شهادت آیت الله رئیسی پویایی تازه‌ای به دیپلماسی جهانی داد

به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، تارنمای نشریه خبری «The Cradle» در ارزیابی پیامدهای شهادت رئیس جمهوی ایران در سانحه سقوط بالگرد آورده است: هفته گذشته بیش از ۱۱۵ کشور، سران یا مقامات ارشد خود را برای بزرگداشت رئیس جمهور و وزیر امور خارجه فقید ایران به تهران فرستادند.

باوجود اندوه‌بار بودن شرایط، این یک سرمایه دیپلماتیک بزرگ برای ایرانیان بود زیرا حتی همسایگانی همچون بحرین که نزدیک به ۹ سال است ارتباطش را با ایران قطع کرده، از این فرصت برای اصلاح روابط استفاده کردند.

علاوه بر این در تعدادی از کشورهای جنوب جهانی، روزهایی به عنوان عزای ملی اعلام شد و ده‌ها کشور این حادثه را به جمهوری اسلامی ایران تسلیت گفتند و ابراز همدردی کردند. متحدان ایران در محور مقاومت همچون حزب الله لبنان، حشد الشعبی عراق، انصارالله یمن، حماس، جهاد اسلامی فلسطین و جبهه مردمی آزادی فلسطین (PFLP) هم در این دوران سخت کنار ایران حاضر شدند.

حضور مقامات فلسطینی در مراسم عزاداری به ویژه سخنرانی «اسماعیل هنیه» رهبر حماس قبل از خاکسپاری پیکر رئیسی به طور کامل غیبت رهبران تشکیلات خودگردان فلسطین را برجسته کرد.

براساس این گزارش، یکی از میهمانان برجسته مراسم «قیس سعید» رئیس جمهور تونس بود که اولین سفر تاریخی یک رئیس دولت تونس به ایران را انجام داد. او فقط یک بار آن هم در حاشیه نشستی در الجزایر در مارس ۲۰۲۴ با رئیسی صحبت کرده بود و وی نیز آن گفت وگو را به رهبر عالی ایران منتقل کرد. رئیسی از وی برای سفر به ایران دعوت کرده بود اما به نوشته این گزارش، قیس سعید هرگز تصور نمی کرد در مراسم تدفین رئیس جمهور فقید ایران شرکت کند.

طالبان افغانستان نیز یک هیئت بلندپایه به ریاست «ملا عبدالغنی برادر» معاون نخست وزیر و «امیرخان متقی» وزیر امور خارجه را به تهران فرستادند. این هیات با «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر و هنیه هم دیدار کردند اما نتوانستند با آیت الله خامنه ای ملاقات داشته باشند. همچنین عراق با اعزام چند هیات و اعلام عزای عمومی از ایران حمایت کامل کرد.

«عبداللطیف رشید» رئیس جمهور عراق، «محمد شیاع السودانی» نخست وزیر، «حیدر العبادی» و «عادل عبدالمهدی» نخست وزیران سابق و سران جناح‌ها و قبایل سیاسی شیعه و سنی همگی به تهران سفر کردند. علاوه بر این، «نچیروان بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق که دو هفته قبل از این سانحه غم‌انگیز در ایران بود، بار دیگر در راس یک هیئت بلندپایه به تهران آمد.

کشورهای عربی خلیج فارس از جمله کشورهای همسایه ای بودند که در کنار مردم داغدار ایران ایستادند. شاهزاده «منصور بن متعب بن عبدالعزیز» دستیار ویژه ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی، در رأس هیئتی از ریاض به تهران آمد. عمان چند وزیر فرستاد و وزیران خارجه کویت و امارات و امیر قطر نیز برای ادای احترام به تهران رفته بودند.

به نوشته این تارنما، اما شاید غیرمنتظره ترین اقدام از سوی بحرین رخ داد. این کشور ۹ سال پیش روابط خود را با ایران قطع کرد. در این دوره «حمد بن عیسی آل خلیفه» پادشاه بحرین در پیامی درگذشت رئیسی را به رهبر ایران تسلیت گفت و وزیر امور خارجه خود را به تهران فرستاد.

این اولین سفر یک دیپلمات ارشد بحرینی به ایران در ۱۳ سال گذشته بود. بدون تردید بخشی از این احترام به امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه فقید ایران مربوط به سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ می‌شود که وی سفیر ایران در منامه بود.

این گزارش افزود: به نظر می‌رسد این اقدام بحرین تنها یک نمایش به عنوان همدردی نبود. همزمان با خروج مقامات خارجی از ایران پس از پایان مراسم یادبود، پادشاه حمد در دیدارش با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه از مسکو درخواست کرد تا میان منامه و تهران میانجیگری کند.

بر اساس گزارش‌های خبری، پادشاه بحرین به رئیس جمهور روسیه اعلام کرد کشورش به دنبال احیای روابط با تهران است. وی اذعان کرد که کشورش پیش از این با ایران مشکل داشت اما اکنون اینگونه نیست و دیگر دلیلی برای به تعویق انداختن از سرگیری روابط دیپلماتیک وجود ندارد زیرا مردم بحرین عاشق ایران هستند، آنها سابقه تاریخی مشترکی با ایران دارند و می‌خواهند به ایران سفر کنند.

به نوشته «The Cradle» پس از احیای روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی با میانجیگری چین در مارس ۲۰۲۳، قابل تصور بود کشورهای متحد عربستان که همه روابط خود را با ایران قطع کرده بودند، روابط دیپلماتیک با تهران را از سر بگیرند.

سودان و جیبوتی و تا حدودی مصر در این چارچوب قرار داشتند. البته در منامه به دلیل جمعیت شیعه فراوان آن درکنار عادی سازی روابط با اسرائیل و حضور ناوگان دریایی آمریکا این روند با تردیدهایی همراه بود. با وجود همه این موانع، بعید است ایران تلاش‌های میانجی‌گرانه مسکو را رد کند، به ویژه آنکه یک مقام بحرینی فاش کرد پوتین قرار است میان تهران و منامه میانجیگری کند.

در پایان این گزارش تصریح شده است: حمایت و همدلی هفته گذشته همسایگان ایران از کشورهای عربی تا پاکستان، ترکمنستان، افغانستان، ترکیه، عراق، ارمنستان، روسیه و آذربایجان در کنار نمایندگان ۱۱۵ کشور، نشان‌دهنده اثربخشی سیاست خارجی رئیس‌جمهور فقید ایران است که بر سه ستون اصلی «نگاه به شرق، تعامل با همسایگان و متحد کردن جنوب جهانی» استوار بوده است.