کارگردان فیلم کوتاه: با کتاب دلم برای فیلمسازی قرص می‌شود

مهدی برجیان کارگردان فیلم‌کوتاه «فیل سفید» از آثار اقتباسی تقدیرشده در بخش «کتاب و سینما» در چهلمین جشنواره فیلم‌کوتاه تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا درباره نسبت کتاب با دنیای فیلمسازی و مشخصا ساخت فیلم اقتباسی گفت: اقتباس در فیلمسازی واقعا کار سختی است. شخصا چندین بار برای اقتباس از برخی رمان‌های خارجی دورخیز کردم و با دوستان هم تلاش بسیاری برای نگارش فیلم‌نامه می‌کردیم اما مشکل‌مان این بود که متن‌ها به راحتی ایرانیزه نمی‌شد.

ایرانیزه کردن متون خارجی دشوار است

وی افزود: اگر کمتر شاهد اقتباس در فرآیند فیلمسازی خودمان هستیم، یکی از دلایلش همین دشواری ایرانیزه کردن متون خارجی است. برخی اجزای این داستان‌ها، در فرهنگ ما تعریف نمی‌شود و وقتی هم که بخواهیم چیزی از روی آن‌ها بسازیم، تبدیل به کلیپ می‌شود. خودم چندبار برای نگارش فیلمنامه کوتاه براساس داستان «پیرمرد و دریا» دورخیز کردم اما احساس می‌کردم حاصلش کلیپ می‌شود؛ مجموعه‌ای از المان‌های بصری که تبدیل به قصه نمی‌شد.

دنبال بستر مناسب برای قصه‌گویی می‌گشتم که مناسب‌ترین بستر همیشه برایم رمان و کتاب بوده است. با تکیه بر کتاب، انگار دل آدم برای روایت برخی چیزها قرص می‌شود. به همین دلیل سمت اقتباس رفتماین کارگردان درباره تجربه اقتباس در ساخت فیلم‌کوتاه «فیل سفید» توضیح داد: این فیلم‌ داستان متفاوتی داشت. قبل از آنکه برای «فیل سفید» سراغ اقتباس بروم، دغدغه‌ام پرداختن به این موضوع بود که بسیاری از اطرافیانم، به‌رغم ازدواج کردن، هیچ میلی به بچه‌دار شدن نداشتند. برخی از این دوستان حتی سن مناسب برای بچه‌دار شدن را هم داشتند از دست ‌می‌دادند. براساس یک تحقیق متوجه شدم که سن مادری و پدری برای خیلی از این افراد در حال تمام شدن است و گویی خودشان هم حواس‌شان به این موضوع نیست.

وی ادامه داد: برخی از این افراد شاید دیگر هیچ‌وقت فرصت پدر یا مادر شدن را نداشته باشند. به‌ویژه سن مادر شدن محدودیت‌های جدی‌تری هم دارد. به همین دلیل پرداختن به این موضوع تبدیل به دغدغه من شد و براساس همین دغدغه به‌دنبال یک داستان بودم. خودم چند فیلمنامه نوشتم اما احساس کردم زیادی تلویزیونی شده است. دنبال بستر مناسب برای قصه‌گویی می‌گشتم که مناسب‌ترین بستر همیشه برایم رمان و کتاب بوده است. با تکیه بر کتاب، انگار دل آدم برای روایت برخی چیزها قرص می‌شود. به همین دلیل سمت اقتباس رفتم.

نکته مهم، اقتباس درست است

کارگردان «فیل سفید» گفت: وقتی با مشورت دوستانم به این داستان رسیدم، احساس کردم بستر لازم برای حرف زدن درباره دغدغه‌ام را پیدا کردم. در حال حاضر هم فیلمم اقتباس نعل‌به‌نعل از داستان نیست و بیشتر برداشتی آزاد از قصه کوتاه همینگوی است. آنجا کاراکترها کنار ریل قطار هستند و من داستان را به داخل قطار بردم. دغدغه‌ام این بود که در عین پرداختن به این قصه، فیلمم جنبه سینماتکی خودش را از دست ندهد و همچنان برای مخاطب جذاب باشد.

آنچه برخی کارگردانان ما آن را فراموش می‌کنند، این است که قصه‌ای که می‌خواهند از آن اقتباس کنند، می‌بایست با فرهنگ ما هم‌خوان شودبرجیان گفت: من در «فیل سفید» تنها برداشتی آزاد از داستان همینگوی داشتم اما این تجربه اقتباسی برایم بسیاربسیار شیرین بود. وقتی می‌دانی که روایتت ریشه در یک داستان و کتاب دارد، می‌توانی مطمئن باشی که لااقل بستر روایتت درست است. باقی آن دیگر مربوط به درست اجرا کردن می‌شود.

این کارگردان سینمای کوتاه، درباره لزوم برقراری ارتباط نزدیک‌تر میان سینما و کتاب در ایران، گفت: قطعا این ارتباط شدنی و لازم است اما نکته مهمتر اقتباس درست است. آنچه برخی کارگردانان ما آن را فراموش می‌کنند، این است که قصه‌ای که می‌خواهند از آن اقتباس کنند، می‌بایست با فرهنگ ما هم‌خوان شود.

فیلم‌های ساخته‌شده بر پایه رمان و کتاب، ارتباط محکم‌تری با مخاطب برقرار می‌کند

وی افزود: وقتی یک داستان در فرآیند اقتباس، ایرانیزه نشود، خروجی درنمی‌آید و فیلمساز هم احساس می‌کند اقتباس کار سختی است، به همین دلیل سراغش نمی‌رود. نمونه بارزش در سینمای خودمان فیلم سینمایی «بی‌همه چیز» است. این فیلم یکی از درست‌ترین اقتباس‌ها در سینمای ایران است که به درستی هم اجرا شده است. محسن قرایی این قصه را به داستانی کاملا باورپذیر برای مردم کشور خودمان با فرهنگ خودمان تبدیل کرده است.

استقبال از بخش «کتاب و سینما» در جشنواره سال گذشته، ثابت کرد که در این بخش ظرفیت ویژه‌ای وجود دارد و می‌توان به آن بیشتر بها داداین کارگردان سینمای کوتاه درباره تأثیر اختصاص بخشی ویژه به «کتاب و سینما» در جشنواره فیلم‌کوتاه تهران، بر نزدیکی بیشتر کتاب و سینما هم گفت: تجربه همین جشنواره گذشته فیلم‌کوتاه تهران که فیلم خود من هم در بخش کتاب و سینما حضور داشت، به‌خوبی نشان‌دهنده استقبال از این بخش بود. از روز دوم جشنواره، اکران‌های این بخش به سانس‌های فوق‌العاده رسید. چرا این اتفاق می‌افتد؟ به این دلیل که فیلم‌های ساخته‌شده بر پایه رمان و کتاب، ارتباط محکم‌تری با مخاطب برقرار می‌کند.

وی تاکید کرد: همان تجربه نشان داد که می‌توان به این بخش نگاه جدی‌تری در جشنواره فیلم‌کوتاه تهران داشت و سالن‌های بهتر و بزرگ‌تری را هم به اکران‌های آن اختصاص داد. استقبال از بخش «کتاب و سینما» در جشنواره سال گذشته، ثابت کرد که در این بخش ظرفیت ویژه‌ای وجود دارد و می‌توان به آن بیشتر بها داد.