یاد خدا انسان را از پوچی نجات می‌دهد

حجت الاسلام محمدمهدی زارعی گلپایگانی با اشاره به نحوه تسلط شیطان بر قاتلان امام حسین(ع) در گفت وگو با خبرنگار معارف ایرنا اظهار داشت: افرادی مانند عمر سعد و شمر در گذر زمان تبدیل به جانورهای خطرناکی شدند. آن ها آرام آرام در مسیری خطرناک گام نهادند؛ به گونه ای که سیدالشهدا (ع) خطاب به آن ها فرمود «استحوذ علیکم الشیطان» یعنی شیطان بر شما مسلط شده است.

وی با بیان این که از نظر ادبی در کلمه «استحوذ» تدریج نهفته، افزود: شیطان آرام آرام همنشین آنها شد. شیطان در ابتدای کار یک وسوسه در دل انسان می اندازد و به مرور همنشین انسان می شود تا جایی که بر آنان تسلط می یابد. وقتی کنترل انسان به دست شیطان قرار گرفت، شعله وجدان خاموش می شود به گونه ای که احساسات انسان در مسیر شیطان به پیش می رود.

استاد مدرسه امام خمینی (ره) در نجف اشرف ادامه داد: امام حسین (ع) به مخالفانش در کربلا فرمود شیطان بر دوش شما سوار شده و کنترل شخصیت شما در دست شیطان قرار گرفت و شعله وجدان شما را خاموش کرد.

وی با استناد به بخشی از آیه ۹۱ سوره مائده اضافه کرد: شیطان تلاش می کند تا انسان را از یاد خدا باز دارد درحالی که ذکر خدا آثار فراوانی دارد و مقابله با شیطان در آن زمانی که تندباد وسوسه را در دل انسان ایجاد می کند، با ذکر الهی ممکن است.

ذکر زبانی یا قلبی؟

این استاد حوزه، ذکر زبانی و قلبی را از مصادیق ذکر عنوان کرد و گفت: ذکر زبانی، زمانی خوب است که با ذکر قلبی همراه باشد. حضرت امام خمینی(ره) به نقل از استاد خودش مرحوم آیت الله شاه آبادی می گفت رابطه زبان با قلب مثل رابطه معلم با دانش آموز است. دانش آموزان زرنگ با دو بار تکرار کردن معلم، درس را فرامی گیرند. زبان ذاکر نیز باید تلاش کند تا دل را با خود همراه کند و به مرور زمان کار به جایی می رسد که تا زبان شروع به ذکر می کند، دل با درک عظمت حق، آن ذکر را در تمام وجود طنین می اندازد.

وی افزود: مرحوم سیدمحمد مجاهد طباطبایی معروف به سیدمجاهد از مراجع تقلید، وقتی بعد از نماز مشغول تسبیحات حضرت زهرا (س) می شد گاهی نیم ساعت طول می کشید تا با قلب خود به عظمت خلقت حق پی ببرد و اینگونه دل خود را ریاضت می داد. او دل خود را به تازیانه سلوک می بست تا این ذکر زبانی با اقرار و اعتراف، تسلیم دل شود.

زارعی گلپایگانی ادامه داد: این که برخی می گویند «اصل کار، دل است» گرفتار بدفهمی شده اند. کسی که زبانش آلوده است و به دیگران بی احترامی می کند و زمانی که به او می گویند حرف زشت نزن، می گوید اصل، دل است درحالی که این کلام برای کسی است که کار خوب انجام می دهد. مثلا کسی که صدقه می دهد، اگر خالصانه داده باشد، صحیح است و نیت، اصل است.

وی با بیان ضرب المثل «از کوزه برون همان تراود که در اوست» گفت: خانمی که پوشش بد انتخاب می کند، در واقع به جامعه به ویژه به جوانان ظلم می کند. مثل دود خودرو که تنفس جامعه را با مشکل روبرو می کند. خودروی دودزا به جامعه آسیب می زند، هرچند راننده آن انسانی خوب باشد.

این پژوهشگر مذهبی ادامه داد: اگر ذکر زبانی با ذکر قلبی همراه شد، مفید خواهد بود. چون ذکر خدا راه رستگاری انسان را نشان می دهد. انسان در سایه ذکر می تواند به مسیر الهی هدایت شود. اگر یاد خدا نباشد، انسان متوجه تندروی یا کندروی یا اشتباه در مسیر نمی شود.

وی با اشاره به آیه ۱۳۵ سوره آل عمران گفت: وقتی افراد باتقوا کار ناشایستی انجام دهند، خدا را یاد می کنند و می فهمند که باید برگردند و توبه کنند. یاد خدا باعث آسیب شناسی وجود و پاکسازی عیوب از جان و دل است. در واقع یاد خدا اکسیر اعظم در وجود انسان است که آدمی را از پوچی و بیچارگی نجات می دهد.

زارعی گلپایگانی از دعا به عنوان یکی از ذکرهای الهی یاد کرد و گفت: آن کسی که از با برخاستن از خواب در همان ابتدای روز با خدا راز و نیاز می کند و به خدا گزارش حال و روز خود را می دهد، دائما با خدا ارتباط دارد. این ارتباط همان یاد خداست ولی برخی افراد به محض این که با مشکلی ربرو می شوند، به زمین و زمان بد و بیراه می گویند و حاضر نیستند یک درخواست و دعا به درگاه الهی داشته باشند و ذکر خدا در وجود چنین افرادی مرده است.

وی با بیان روایتی از امام صادق(ع) گفت: حضرت علی (ع) که آینه تمام نمای صفات و فضایل انسانی است، همواره دعا می کردند و فراوان با خدا سخن می گفتند؛ حتی برای پوشیدن لباس یا خارج شدن از خانه به یاد خدا افتاده و ذکر می گفتند. مثلا با نگاه در آینه می فرمود «اللهم کما حَصَّنتَ خَلقی حَصِّن خُلقی» خدایا خلقتم را زیبا کردی، اخلاقم را هم زیبا کن.

این استاد حوزه افزود: امیرمومنان(ع) که اینگونه یاد خدا می کند در روایتی فرمود «من هیچ چیزی را ندیدم مگر این که خدا را قبل از آن و بعد از آن و با او دیدم.» در واقع حضرت علی(ع) به هر چیزی نگاه می کند، خدا را با تمام ابعاد و جوانب نظاره می کند و چنین کسی نمی تواند دعا نکند و همواره اهل دعا و شکر و استغفار است.