محمود معتقدی همزمان با اول اردیبهشت روز بزرگداشت سعدی در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب ایرنا، با تاکید بر اینکه حافظ شاعر آسمانی و سعدی شاعر زمینی است، گفت: سعدی در قرن هفتم و حافظ در قرن هشتم زندگی کرد، یعنی این دو حدود ۱۰۰ سال با هم فاصله دارند. روز بزرگداشت سعدی را باید به فال نیک گرفت و به اشعار مردمی او توجه کرد، زیرا عاشقانه‌های سعدی برای مردم مطلوب است. این در حالی است که می‌توان گفت یک پای حافظ در زمین و یک پایش در فضای بالا است.
سعدی یک توریست (جهانگرد) بود و همه جای جهان را گشته است این پژوهشگر ادبی با اشاره به اینکه محمدرضا شجریان اشعار سعدی را بیش از مولانا و حافظ خوانده است، ادامه داد: عشقی که سعدی از آن سخن می‌گوید زمینی و روابط آن انسانی است؛ اما مشخص است که عرفان در زندگی حافظ و مولانا نقش مهمی دارد. البته حافظ در مسائل اجتماعی هم بسیار تاثیر دارد.
به گفته او طبق اطلاعاتی که در تذکره‌ها نوشته شده‌است، نکته دیگر این است که سعدی یک توریست (جهانگرد) بود و همه جای جهان را گشته است همه این‌ها گلستان و بوستان را به فضای زمینی نزدیک‌تر می‌کند، اما حافظ حتی یکبار هم که خواست سفر کند، دریا طوفانی شد و به خانه خود بازگشت.
سعدی و حافظ هر دو قله‌های شعر هستند
معتقدی با بیان اینکه شرایط اجتماعی و فرهنگی هر دوره‌ای بر شاعران آن دوره تاثیر می‌گذارد، ادامه داد: سعدی حدود ۴۰ سال در بغداد زندگی کرد و با بزرگان آنجا آشنا بود. وقتی مغول به ایران حمله کرد، این شاعر ایران نبود، همان‌طور که در یکی از شعرهایش نوشته است «چو باز آمدم کشور آسوده دیدم»، یعنی زمانی که به ایران باز گشته است، مغولان ایران را ترک کرده بودند.
به گفته این شاعر، مغول‌ها به فارس هم کاری نداشتند و به همین دلیل در اشعار حافظ هم اثری از حمله مغول دیده نمی‌شود. حافظ سعی می‌کند با زبان عرفانی جامعه خود را به پرسش بگیرد و اقشار مختلف جامعه را در شعرش نشان می‌دهد. همچنین حافظ نگرشی آسمانی دارد. سعدی و حافظ هر دو قله‌های شعر و ادبیات ایران هستند.
حس عرفانی در شعر حافظ بیش از سعدی است
این منتقد ادبی با تاکید بر اینکه هر شاعر فرزند زمانه خود است، ادامه داد: فردوسی، حافظ، مولانا و سعدی بزرگانی هستند که همواره از آن‌ها یاد می‌شود. تعداد آن‌ها زیاد نیست و هرکدام مربوط به شاخه‌ای از ادبیات هستند. در حالی که حس عرفانی در شعر حافظ بیش از سعدی است. حافظ در شعرش به مسائل اشاره‌های چند وجهی دارد و می‌توانیم ادامه این سبک را در اشعار امیرهوشنگ ابتهاج ببینیم. ابتهاج سعی کرده تحت تاثیر اشعار حافظ، تجربه‌های جدیدی خلق کند و این مساله او را به حافظ نزدیک کرده است.
معتقدی با اشاره به ابعاد عرفانی و مذهبی اشعار حافظ، گفت: جامعه نسبت به حافظ نگرش درونی‌تری دارد و حتی در آرامگاه حافظ همیشه مخاطبان بیشتری حضور دارند. برای اینکه نگاه حافظ نگاه آسمانی است اما شعر سعدی زمینی است و عاشقانه او مابه‌ازای عرفانی ندارد. این در حالی است که در شعر حافظ چند معنایی وجود دارد.
نظر شما