جان دوباره قنات‌های خراسان‌شمالی

به گزارش ایرنا، اگرچه خراسان شمالی را با سرزمین کوهستان و چشمه سارها می شناسند ولی مردم این دیار از گذشته با قنات ها نیز خاطره آفرینی می کنند و بیشتر مردم مناطق نیمه کویری جاجرم و گرمه هستند که با رشته های قنات آشنایی نزدیکی دارند.

سه هزار و ۳۶۶ حلقه چاه عمیق با ۴۰۳.۹ میلیون متر مکعب تخلیه سالانه، سه هزار و ۶۶ دهنه چشمه با ۳۵۶ میلیون متر مکعب تخلیه سالانه، ۶۹۵ رشته قنات با ۸۶.۲ میلیون متر مکعب تخلیه سالانه منابع آبی استان را تامین می کنند و بیش از ۱۷ هزار نفر از ۶۹۵ کیلومتر قنات استان بهره برداری می کنند و این مهم بیانگر نقش و اهمیت این منبع آبی در آبیاری زمین های کشاورزی منطقه را دارد.

در مجموع ۶۹۵ رشته قنات خراسان شمالی در سامانه قنوات ثبت شده که از این تعداد؛ ۶۵۳ رشته دارای حجم تخلیه سالانه ۷۸ میلیون متر مکعب آب است و اراضی و باغات استان را آبیاری می کنند.

کاهش بارش‌ها و وقوع خشکسالی در ۱۰ سال اخیر موجب کاهش آب دهی و خشک شدن بسیاری از قنات‌ها در این استان شد ولی بارندگی های بهاره امسال کام تشنه قنات ها را سیراب کرد و از طرفی تزریق اعتبارات و عملیات آبخیزداری در بالادست قنات ها در دستور کار مسوولان استانی قرار گرفت تا جان دوباره ای به این منابع آبی بخشیده شود.

تخصیص ۲۱۰ میلیارد ریال برای احیا

مدیر امور آب، خاک، فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این خصوص گفت: ۱۷۰ میلیارد ریال اعتبار ملی و ۴۰ میلیارد ریال اعتبار استانی سال گذشته برای احیا و مرمت قنات های استانی اختصاص یافت.

سید ابراهیم سیدی اظهار کرد: خشکسالی و حوادث طبیعی سال های اخیر به قنات ها خسارت وارد کرده است و احیای آن به ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.

وی گفت: بهترین روش ذخیره آب به روش گذشتگان ذخیره‌ آن در دل زمین است که نسبت به سایر طرح ها هزینه کمتری دارد اما برای حفظ این منابع‌آبی موجود باید هر ساله نسبت به مرمت توجه شود.

سیدی افزود: میزان حجم تخلیه قنات های این استان در چند سال اخیر به طور میانگین سالانه ۸۵ میلیون متر مکعب بوده است که خشکسالی و کاهش منابع آبی میزان این منابع را کاهش داده است.

وی خاطرنشان کرد: منابع‌آبی قنات های خراسان شمالی از آب های سطحی، روان آبها و آب حاصل از برف تامین می شود که در سال های اخیر با کاهش مواجه بوده است.

مدیر امور آب، خاک، فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی اضافه کرد: بیشتر طرح ها در لایروبی و احیای قنات ها برای اجرا به خود بهره برداران داده می شود که مشارکت آنان ۱۵ درصد و کمک های دولتی ۷۵ درصد را شامل می شود.

اجرای عملیات آبخیزداری در بالادست ۲۲۷ قنات

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی نیز در این خصوص گفت: عملیات آبخیزداری در بالادست ۲۲۷ قنات خراسان شمالی در دست اجرا است که تاکنون ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.

حسین فردی اظهارکرد: اجرای این عملیات باعث افزایش آبدهی قنات ها می شود و از سویی شوری آب قنات ها کاهش می یابد.

وی افت آبخوان ها را از مشکلات حوزه آبخیزداری دانست و افزود: اجرای عملیات آبخیزداری در بالادست قنات ها باعث تغذیه آب قنات ها از این طریق می شود که ممکن است به صفر برسد و بیشترین قنات های استان در شهرستان های اسفراین، گرمه و جاجرم واقع هستند که باید عملیات آبخیزداری را انجام داد.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی با اشاره به ضرورت اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوان داری در این استان و تخصیص به موقع اعتبارات گفت: برای کاهش خسارت های خشکسالی و کمبود منابع آب باید اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوانداری در این استان مورد توجه قرار گیرد.

۴۲ درصد اشتغال این استان در بخش کشاورزی است و قنات‌ها نقش مهمی در تأمین آب کشاورزی در این استان دارند.

خراسان شمالی ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که از این میزان ۳۰۰ هزار هکتار زراعی و مابقی باغی است و بیش از ۸۰ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این حوزه فعالیت می کنند که بیشترین شاغلان استان در بخش کشاورزی اشتغال دارند.

حدود ۴۴ درصد از جمعیت این استان در روستاها سکونت دارند و ۳۷ تا ۴۲ درصد اشتغال این استان در حوزه کشاورزی است.