بستر خشک زاینده رود در طول ۲۰۰ کیلومتر، منبع تولید گرد و غبار است

احمد جلالیان روز سه‌شنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: اطلاعات اخیر ما در طرح پژوهشی که برای شهرداری اصفهان در حال انجام است، نشان می‌دهد بستر خشک زاینده رود مخصوصا در شهر اصفهان در ۴۰ ایستگاه تحقیقاتی از بیشه «ناژوان» گرفته تا «پل فلزی»، «سی و سه پل»، «خواجو» و «پل شهرستان» بسیار فرسایش پذیر شده است و تولید گرد و غبار می کند.

وی تاکید کرد: با توجه به اینکه رودخانه زاینده رود سالیان درازی زه کش اراضی کشاورزی بوده و کودهای فسفاته و ازته که دارای فلزات سنگین خطرناک هستند وارد رسوبات رودخانه شده است و از طرفی پساب کارخانه‌های کوچک و بزرگ به رودخانه می ریزند، احتمال اینکه رسوبات رودخانه به فلزات سنگین آلوده شده باشد، وجود دارد.

به گفته جلالیان برای بررسی‌های بیشتر غلظت هشت فلز سنگین خطرناک شامل کادمیم، سرب، روی، مس، نیکل، منگنز، کبالت و کُرم در دست مطالعه است و ارزیابی زیست محیطی و اکولوژیکی آنها تعیین خواهد شد.

غول خفته تالاب گاوخونی بیدار شده است

این پژوهشگر و خاک شناس گفت: بخشی از قسمت های شرقی تالاب بین المللی گاوخونی نیز که دارای بافت دانه ریز و از رس های با سطح ویژه بالا و ظرفیت تبادل کاتیونی قابل توجه برخوردار است، فعال شده و می‌تواند مقدار قابل توجه از فلزات سنگین خطرناک را به خود جذب کند و به صورت ریزگردهای سمی با بادهای شرقی به سمت اصفهان بیاورد.

جلالیان هشدار داد: این غول خفته تازه بیدار شده و از این رو زاینده رود باید هرچه زودتر احیا تا اجازه ندهیم این ریزگردها وارد سطح شهر شود و مشکلات زیست محیطی و سلامتی برای آحاد مردم ایجاد کند.

وی گفت: طبق بررسی‌های انجام شده بر روی گُلباد (شکلی که جهت و سرعت بادهای غالب را نشان می دهد) ایستگاه هواشناسی ورزنه، بازوی شرقی قوی داشته و با فعال شدن تالاب می تواند گرد و غبارهای سمی را از شرق به سمت اصفهان بیاورد.

این پژوهشگر گفت: حل مشکل آلایندگی تالاب و بستر خشک رودخانه در گرو جریان پایدار آب در حدود ۱۰ تا ۱۵ مترمکعب در ثانیه در بستر زاینده رود است که کاهش فرونشست، احیای تالاب و رفع معضل برخی منابع ریزگردها از نتایج آن خواهد بود.

وی تاکید کرد: با این وجود، منبع ریزگردهایی که در روزهای اخیر در اصفهان منجر به ایجاد آلودگی هوا شد و شاخص کیفیت هوا را به عدد ۵۰۰ (AQI) رساند، فقط از جانب تالاب گاوخونی نبود بلکه از منابع مختلف و بیشتر از جانب شرق اصفهان یعنی دشت سجزی، شمال شرق استان، بستر خشک زاینده رود، آران و بیدگل، نائین و خور و بیابانک بوده است.

جلالیان با اشاره به اینکه تخریب اراضی، بیابان زایی و خشکسالی های پی در پی عوامل اصلی برای خیزش گرد و غبار محسوب می‌شوند، گفت: درست است که در بهار امسال بارندگی‌های خوبی ایجاد شد اما این بارندگی کمک به استقرار گیاهان یک ساله کرده است که در مدت کوتاهی خشک می شوند و از سوی دیگر تراکم گیاهان چند ساله بسیار کم و زیر ۱۰ درصد است.

وی افزود: برای اینکه پوشش گیاهی بتواند مانع خیزش گرد و غبار شود، گیاهان چند ساله باید تراکم ۴۰ درصدی داشته باشند اما امسال تراکم این گیاهان زیر ۱۰ درصد بوده است.

به گزارش ایرنا، وزش باد شدید در شمال و شرق اصفهان و همچنین جنوب سمنان به مثابه عمده کانون‌های گرد و غبار، امسال نسبت به سال گذشته بیشتر شده است.

آنطور که معاون توسعه و پیش‌بینی اداره کل هواشناسی اصفهان در روزهای اخیر و در پی افزایش آلودگی هوا با خیزش ریزگردها به ایرنا گفته است، باد غالب از طرف شرق و شمال به سمت مرکز استان است و از این رو با افزایش سرعت وزش باد در مناطق مستعد خیزش گرد و غبار بدلیل خشکسالی مناطقی مثل اردستان، تالاب گاوخونی، دشت سجزی، خور و بیابانک، مناطق کویری مستعد و جنوب سمنان، طوفان‌های گرد و خاک در ساعات اولیه شب شکل می‌گیرد و به سمت مرکز استان و کلانشهر اصفهان منتقل می‌شود.

به گفته نوید حاجی بابایی طوفان‌های گرد و غبار از جنوب سمنان و شمال اصفهان شروع می‌شود و در مسیر حرکت خود در مناطقی همچون تالاب گاوخونی، سگزی، اطراف نائین و اردستان تقویت و غلظت گرد و خاک فزونی می گیرد و به سمت اصفهان می‌آید.

زاینده‌رود به طول بیش از ۴۰۰ کیلومتر در دهه‌های اخیر بدلیل برداشت‌های غیرقانونی بالادست، بارگذاری‌های خارج از توان این رودخانه در زمینه کشاورزی و صنعت، انتقال آب به حوضه‌های دیگر و تراکم جمعیت به یک رودخانه با جریان دوره‌ای تبدیل شده است؛ تالاب گاوخونی در پایین دست و پایاب زاینده‌رود نیز در زمان حاضر با خشکی ۹۸ درصد مواجه است.