرداد- شهریور)، هند کاوشگر خود را بر روی کره ماه فرود آورد و خود را به چهارمین کشوری که در ماه حضور دارد تبدیل کرد. هند همچنین اولین کشوری است که بر روی قطب جنوب ماه فرود آمده است. این دستاورد نشان‌دهنده توانایی علمی و فناوری آژانس فضایی این کشور بود که از زمان شکل‌گیری در دهه ۱۹۶۰ صدها ماهواره را به فضا پرتاب کرده است. در سال ۲۰۲۳، هند پست مهم ریاست گروه ۲۰ را بر عهده داشت و میزبان جام جهانی کریکت بود.

هند اکنون می تواند رقابت خود را با چین فراتر از زمین گسترش دهد؛ گفته می‌شود، فرود روی ماه فرصت‌هایی را برای دهلی نو ایجاد می‌کند تا همکاری فضایی با واشنگتن را افزایش دهد، به‌ویژه از زمانی که این کشور به توافقنامه آرتمیس با ابتکار آمریکا، پیوسته است.

اخراج ۱.۷ میلیون افغانستانی از پاکستان

یکی از بزرگترین بحران‌های انسانی در سال جاری از تصمیم پاکستان در ماه نوامبر (آبان- آذر) برای اخراج مهاجران غیرقانونی از جمله یک میلیون و 700 هزار افغانستانی ناشی می‌شود که حدود ۶۰۰ هزار نفر از آنها پس از به قدرت رسیدن طالبان در سال ۲۰۲۱ به پاکستان گریخته بودند. اسلام آباد دلایل امنیتی را دلیل این اقدام عنوان کرده اما احتمال می‌رود پاکستان قصد داشته تا به طالبان برای توقف حضور تروریست‌های ضد پاکستانی مستقر در افغانستان فشار وارد آورد.

طالبان که در حال حاضر با چالش‌های بشردوستانه و اقتصادی بزرگی دست و پنجه نرم می‌کند و قادر به رسیدگی به صدها هزار مهاجر بازگشته به افغانستان نیست، تصمیم پاکستان را محکوم کرد. هم اقدام پاکستان و هم واکنش طالبان بر شدت تنش‌ها میان دوکشور افزود؛ تنش‌هایی که با افزایش شدید حملات تروریستی در پاکستان با مداخله شبه‌نظامیان مستقر در افغانستان شدت پیدا کرد.

اما از سوی دیگر یک اتفاق دیپلماتیک منطقه‌ای دیگر در سال ۲۰۲۳ رقم خورد؛ روابط رو به رشد هند با طالبان که دهلی نو زمانی آن را یک بازیگر متخاصم می‌دانست. در ماه نوامبر، دیپلمات‌های افغانی وفادار به دولت قبل سفارت این کشور در دهلی نو را بستند و دلیل آن را فقدان حمایت هند اعلام کردند. چند روز بعد مقام‌های طالبان کنترل دفاتر دیپلماتیک در هند را در دست گرفتند.

اتهام آمریکا به هند در مورد تلاش برای کشتن یک جدایی طلب

در ماه نوامبر، مقام‌های ایالات متحده کیفرخواستی را منتشر کردند که در آن به تفصیل توطئه ترور یک جدایی طلب سیک در نیویورک که ظاهراً توسط یک کارمند دولت هند سازماندهی شده بود، توضیح داده شد. ایالات متحده این طرح را خنثی کرد، اما واشنگتن همچنان باید با این احتمال که یک شریک راهبردی نزدیک، به سرکوب مخالفان در خاک ایالات متحده اقدام کرده، مقابله کند. روابط ایالات متحده و هند به اندازه کافی قوی است که بتواند این شوک را پشت سر بگذارد، اما اعتماد ایجاد شده در سالها شراکت آنها، متزلزل شد.

فارن‌پالیسی ادعاها علیه هند را بخشی از یک روند منطقه‌ای می‌داند و آن ضربه خوردن دموکراسی در جنوب آسیا و در سال ۲۰۲۳ است؛ در پاکستان و بنگلادش، مقام‌ها سرکوب مخالفان را با دستگیری و زندانی کردن حامیان و سران مخالفان، تشدید کردند. در ماه سپتامبر (شهریور/ مهر)، گزارشی از سازمان ملل متحد، سریلانکا را به دلیل بی‌مسئولیتی که منجر به عدم رسیدگی به نقض حقوق بشر و سوء استفاده از قدرت شده، مقصر دانست. در افغانستان، طالبان از کاهش ممنوعیت تحصیل برای دختران خودداری کرد و محدودیت‌ها برای اشتغال زنان را افزایش داد.

فشار دوباره آمریکا بر بنگلادش

در ماه مه (اردیبهشت- خرداد)، وزارت خارجه ایالات متحده یک سیاست جدید محدودیت روادید برای بنگلادش را با هدف مجازات کسانی که مانع برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه می‌شوند، اعلام کرد. مردم این کشور در روز ۷ ژانویه (۱۷ دی) به پای صندوق‌های رای می‌روند. تا سپتامبر (شهریور)، بنگلادش سیاست هدف قرار دادن افراد مخالف را پیش گرفته بود. این محدودیت‌ها در سالی ایجاد شد که مقامات آمریکایی بارها بر اهمیت انتخابات آزاد در بنگلادش تاکید کردند. این سیاست همچنین بنگلادش را به تنها کشوری در جنوب آسیا غیر از افغانستان تبدیل کرد که در چند سال گذشته هدف اقدامات قهری ایالات متحده قرار گرفته است.

محدودیت های روادید برای بنگلادش توجه‌ها را به موضع متناقض واشنگتن در مورد دموکراسی در جنوب آسیا جلب کرد. این کشور سیاست بنگلادش خود را حول اصول دموکراتیک طراحی کرده است، در حالی که علناً در مورد سرکوب مخالفان در پاکستان و عقب‌نشینی دموکراتیک در هند در سال ۲۰۲۳ صحبت نمی‌کند. با توجه به زمان باقی مانده (دو هفته) تا انتخابات بنگلادش، به نظر نمی‌رسد که اقدامات ایالات متحده نتیجه داده باشد: مخالفان انتخابات را تحریم خواهند کرد و از محاصره و خشونت علیه دولتی استفاده کردند که از اواخر اکتبر هزاران تن از رهبران و حامیان مخالفان را بازداشت کرده است.