گلیم عنبران؛ تابلویی رنگارنگ از اصالت و هویت

به گزارش ایرنا، نقوشی از گل و بوته، خشت و گِل، اژدها و چلیپا تا جنگل و گانگل که در رنگ های زنده و طرح های اصیل برگرفته از طبیعت و زندگی تالشان بر گلیم های رنگارنگ این دیار تصویر می شود.

اینجا عنبران است روستایی در منتهی الیه غرب استان گیلان از توابع شهرستان آستارا که شهرتش به گلیم های زیباست و منطقه ای همنام خود در آن سوی مرز گیلان در اردبیل در مجاورت شهرستان نمین را با همین شهرت، همسایه است.

اینجا دار گلیم در اغلب خانه های روستا برپاست و زنان و دختران بر آنها نقش زیبایی و هنر می زنند، آنگاه که دست های نجیب با انگشتان پینه بسته گلیم بافان، رنگ ها را در دارها می پاشند نقش هر گلیم صدها خاطره خیال انگیز را را بر اذهان گره می زند تا آنجا که هنر دست این مردمان هنرمند و گلیم های این دهکده (عنبران) چند سال قبل در فهرست روستاهای صنایع دستی کشور جای گرفت و به ثبت ملی رسید.

به یمن این دست بافته های زیبا، روستای عنبران هر ساله هزاران گردشگر را میزبانی می کند که این خود مسیری است که به رونق اشتغال و بهبود معیشت مردمانش می انجامد.

روستای عنبران در ورودی شهر آستارا از سوی اردبیل به عنوان مهد گلیم شهرستان شهرت دارد و بیش از ۲ هزار گلیم‌باف در آن به این صنعت و هنر مشغول هستند.

هنری و صنعتی که فعالانش این روزها از نبود حمایت های لازم در حوزه تولید تا صادرات و وضعیت بازارشان گله‌مندند.

معصومه بانویی است که نزدیک به ۴۰ سال به گلیم بافی مشغول است و زندگیش را بعد از فوت همسرش از همین طریق اداره و فرزندانش را بزرگ کرده و به ثمر رسانده است، می گوید : در گذشته این گلیم ها در همه خانه ها پهن بود اما امروز در زندگی ها بیشتر جنبه تزئینی دارد اما همچنان در زندگی و معیشت ما نقطه اتکایی و محوری است.

او که این هنر را به فرزندانش هم آموخته است و در خانه هر کدام از آنها بعد از ازدواج هم این دارها برپاست و بخشی از معیشت شان متکی به این هنر است، افزود: امروز این دست بافته ها را با قیمت های پایینی از ما می خرند و مشتری زیادی ندارد در حالی که برای تداوم این و ماندگاری این هنر باید از آن و بافندگانش حمایت شود.

یک کارآفرین نمونه شهرستان آستارا که جمعیت قابل توجهی از بافندگان گلیم را ساماندهی کرده است هم در این رابطه به ایرنا گفت: طرح و نقشه گلیم در روستای عنبران ذهنی است و ما این گلیم ها را بدون ترسیم نقشه بر روی کاغذ می بافیم و از این رو این بافته ها منحصر به فرد و خاص است.

محمد کاکایی افزود: گلیم این روستا هشت هزار سال قدمت دارد و ما در تلاشیم که این هنر ادامه یابد و نابود نشود؛ زیرا این طرح و نقشه ها از هر نسل به نسل بعدی انتقال پیدا کرده است و این روند در طول این سالها مستمر بوده و خواهد بود.

وی با بیان اینکه بیش از ۹۹ درصد بانوان های روستای عنبران به هنر قالی بافی مشغول هستند، گفت: امروز بیش از ۲ هزار نفرفعالان گلیم بافی را تحت پوشش دارم و تلاش می کنم این هنر ضمن تداوم، زمینه ای برای اشتغال و کسب درآمد مردمان آن باشد.

وی تصریح کرد: اما متاسفانه حمایت خاصی از این صنعت صورت نمی گیرد در حالی که صنایع دستی به عنوان مشاغل خرد و خانگی می تواند در اشتغال خانواده ها و بهبود معیشت آنها بسیار موثر و حتی برای کشور ارزآور باشد و این روستا گلیم بافی نمونه‌ای از آن است.

وی ادامه داد: ما با همه توان در این خصوص تلاش کرده و می کنیم اما مهمترین مشکل عدم حمایت از سوی مسئولان است.

کاکائی بیان کرد: به دلیل عدم حمایت و نبود بازار فروش مناسب امروز برخی از گلیم بافان عنبرانی به دنبال منابع درآمدی دیگر مثل کارگری در باغ های کیوی وحتی مشاغل کاذب می روند.

کارآفرین آستارایی گفت: اگر دولت و مسئولان از این اشتغال ایجاد شده و فعالان این عرصه حمایت کرده و مکان مناسب و دائمی را برای فروش صنایع دستی در شهرستان در نظر بگیرند و در زمینه صادرات این محصول حمایت کنند، می تواند به توسعه اشتغال در این هم کمک کند.

وی تصریح کرد: اگر این ۲ هزار نفر را اگر حمایت نکنیم روز به روز از تعداد آنها کاسته خواهد شد و این هنر روبه نابودی می رود.

