مازندران در شیب تُند پیری

به گزارش خبرنگار ایرنا، در حال حاضر مازندران جزو ۲ استان اول کشور از حیث پیری جمعیت است که به باور صاحبنظران با تداوم افول ازدواج و فرزندآوری و افزایش اقشار سالمند چالش های اجتماعی قابل توجهی طی چند دهه آینده گریبان‌گیر این دیار خواهد شد.

مازندران بعد از گیلان پیرترین استان کشور به شمار می رود و از سوی دیگر داده های آماری نهادهای متولی امر بیانگر این است که روند پیری جمعیت مازندران حدود سه دهه آینده آنچنان گریبانگیر این استان خواهد شد که در آنزمان چهره های پیر بیشتری به نسبت چهره های جوانان، نوجوانان و میانسال را در جامعه شاهد خواهیم بود.

سرعت پیری جمعیت مازندران هم اکنون آنچنان بالاست که میانگین های کشوری را در نوردیده است به طوریکه میانگین جمعیت سالمندی کشور حدود ۱۰ درصد است و این رقم در استان ۱۵ درصد است و متاسفانه مازندران در این حوزه جزو استان عنوان دار کشور به شمار می رود و با نگاهی به آمارهای موجود این مساله دور از ذهن نیست که ناقوس پیرترین استان های برای چند سال آینده مطمنا برای مازندران نواخته خواهد شد.

در همین حال با روند سریع سالمندی پیش رو در مازندران، این استان از نظر میزان زاد و ولد نیز وضعیت مطلوبی ندارد و داده های آماری و گفته های مسوولان ارشد استان نیز آن را تایید می کند.

مازندران از استان های عقب مانده در طرح جوانی جمعیت است اما با این وجود در سال جاری با هماهنگی در اجرای طرح های حمایتی و فرهنگی در مسیر جوانی جمعیت گام بر می دارد و در سال گذشته بیش از پنج هکتار زمین در قالب طرح ویژه جوانی جمعیت به ۸۷۲ خانوار مازندرانی در شهرهای مختلف این استان واگذار شد.

این واگذاری ها که در سه مرحله در شهرهای مختلف مازندران به خانواده های واجد شرایط اهدا شد بخشی از طرح های تشویقی دولت برای جوانی جمعیت بود.

با توجه به سرعت بالای پیری جمعیت در این استان که از میانگین کشوری بالاتر است در کنار طرح های تشویقی، انجام برنامه های فرهنگی هم برای تشویق خانواده ها به فرزند آوری اثر بخش خواهد بود.

در شرایط فعلی میانگین جمعیت سالمندی کشور حدود ۱۰ درصد است و این رقم در مازندران حدود ۱۵ درصد است که تداوم این رویه برای این خطه از شمال که بخش زیادی از امنیت غذایی کشور را برعهده دارد رضایت بخش نیست.

آمارهای ثبت احوال در ارتباط با جمعیت سه‌ میلیون و ۲۸۳ هزار و ۵۸۲ نفری مازندران بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۴ تا سال ۱۴۰۰ تعداد موالید در این استان با ۳۵ درصد کاهش از ۴۶ هزار و ۴۶۶ نفر به ۳۰ هزار و ۲۰۳ نفر رسید و میزان باروری کلی هم در استان در این دوره زمانی از ۱.۵ به ۱.۲ کاهش یافت.

کاهش قابل توجه موالید و فرزندآوری در مازندران و رسیدن نرخ رشد به ۱.۲ درصد طی یک دوره ۶ ساله در حالی است که میانگین نرخ باروری در کشور بیشتر از ۲ است و در واقع نرخ باروری در مازندران به نصف میانگین کشوری رسیده است.

میزان باروری عمومی هم در استان در سال ۱۴۰۰ به کمتر از ۳۰ در یک‌ هزار تولد برای خانم‌هایی که در سن باروری هستند، رسیده است در حالی که این رقم در سال ۱۳۹۰ طبق آمار ثبت احوال ۵۰ در یک‌ هزار تولد بود.

طبق گزارش‌های رسمی مرکز آمار ایران هم نرخ رشد جمعیت در مازندران طی سه دهه گذشته همواره از میانگین کشوری کمتر و از دغدغه‌های برنامه‌ریزان استان بوده است. به عنوان نمونه طی نخستین سرشماری جمهوری اسلامی در سال ۱۳۶۵، نرخ رشد جمعیت در کشور ۳.۹ درصد و در استان مازندران ۳.۷ درصد بود که در سرشماری سال ۱۳۹۵، نرخ رشد جمعیت در کشور به ۱.۷ درصد و در استان مازندران به ۱.۳ درصد تنزل یافته است.

همچنین طبق اعلام دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور، مازندران با ۱۳.۲۶ درصد جمعیت سالمند پس از استان گیلان دومین استان پیر کشور به لحاظ جمعیتی به شمار می‌رود.

دانشگاه علوم پزشکی بابل که مستقل از دانشگاه علوم پزشکی مازندران است، طرح های ابتکاری فرهنگی را برای نهادینه کردن اصل جوانی جمعیت در افکار عمومی به خصوص برای خانواده ها در دستور کار قرار داد.

