سوگ مصائب عاشورا در نخل گردانی خمین+فیلم

به گزارش ایرنا، آیین‌های عزاداری سیدالشهدا(ع) در نقاط مختلف کشور با رسوم، خرده‌فرهنگ‌ها و باورهای دینی هر منطقه عجین شده است و رنگ و لعابی خاص گرفته است.

آئین نخل‌گردانی طبق رسوم هرساله دهه اول محرم در خمین برگزار می‌شود و حمل کجاوه چوبین همراه با برگزاری مناسک سوگ سمبلی از تشییع پیکر مقدس امام حسین (ع) در روز عاشورا است و بسیاری از شهرها و روستاهای اطراف منطقه کویر مرکزی ایران نظیر شهرهای جنوب خراسان، سمنان، دامغان، خمین، نواحی قم، کاشان، ابیانه، خور و بیابانک، زواره، اردستان و نائین هر سال در مناسبت‌های عزاداری سالار شهیدان صحنه برگزاری این آئین است.

نخل اتاقکی شبیه تابوت است که با پارچه سیاه و انواع شال‌های رنگی آراسته می‌شود و حرکت آن در روزهای سوگ عاشورایی نشان از غم عمیقی است که مردم در واقعه کربلا با خود دارند.

استفاده از کلمه نخل و انتخاب آن برای آئین سوگ امام سوم شیعیان به دوره صفویه بازمی‌گردد ،اگرچه علت این نام‌گذاری به‌طور دقیق مشخص نیست اما گفته شده رواج این اسم برای آن است که در روایاتی بیان شده پیکر امام حسین (ع) روی شاخه‌های درخت خرما، به‌سمت محل دفن حمل شده است.

دلیل دیگر انتخاب نام نخل‌گردانی شاید این است که اشکال قدیمی تابوت را از چوب و برگ درخت خرما می‌ساختند و حتی شاید به ‌دلیل تقدس و حرمت درخت خرما در فرهنگ ایران باشد.

بر اساس آیات قرآن کریم و تفکرات اسلامی، نخل نیز در نمادشناسی درختان، درخت حیات است و شاید به همین دلیل است که اسم نخل بر اتاقک چوبی این مراسم گذاشته شده است.

دکتر اسلامی ندوشن معتقد است: اگرچه نخل، شباهتی به درخت خرما ندارد، اما شباهت بسیاری به درخت سرو دارد و سرو در فرهنگ عامه، نشان جاودانگی، رشادت و زندگی اخروی است و یادآور زندگی و شهادت سیدالشهدا (ع) است. شاید بتوان گفت مراسم نخل گردانی خود روایت یا نقلی از حکایت کربلا است.

در کنار مراسم نخل گردانی، قربانی کردن گوسفند، دود کردن اسفند، سینه‌زنی، نوحه‌سرایی از آئین‌های اصلی سوگ در دهه اول محرم است که این سنت هنوز با دقت در بسیاری از مناطق کشور برگزار می‌شود و بلند کردن هر پایه نخل، مخصوص صنف، طایفه، یا اهل محل خاصی است، که کسی از آن سرپیچی نمی‌کند و این حق موروثی است.

مستندات شفاهی بیانگر آن است که آیین نخل‌گردانی ۴۰۰ سال در خمین قدمت دارد و سند حک شده بر روی نخل نیز متعلق به ۳۵۰ سال پیش است و این آیین کهن با مناسک خاص هر سال باشکوهی خاص برگزار می‌شود.