کاکائی عنوان کرد: هم اکنون با تشکیل شرکت تعاونی در شهرستان، این قالی بافان را بیمه کرده ایم و اقدامات لازم در خصوص دریافت تسهیلات اشتغال زایی و غیره را برای آنها انجام می دهیم.

وی اظهارکرد:‌ در شهرستان آستارا ماهانه یک هزار متر قالی و قالیچه و گلیم تولید می کردیم اما به دلیل نبود بازار مناسب فروش، این میزان امروز به ۲۰۰ متر در ماه کاهش یافته است.

حمایت از صنایع دستی بویژه گلیم عنبران اولویت‌ ماست

فرماندار شهرستان آستارا گفت:‌ با همه توان از صنایع دستی و هنرمندان این رشته حمایت می کنیم و این موضوع یکی از اولویت های شهرستان است.

محمدرضا شهاب‌زاده در گفت گو با ایرنا اظهار کرد: باید از ظرفیت روستای عنبران به عنوان روستای گلیم ایران با هدف جذب گردشگر استفاده کرد که در این راستا به زودی دغدغه هنرمندان صنایع دستی در زمینه راه اندازی بازارچه دائمی در این شهرستان رفع خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه صنایع دستی و هنرهای سنتی میراثی ماندگار از پیشینیان این سرزمین است، افزود: با حمایت و همکاری دستگاه‌های اجرایی مرتبط تلاش خواهیم کرد مشکلات هنرمندان و تولیدکنندگان این حوزه رفع شود و نمی گذاریم میراث این مرز و بوم به فراموشی سپرده شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: به دلیل اینکه محصولات هنری و صنایع دستی به طور مستقیم از مواد اولیه موجود در طبیعت تولید می شود ارزش افزوده بالا و اشتغال کم هزینه ای دارد ضمن آنکه حمایت از این صنعت سودآور یکی از سیاست های مهم و مفید دولتمردان در هر کشور است که می‌تواند به پیشرفت و توسعه اقتصاد منطقه و معیشت مردمان و نیز کشور داشته باشد.

حسن کاظمی گفت: حمایت از صنایع دستی گستردگی زیادی می‌تواند داشته باشد که خرید مستقیم و بی‌واسطه محصول تولیدی یکی از این موارد است، مانند خرید ظروف سرامیکی، چوبی و فرش و گلیم همچنین اعطای تسهیلات برای توسعه فعالیت و نیز پرداختن به موضوع صادرات این محصول از دیگر زمینه های حمایت از این مشاغل است.

وی عنوان کرد: صنایع دستی ایرانی مانند گلیم قدمتی دیرینه‌ دارد و در زندگی امروز به شکلی متفاوت نقش ایفاء می کند و در سطح جهانی هم ظرفیت و جاذبه بسیاری به آن‌هاست.

وی افزود: گلیم از صنایع دستی که سالیان درازی است همه مردم از آن استفاده می کنند، روستای عنبران در استان گیلان نیز دارای گلیم بافان متبحر و با سابقه ای در این حوزه است که از دیرهنگام این بافته های زیبا و دوست داشتنی را تولید می کنند.

رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی شهرستان آستارا ادامه داد: ما در اداره میراث فرهنگی شهرستان با همه توان خود از بافندگان گلیم حمایت می کنیم و در این راستا دو نمایشگاه در شهرستان آستارا دایر کرده ایم.

کاظمی بیان کرد: یکی از این نمایشگاه ها به صورت دائمی در ورودی شهرستان قرار دارد و دیگری را به مدت شش ماه از اوایل فروردین در خیابان اصلی بازار ساحلی شهر برپا کرده ایم و مردم بومی و مسافران می توانند با بازدید و خرید از این محصولات به تولید داخلی و فعالان این صنعت و هنر کمک کنند.

وی اعلام کرد: به منظور حمایت از هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی با همکاری شورای اسلامی و شهرداری آستارا در مناسبت های مختلف نمایشگاه هایی با حضور مستقیم هنرمندان در سطح شهرستان آستارا برگزار می شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آستارا هم در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: از سویی با هماهنگی و همکاری بانک ها در طول سال بافندگان و علاقمندان به توسعه این صنایع دستی برای دریافت تسهیلات معرفی می شوند که معمولا بیش از ۵۰ نفر در هر سال تسهیلات دریافت می کنند.

کاظمی تاکید کرد: در حال حاضر درصدد تهیه مکان مناسبی برای عرضه مستقیم محصولات و صنایع دستی تولیدی هنرمندان استان با همکاری شهرداری و شورای اسلامی شهر در آستارا هستیم.

وی خاطرنشان کرد: در شهرستان آستارا و بخصوص روستای عنبران بیش از ۵۰۰ نفر به طور مستقیم کار گلیم بافی را انجام می دهند و از این تعداد بیش از ۵۰ درصد نیز بیمه هستند و برای افرادی که به منظور استفاده از پوشش بیمه ای مراجعه می کنند هم اقدامات لازم انجام می شود.

وی تصریح کرد : تلاش ما در راستای حفظ و توسعه این صنایع دستی در شهرستان است و موضوع توسعه صادرات این دست بافته ها هم از جمله موضوعاتی است که پیگیری آن در دستور کار است و به رونق آن می انجامد.