به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، اجلاس روسای دانشگاه های کشور با موضوع کلی نظام ارتقای بهره‌وری در وزارت علوم، از چهارم تا ششم بهمن ماه در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. حوزه فرهنگی و معاونت فرهنگی نیز از موضوعات مهم این اجلاس بود که وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از اقدامات معاونت فرهنگی اجتماعی تقدیر کرد.
محمدعلی زلفی گل در دومین روز از این اجلاس در این باره تصریح کرد: معاونت فرهنگی شاخص‌هایی طراحی کرده که در آن فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها هر لحظه قابل رصد است.
وی ادامه داد: مهم‌تر از این، برای خانواده هر دانشگاه و دانشجویان «فرنامه» ایجاد شده است. دانشجویانی که در فعالیت فرهنگی، تشکل‌ها، انجمن‌های علمی و هر بخشی فعالیت فرهنگی انجام می‌دهد، ثبت شده و در زمان دانش‌آموختگی با کارنامه علمی یک فرنامه فرهنگی نیز دریافت می‌کنند.
معاون فرهنگی اجتماعی وزارت علوم نیز در این مراسم گفت: یکی از معضلات ما در حوزه رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، نبود شاخص‌های عینی است که در سند دانشگاه اسلامی به آن اشاره شده است، اما تاکنون اجرایی نشده بود.
عبدالحسین کلانتری افزود: بر اساس مسئولیت وزارت علوم و با مشارکت همه ذی‌نفعان و متخصصان و حتی لایه‌ای از دانشجویان این شاخص‌ها مرتب و مکرر احصا شد و در سامانه فرنما عملیاتی شد. بیش از ۵۰ درصد شاخص‌ها در سامانه فرنما قابل احصا است که این امر تحولی بزرگ در آموزش عالی است.
امروز گام نهادن در مسیر حکمرانی هوشمند، زیست بوم فرهنگی و اجتماعی دانشگاه و همچنین سامانه فرنما که به نوعی ۲۷ زیرسامانه در حوزه‌های مختلف را در بر می‌گیرد، تصویری نسبتاً دقیق از وضعیت فرهنگی و اجتماعی به دانشگاه‌ها ارائه می‌دهد.
وی افزود: هدف از سامانه فرنما، ارتقای حکمرانی فرهنگی آموزش عالی است، یعنی می‌توان به حکمرانی هوشمند و مبتنی بر داده و شواهد حکمرانی بر خط گفت. این سامانه علاوه بر اینکه تصویری از وضعیت فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی کشور و برش‌های دانشگاهی، انجمن‌های علمی، کانونی، نشریات و تمام مجموعه‌های دانشجویی ارائه می‌دهد، یک اتفاق بزرگ را نیز رقم می‌زند که با حمایت وزیر علوم، تحقیقات و فناوری رونمایی شد که آن هم رتبه‌بندی دانشگاه‌ها مبتنی بر داده‌ها است.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم بیان کرد: موضوع رتبه‌بندی فرهنگی‌اجتماعی دانشگاه‌ها یکی از کارکردهای مهم سامانه فرنما است که سامانه‌ای تعاملی، افقی و مشارکتی است. دسترسی این سامانه به تمام دبیران انجمن‌ها و کانون‌ها داده شده و ثبت اولیه اطلاعات و مستندات لازم توسط آنها صورت می‌گیرد و تأیید نهایی مستندات نیز توسط کارشناسان انجام می‌شود. حجم عظیمی از بارها و کارها روی دوش مجموعه‌های دانشجویی است که مجوز دسترسی به آنها داده شده است و امروز ۷۴ هزار و ۶۰۲ نفر دانشجو کاربر سامانه فرنما هستند.
