عید فطر در مازندران از آیین الوداع تا پخت زیله

به گزارش ایرنا، آیین وداع با ماه مبارک رمضان از جمله رسواتی است که در همواره در عید سعید فطر برگزار می‌شود و در این شب‌ها مداحان و مبلغان دینی ندای‌ «الوداع شهر نورالقرآن» را سر می‌دهند با خواندن سرودهای محلی با ماه رمضان وداع می‌کنند و برای ورود به ماه شوال و بزرگ‌ترین عید اسلامی یعنی عید فطر خود را آماده می‌کنند.

مردم مازندران از ساعات اولیه صبح با حضور در مصلی‌ها و بقاع امام‌زادگان سراسر استان بار دیگر با سردادن نوای «اللهم اهل الکبریا و العظمه و اهل الجود و الجبروت» از باری تعالی آرزوی سالی توام با بهروزی، سلامتی و خوشبختی را برای خود و خانواده خواستار می‌شوند.

مردم مازندران اعتقاد دارند که شب عید فطر همه اعضای خانواده باید در کنار هم باشند و با هم افطار کنند حتی فطریه(مبلع پولی که به عنوان زکات تعیین شده) را از بزرگترین فرد خانواده دست به دست کرده تا به کوچکترین عضو برسد و بعد از آن در کنار سفره آخرین افطاری می‌گذارند تا به دست مستحقش برسانند.

یکی از پژوهشگران و نویسندگان مازندران به بیان برخی از آداب و سنت‌ها در روز عید فطر از دیرباز تاکنون پرداخت و گفت: از گذشته‌های دور که امکانات امروزی در روستاهای غرب مازندران و به خصوص مناطق کوهستانی وجود نداشت مشخص شدن عید فطر با میرزا و شخص باسوادی بود که در آن منطقه ساکن و دارای تقویم نجومی قدیمی بود.

در این تقویم‌ها در کنار پیش‌بینی های یک ساله که از نظر فصل کشاورزی، روزهای «سعد و قمر در عقرب» نوشته می‌شد به دیده شدن ماه شوال نیز اشاره می‌شد.

مومن توپا ابراهیمی با بیان اینکه در گذشته بر خلاف امروز مناطق جلگه‌ای جمعیت کمتری نسبت به مناطق کوهستانی داشتند، افزود: اهالی روستا فقط در زمان فصل پاییز و زمستان ییلاق قشلاق می‌کردند چند صباحی را در منطقه جلگه‌ای به سر می‌بردند و مابقی ایام سال را در مناطق کوهستانی بودند.

وی تصریح کرد: علاوه بر اهالی روستا و شهرهای کوهستانی، دامداران زیادی در اطراف روستا بودند و برای اینکه از زمان عید فطر باخبر شوند به ناچار منتظر بودند تا افرادی تندرو و سریع الحرکت از سوی خان‌ها و کدخداهای روستا به طرف انها گسیل شود و مژده دیده شدن ماه عید رمضان را به آنها بدهند.

این پژوهشگر و محقق مازندرانی ادامه داد: در اغلب روستاها پیرمردها و افراد باتجربه روستا که به میرزا و تقویم نجومی دسترسی نداشتند در فصل بهار و تابستان خودشان به روی تپه‌های مرتفع می‌رفتند یا از روی ستارهای می‌فهمیدند که چه زمان ماه رمضان به پایان رسیده است و یا ماه شوال را می‌دیدند و مژده آنرا به اهالی می‌دادند.

زیله و تره، غذای اصلی مردم در روز عید

توپا ابراهیمی در ادامه با بیان اینکه زنان اهالی غرب مازندران از چند روز قبل مهیای رسیدن عید بودند و خانه‌های خود را همانند عید نوروز تمیز می‌کردند، گفت: در آن روز بهترین و تمیزترین لباس خود را می‌پوشیدند و بعد از اقامه نماز عید به دید و بازدید می‌رفتند که این رسم همچنان پابرجا است.

وی خاطرنشان کرد: اگر عید فطر در پاییز و زمستان بود «باقله پته» (باقالی پخته) در کنار عدس یکی از غذاهای مورد علاقه اهالی بوده است همچنین در زمان ناهار «تره» حتما باید روی سفره‌ها بود که این تره از «چغندر کوهی» و یا گیاهی بنام «لاکته» که به صورت خودرو بود تهیه می‌شد و بسیار خوشمزه بود.

این پژوهشگر و محقق غرب مازندران ادامه داد: برخی دیگر از اهالی که از تمکن مالی بهتری برخوردار بودند غذایی بنام «زیله» داشتند که از سرخ کردن پنیر، روغنی بدست می‌آمد که آنرا زیله می‌نامیدند و بسیار مقوی بود و حتی اعتقاد داشتند بیماری‌ها را دور می‌کرد.

رسم و رسومی که اشاره شد به دلیل نزدیکی غرب مازندران به مناطقی از شرق گیلان در برخی روستاهای شرق گیلان نیز مرسوم بوده است.

اما آداب و رسوم عید فطر در سایر مناطق مازندران دارای سبک و سیاقی است که خیلی با غرب استان تفاوت ندارد.

در این زمینه صالحه الله‌وردی خانم ۷۴ ساله ساروی گفت: زمانی که عید فطر فرا می‌رسید جشن خاصی می‌گرفتیم که در همین روز علاوه بر پرداخت فطریه با همان زکات برای سلامتی خود و خانواده به ویژه نیت سلامتی امام زمان می‌کردیم و غذای نذری می‌پختیم.

پختن غذای نذری و زیارت اهل قبور

خانم الله وردی افزود: پختن آش نذری، شیر برنج، نان و خرما، نان سنگک، پنیر و سبزی خوردن از مواردی بود که هر خانواده به اندازه درآمد و وسعت مالی بین همسایه‌ها توزیع می‌کرد.

این بانوی ساروی با اشاره به اینکه در روز عید فطر و عید غدیر زیارت اهل قبور و دیدن سادات برای ما بسیاراهمیت دارد، خاطرنشان کرد: اگر خانواده‌ای از فامیل و همسایه‌ها عضوی از خانواده درجه یک را از دست می‌دادند؛ ابتدا به دیدن آنها می‌رفتیم تا ابراز همدردی و سر سلامتی داشته باشیم.

الله وردی این بانوی مازندرانی، قرائت قرآن، ادعیه ویژه آخرین روز ماه مبارک رمضان را از دیگر آداب و رسوم دانست و گفت: پس از اقامه نماز عید فطر، همه خانم‌هایی که یک ماه در منزل «ملاباجی» خانمی که در تلاوت قرآن مهارت داشت و در ماه مبارک به مدت یکماه جلسات قرائت قرآن راه اندازی کرده بود، می‌رویم و به پاس زحماتی که برای ما کشیده است هدیه‌ای در خور شأن اهدا می‌کنیم.