رهاسازی پشه‌های اصلاح شده ژنتیکی برای مبارزه با تب دنگی در برزیل

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از تارنمای لایوساینس، برزیل در حال حاضر با شیوع بی سابقه تب دنگی دست و پنجه نرم می کند. این بیماری یک عفونت ویروسی است که از طریق نیش یک پشه منتقل می شود.

دانشمندان در برزیل پشه های اصلاح شده ژنتیکی را در محیط زیست رهاسازی می کنند تا با موارد فزاینده تب دنگی در این کشور مبارزه کنند.

بیش از یک میلیون مورد عفونت ویروسی تب دنگی در دو ماه اول سال جاری میلادی در برزیل گزارش شده است که ۲۲۶ درصد بیشتر از موارد گزارش شده در مدت مشابه سال ۲۰۲۳ است. شهرهای مختلف برزیل در وضعیت اضطراری قرار دارند. در ماه فوریه، ریودوژانیرو با ثبت بیش از ۴۲ هزار مورد تب دنگی از آغاز سال تاکنون، وضعیت اضطراری بهداشت عمومی اعلام کرد.

تقریبا نیمی از جمعیت جهان در مناطقی زندگی می‌کنند که خطر ابتلا به عفونت دنگی وجود دارد. این بیماری در برزیل بومی است و به طور مداوم در گردش است. بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۹، بیش از ۱۱ میلیون مورد تب دنگی در این کشور گزارش شد که اوج گسترش این بیماری معمولاً در فصل بارندگی از اکتبر تا مه است. شیوع بالای تب دنگی تقریباً هر سه تا چهار سال یک بار اتفاق می‌افتد.

از هر چهار فرد آلوده به ویروس این بیماری، فقط یک نفر دچار علائم بیماری می‌شود که شامل تب، سردرد و حالت تهوع است. این علائم معمولاً در مدت دو تا هفت روز از بین می روند. با این حال، این بیماری گاهی اوقات پیشرفت کرده و شدید می شود و به بستری شدن بیمار در بیمارستان و احتمالاً مرگ می انجامد.

هیچ درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد. مراقبت های پزشکی با هدف تسکین درد بیماران و حفظ حیات آنها انجام می شود. این بیماری به طور مستقیم از یک فرد به فرد دیگر منتقل نمی شود.

مقامات بهداشتی برزیل در مواجهه با افزایش موارد تب دنگی، در حال آزمایش شیوه های جایگزین کنترل این بیماری، علاوه بر تولید واکسن هستند. این استراتژی‌ها شامل استفاده از پشه‌های اصلاح‌شده ژنتیکی شده است که توسط شرکت بیوتکنولوژی Oxitec هدایت می‌شود.

این شرکت پشه‌های نر اصلاح شده ژنتیکی Aedes aegypti ، گونه‌ای که ویروس تب دنگی را به انسان منتقل می‌کند، پرورش می‌دهد. پشه های تراریخته حامل ژنی هستند که نوزاد ماده را قبل از بلوغ نابود می کند. تب دنگی فقط از طریق نیش پشه‌های ماده A. aegypti منتشر می‌شود، بنابراین رها کردن پشه‌های اصلاح‌شده در یک منطقه می‌تواند به کاهش تعداد آفاتی که می‌توانند ویروس را به مردم منتقل کنند، کمک می کند.

تخم‌ پشه‌ نر اصلاح‌شده Oxitec در جعبه‌هایی قرار می‌گیرد که با افزودن آب نوزاد پشه از تخم خارج می‌شود. پشه‌های A.aegypti معمولاً در آب راکد به‌ویژه، روی دیواره‌های داخلی ظروف نگهدارنده آب، مانند کاسه یا لاستیک تخم گذاری می کنند. بنابراین، جعبه های Oxitec از آنچه در طبیعت اتفاق می افتد، تقلید می کنند.

ناتالیا فریرا، مدیر کل شرکت Oxitec در برزیل، گفت: پشه‌های اصلاح‌شده چرخه درون این جعبه‌ها را در مدت ۱۰ روز کامل می‌کنند تا حشرات بالغ بیرون بیایند. این رویکرد می تواند جمعیت پشه A. aegypti را تا ۹۰ درصد در مناطقی که پشه های اصلاح شده ژنتیکی رها می شوند، کاهش دهد.

شرکت Oxitec این پشه های اصلاح شده را در شهرهای متعدد در برزیل، از جمله سوزانو در ایالت سائوپائولو که به دلیل تب دنگی در ماه فوریه وضعیت اضطراری اعلام کرد، منتشر می کند.

برزیل اولین کشوری نیست که پشه های اصلاح شده ژنتیکی را دریافت می کند. در سال ۲۰۲۱، پشه‌های اصلاح‌شده ژنتیکی A. aegypti برای اولین بار در آمریکا رهاسازی شد تا تعداد پشه‌های وحشی و بیماری‌زا در فلوریدا کاهش یابد.

دانشمندان به طور عمدی پشه‌ها را در برخی از مناطق جهان، از جمله بخش‌هایی از برزیل و آمریکا، با نوعی باکتری به نام وولباخیا آلوده کرده‌اند که توانایی پشه‌ها را برای انتشار تب دنگی کاهش می‌دهد.

نگرانی‌هایی وجود دارد که پشه‌های اصلاح‌شده ژنتیکی گاهی نوزادانی بوجود می آورند که می‌توانند زنده بمانند تا ژن‌های خود را به حشرات بومی منتقل کنند و پیامدهای ناشناخته ای دارد. اما تاکنون هیچ شواهدی مبنی بر آسیب رساندن به انسان مشاهده نشده است.