کلانتری گفت: در سطح اول سعی کردیم فقط به مسؤولان مجموعه‌های دانشگاهی دسترسی بدهیم و یک لایه پایین‌تر که شوراها را در برمی‌گیرد. در حال حاضر وارد عامه دانشجویان نشده‌ایم، اما بزودی دانشجویان هم امکان ثبت و دسترسی داده‌ها را در سطح خودشان خواهند داشت. این نکاتی است که فراهم شده و بطور طبیعی در این مسیر به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شده که گلوگاه‌ها در دست معاونان فرهنگی و رؤسای دانشگاه‌ها قرار گرفته است.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم افزود: یکی از کارهای خوب این سامانه تقویم رویدادها است. به عنوان مثال می‌توانیم متوجه شویم در پنج روز گذشته یا پنج روز آینده در دانشگاه‌ها چه رویدادهایی برگزار شده یا برگزار خواهد شد. اولین روزی که این کار را تابستان گذشته شروع کردیم ۳ هزار برنامه در این سامانه ثبت شد و تا این لحظه ۸۴ هزار و ۴۲۲ برنامه در این سامانه ثبت شده است. همچنین هزار و ۲۱۳ برنامه در حوزه بسیج، ۲ هزار و ۸۲۵ برنامه در حوزه فعالیت‌های ستادی، ۶ هزار و ۷۷۵ برنامه در کانون‌ها و ۶ هزار و ۸۹۲ برنامه برخط در انجمن‌ها برگزار شده است.
تولید فرنامه دانشجویی یکی دیگر از افق‌هایی بوده که زیرساخت آن فراهم شده و می‌توانیم برای هر دانشجو یک سابقه (رزومه) فرهنگی فراهم کنیم. در روزهای اخیر این امکان فراهم شد تا تمام دانشجویان بتوانند عملکردشان را ثبت کنند تا به تأیید معاون فرهنگی در رزومه فرهنگی دانشجویان ثبت شود. همچنین هر زمان که دانشجویان تمایل داشته باشند می‌توانند از جزییات فعالیت‌های فرهنگی خود خروجی بگیرند و بعد از تأیید دانشگاه، به جایی که قابلیت ارائه داشته باشد، ارائه دهند.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم گفت: از ابتدای اردیبهشت تا امروز نزدیک به ۶ هزار برنامه و تا امروز ۸۵ هزار برنامه در این سامانه توسط دانشگاه‌ها ثبت شده است.
رونمایی از نظام بهره‌وری فرهنگی اجتماعی در آموزش عالی
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در این اجلاس به عنوان یکی از سخنرانان افتتاحیه از طراحی شاخص‌های ارزیابی عملکرد فرهنگی-اجتماعی برای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها برای نخستین بار خبر داد.
محمدمهدی ذوالفقارزاده با توضیح روند و روش‌شناسی علمی، مطالعات داخلی و تطبیقی و بررسی اسناد بالادستی که پشتوانه طراحی شاخص‌های مذکور بود، به تشریح ابعاد، مولفه‌ها و شاخص‌های فرهنگی اجتماعی طراحی شده پرداخت.
وی سیاستگذاری شواهدمحور و حکمرانی داده‌مبنا را از ضرورت‌های لازم به‌ویژه در عرصه آموزش عالی و حوزه فرهنگی اجتماعی آن دانست و «سامانه فرنما» را که تابستان ۱۴۰۲ در معاونت فرهنگی اجتماعی وزارت علوم رونمایی شد، ابزار و زیرساخت این مهم برشمرد که اطلاعات و داده‌های این سامانه از این پس مبنای ارزیابی‌های دانشگاه‌ها خواهد بود.
با مصوبه جدید و تأکید وزیر علوم، بعد فرهنگی اجتماعی به عنوان یک بعد مستقل در ارزیابی و رتبه‌بندی دانشگاه‌ها لحاظ خواهد شد. این امر، قطعا زمینه‌ساز هویت‌بخشی به این بعد مهم در فضا و زیست بوم دانشگاهی ما خواهد بود.
ذوالفقارزاده افزود: الگوی ارزیابی مدنظر در هشت بعد، ۴۵ مولفه و ۱۳۳ شاخص طراحی شده است. نظام مدیریت و برنامه‌ریزی، تجهیزات و امکانات فرهنگی، تعاملات و ارتباطات دانشگاهی و فرادانشگاهی، برنامه‌ها و رویدادهای فرهنگی اجتماعی، گروه‌های دانشگاهی، برنامه‌های ویژه اساتید و کارکنان، تولیدات رسانه‌ای و فضای مجازی با رویکرد جهاد تبیین، اهداف و جهت‌گیری‌های مهم هشت بعد اصلی این الگوی ارزیابی است.