بابل به عنوان بزرگترین و پرجمعیت ترین شهر شمالی کشور بعد از رشت در سال گذشته ۶ هزار و ۳۱۳ نوزاد در این شهرستان متولد شدند که از این تعداد ۵۱.۵ پسر و ۴۸.۵ دختر هستند.

در سال گذشته در این شهرستان ۱۲۶ مورد ۲ قلو و یک مورد سه قلو متولد شدند که دانشگاه علوم پزشکی بابل برای افزایش این آمار علاوه بر طرح های حمایتی اقدامات فرهنگی را هم در دستور کار قرار داد.

تولید ۲۱ اثر فرهنگی

در این پیوند رئیس کمیته رسانه قرارگاه جوانی جمعیت دانشگاه علوم پزشکی بابل گفت: ۲۱ پوستر تاثیرگذار در نخستین کارگاه طراحی پوستر جوانی جمعیت در بابل طراحی و در سراسر مازندران نصب خواهد شد.

حسین آقاجان‌نژاد اظهار داشت: بحث جمعیت از مباحث مهم اجتماعی و اقتصادی در هر جامعه بوده و جمعیت از نظر ساخت، ترکیب و توزیع از مولفه های اقتدار و استحکام ساخت درونی هر جامعه به شمار می رود.

وی ادامه داد: توان علمی و منابع مادی و غیر مادی هر جامعه بدون در نظر گرفتن جمعیت معنا دار نیست زیرا انسان ها هستند که می توانند سرمایه ها را به کار گرفته و آن را به ارزش افزوده تبدیل کنند.

آقاجان نژاد اظهار داشت: بنا بر این حفظ تعادل و پویایی ساختار جمعیت، اساسی ترین عامل در برنامه ریزی توسعه بوده و سیاست های جمعیتی با مسائلی همچون اشتغال، درآمدزایی، مولد بودن، آموزش، مسکن، امکانات رفاهی، پیشرفت اقتصادی، تغییرات اجتماعی، تحولات محیط زیست همراه است و عدم تعادل آن آسیب جدی است که جبران آن به راحتی امکان پذیر نیست.

وی ادامه داد: کارگاه طراحی"جوانی جمعیت" برای نخستین‌بار در مازندران با همت کمیته فرهنگی و رسانه قرارگاه جوانی جمعیت دانشگاه علوم پزشکی بابل با حضور طراحان و گرافیست‌های برتر استان مازندران در سالن توانمندسازی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه برگزار شد که به عنوان طرحی نو در راستای سیاست های جوانی جمعیت بود.

رئیس اداره روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی بابل تصریح کرد: این کارگاه عملی با حضور ۳۱ دانشجو و طراحان برتر دانشگاه‌های فنی و حرفه ای قدسیه ساری، توحید آمل، دانشگاه نوشیروانی بابل، دانشگاه الزهرا(س) بابل، دانشگاه علوم پزشکی بابل و دانشگاه آزاد و امام صادق(ع) بابل به‌مدت ۲ روز برگزار شده است.

این مقام مسوول تصریح کرد: آثار تولیدی به‌زودی به‌صورت نمایشگاه و بنر در همه شهرهای مازندران نصب خواهد شد و امید داریم نقش موثری در تشویق خانواده ها به فرزندآوری داشته باشد.

به گزارش ایرنا، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، مشتمل بر ۷۳ ماده و ۸۱ تبصره در جلسه مورخ ۲۴ مهر ماه سال ۱۴۰۰ کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی طبق اصل هشتاد و پنجم (۸۵) قانون اساسی تصویب شد و پس از موافقت مجلس با اجرای آزمایشی آن به مدت هفت سال در تاریخ دهم آبان ماه سال ۱۴۰۰ به تأیید شورای نگهبان رسید و در این قانون وظایف دستگاه های مرتبط اعلام و همچنین به مشوق های جمعیتی نیز پرداخته شده است.

اهمیت فرزندآوری و نگرانی‌ها از گسترش جمعیت سالمندی موجب شد تا رئیس جمهور در نخستین نشست ستاد ملی‌ جمعیت تاکید کند که همه رسانه‌ها باید همت کنند تا قانون جمعیت به خوبی در جامعه انعکاس یابد و مشوق‌ها برای افزایش و جوان‌سازی جمعیت به روشنی برای مردم تبیین شود.

با توجه به پیامدهای منفی کاهش جمعیت در زندگی خانواده‌ها و اثرات منفی سالمندی و پیری جمعیت طی سال‌های آینده باید اقدامات لازم برای فرهنگ‌سازی و اصلاح نگرش مردم نسبت به فرزندآوری صورت گیرد.

خوشبختانه با توجه به حساسیت این موضوع، مجلس شورای اسلامی پای کار آمد و قانون جوانی جمعیت را با ارائه مشوق‌های مالی و معنوی به زوج ها مصوب کرد.

با وجود تصویب و اجرایی شدن قانون جوانی جمعیت، رشد ازدواج و افزایش فرزندآوری نیازمند جهاد تبیین و گشودن گره‌های ذهنی شهروندان است که باید به همت دستگاه‌های متولی و رسانه‌های جمعی در این خصوص صورت گیرد.