به گزارش ایرنا، مجموعه شهر تاریخی بلقیس دومین بنای عظیم خشتی و گلی ایران پس از ارگ بم است که به شماره ۴۴۹۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و با توجه به اهمیت و غنای تاریخی آن در سال ۱۳۸۸ به عنوان پایگاه میراث فرهنگی مصوب و فعالیت مطالعاتی، مرمتی و باستان شناسی آن آغاز شد.
حدود ۶ سال است که شاهکار معماری عصر ساسانی در اسفراین به حال خود رها شده و اقدامات پژوهشی و کاوش های باستان شناسی برای روشن کردن زوایای تاریک تاریخی انجام نمی شود.
جدای از آن بخشی از دیوار این بنای تاریخی نیز به دلیل مرمت‌های غیراصولی در اثر بارندگی های اخیر فرو ریخته است.
۱۸ فرودین ماه سالجاری خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)، گزارشی با عنوان با عنوان «غبار فراموشی بر پیکر دومین بنای بزرگ خشتی ایران» تهیه و به شرایط نا به سامان در این اثر تاریخی اشاره کرد و این موضوع پس از انتشار تبدیل به نُقل خبری فضای مجازی و رسانه ای خراسان شمالی شد و واکنش بسیاری را به دنبال داشت.
بر این اساس اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی مرمت این اثر تاریخی را در دستور کار قرار داد و در مرحله نخست سه میلیارد ریال را برای مرمت تخصیص دادند و جذب آن در حال پیگیری است.
تخصیص سه میلیارد ریال برای مرمت
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی از تخصیص سه میلیارد ریال برای مرمت ارگ تاریخی «بلقیس» اسفراین از محل اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای خبر داد.
علی مستوفیان می گوید: جدای از این اعتبار ۱۵ میلیارد ریال نیز برای استحکام‌بخشی این ارگ تاریخی از اداره کل امور پایگاه‌های میراث‌فرهنگی کشور تقاضا شد.
وی می افزاید: قرارگرفتن ضلع غربی ارگ تاریخی در جهت بارش باران و ایجاد رطوبت موجب تخریب بخشی از جداره دیوار ارگ تاریخی بلقیس اسفراین شد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی ادامه می دهد: اعتبار تخصیص یافته برای مرمت اضطراری و بازسازی دیوار مذکور هزینه خواهد شد.
مستوفیان در خصوص فرایند کاوش این بنای تاریخی نیز می گوید: کاوش و مرمت محوطه‌ها و بناهای تاریخی فرایندی علمی، پرهزینه و زمان‌بر است که گاه تا چندین سال به طول می انجامد و بر اثر بلایای طبیعی همچون زلزله، سیل یا صاعقه امکان آسیب به آن وجود دارد.
وی با اشاره به تاسیس پایگاه میراث‌فرهنگی شهر بلقیس در سال ۱۳۸۸، یادآور می شود: انجام مطالعات و کاوش‌های باستان‌شناختی منجر به معرفی شهر بلقیس و تبیین اهمیت‌های فرهنگی آن شد و در سال‌های اخیر اعتبارات مناسبی برای احیای این بنای تاریخی هزینه شده است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی تصریح می کند: بعد از سفر پر برکت مقام معظم رهبری به استان و تاکید بر حفظ این اثر فاخر، میزان اعتبارات تخصیصی به این اثر تاریخی نیز افزایش یافت.
مستوفیان یادآور می شود: افزون بر ۱۱ میلیارد ریال طی عملکرد دولت برای اجرای طرح‌های مرمتی به این مجموعه اختصاص یافته است.
بلقیس را بهتر بشناسیم
در نوشته‌های دیرینه و کهن، اسفندیار، شاهزاده‌ی کیانی، فرزند گشتاسب را بانی شهر و ارگ بلقیس می‌دانند و می‌گویند که او نخستین سنگ بنای شهر را گذاشت و فرمان به ساختن آن داد.
جدای از بازگفت‌های اسطوره‌ای، دیرینه‌ترین نشانه‌ای که از ارگ بلقیس به دست آمده است، به سال‌های پایانی دوره ساسانیان بازمی‌گردد و در آن سال‌ها و یکی دو سده پس از آن، از رونق و شکوه ارگ بلقیس بسیار یاد شده است.
اسناد کهن تاریخی می‌گویند که تا پایان فرمانروایی صفویان (نیمه‌ی نخست سده‌ی دوازدهم مهی) اسفراینِ کهن، آباد و آکنده از مردمان بود اما پس از طغیان و یورش افغان‌ها، ارگ بلقیس به دست آنان افتاد و با خاک یکسان شد و از آن زمان به این سو، شهر و ارگ آن خالی از زندگی شد و جز چند خانواری که هنوز در ویرانه‌های آن زندگی می‌کردند، کسی در آنجا نماند و پس از آن شهر اسفراین کنونی ساخته شد.
نخستین پژوهنده‌ای که به شیوه‌ی علمی از ارگ بلقیس نقشه‌برداری کرد افسری انگلیسی به نام «سایکس» بود.
او که در پی شناخت تاریخ ارگ و بازمانده‌های آن بود، در سال ۱۸۹۳ میلادی کار نقشه‌برداری از آن را انجام داد اما دهه‌های بسیاری زمان بُرد تا پژوهندگان دست به کاوش‌های باستان‌شناسی در خرابه‌های ارگ بلقیس زدند و تا قبل از آن در سال ۱۳۵۲ خورشیدی، خبرهایی پی در پی از غارت اشیا تاریخی ارگ می‌رسید و از این‌رو وزارت فرهنگ و هنر آن زمان از شماری از باستان‌شناسان خواست که کاوش‌ها و جست‌وجوهای علمی خود را برای شناخت ارگ بلقیس آغاز کنند و به دنبال آن کاوش‌ها بود که تاریخ ارگ از میان غبار سده‌ها بیرون آمد و نام ارگ و دیرینگی آن دیگربار بر زبان‌ها افتاد.
شهرستان ۱۲۰ هزار نفری اسفراین در ۶۰کیلومتری جنوب شرقی بجنورد مرکز خراسان شمالی قرار دارد.
نظر شما