وی گفت: در این الگو، سه بعد از این ابعاد در نقش زیرساخت و پشتیبانی است، سه بعد ناظر بر اهرم‌های کارکردی است و دو بعد هم در نقش خروجی‌ها عمل می‌کند که در نهایت بهره‌وری فرهنگی اجتماعی در آموزش عالی را رقم می‌زنند.
«فرنما» تصویری جامعی از دانشگاه ارائه می دهد
معاون مدیرکل پشتیبانی فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم نیز با تاکید بر مسئله سامانه فرنما گفت: با وجود این سامانه یک رزومه کامل فرهنگی در پایان تحصیل به دانشجویان ارائه می شود.
مجتبی صفری افزود: با توجه به اینکه رسوسای دانشگاه ها نیاز به وضوح تصویری از وضعیت فرهنگی دانشگاه ها دارند این سامانه می تواند دستیار و ابزار بهینه ای برای برنامه ریزی هدفمند اقدامات فرهنگی باشد.
وی فرنما را سکوی نمایش و تحلیل فعالیت های داوطلبانه نامید و ادامه داد: به صورت میانگین در هر ساعت از شبانه روز ۱۴۴ فعالیت در سامانه ثبت و روزانه ۲۵۰ کاربر جدید به آن افزوده می شود که این نشان از مشارکت ۹۰ درصدی دانشگاه های دولتی در این عرصه می باشد. در این نشست علاوه بر ارائه سامانه «فرنما»، نظام بهره وری فرهنگی و اجتماعی در آموزش عالی نیز رونمایی شده و از عملکرد معاونت فرهنگی و اجتماعی تقدیر شد.
تاکید بر راهبردهای فرهنگی در بیانیه پایانی اجلاس روسا
اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فناوری کشور پس از سه روز نشست‌های تخصصی با صدور بیانیه پایانی به کار خود پایان داد و سه بند از این بیانیه مختص حوزه فرهنگی و تاکید بر فعالیت های آن است.
در این بیانیه آمده است: «با توجه به راهبردهای چهارگانه رهبر معظم انقلاب برای انتخابات (شامل مشارکت، رقابت، سلامت و امنیت) و تفسیر معظم‌له از دوگانه توامان حق و تکلیف بودن انتخابات ضمن فراخوانی آحاد ملت شریف ایران عزیز، برای خلق حماسه‌ای دیگر و مواجهه هوشمندانه در عرصه جنگ ترکیبی و شناختی و روایتگری صحیح و متقن از دستاوردهای انقلاب اسلامی و تحلیل اوضاع کنونی به همراه جامعه دانشگاهی، تشکل‌های استادی، دانشجویی و یاوران علمی تمام مساعی خود را به کار خواهیم بست تا جلوه زیبای دیگری از مردم‌سالاری دینی به جهانیان عرضه شود.»
در این بیانیه تاکید شده است: «در ارزیابی و رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، محور مهم فرهنگ و مسئولیت اجتماعی به عنوان یک شاخص مهم و مستقل مورد توجه قرار خواهد گرفت و این امر در راستای تحقق اهداف سند دانشگاه اسلامی به تحقق بهره‌وری فرهنگی و اجتماعی در آموزش عالی و تقویت هویت ایرانی، اسلامی و انقلابی زیست‌بوم دانشگاهی خواهد انجامید.»
در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: «در راستای تقویت ارتباط دانشجویان با حوزه‌های فناوری و نوآوری و شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان و در چارچوب تفاهم‌نامه‌های منعقده فی‌مابین معاونت فناوری و نوآوری و معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت با تأکید بر حضور و ارتباط مؤثر انجمن‌های علمی دانشجویی در پارک‌های علم و فناوری و گسترش مراکز نوآوری و کارفرینی در دانشکده‌ها بر توانمندسازی دانشجویان و برگزاری رویدادها و برنامه‌های ترویجی و در چارچوب برنامه‌های دبیرخانه ملی فناوری‌ها و نوآوری‌های علوم انسانی و اسلامی، بر برگزاری تورهای ملی فناوری برای استادان حوزه و دانشگاه، دانشجویان، طلاب و دانش‌آموزان تأکید می‌کنیم.»
نظر شما