به گزارش ایرنا، بیماری پنوموکوک بر اثر تجمع باکتری‌هایی به نام استرپتوکوک نومونیا در پوشش مخاطی بینی و در پشت گلو ایجاد می شود که اگر تعدادشان زیاد باشد، می‌توانند باعث ایجاد عفونت در دستگاه تنفسی، گوش میانی یا حفره‌های سینوسی شوند.
میکروب پنوموکوک سبب بیماری‌هایی مانند سینوزیت، مننژیت، عفونت گوش میانی، پنومونی و عفونت خون می‌شود؛ این میکروب سبب بیماری‌هایی مانند سینوزیت (التهاب دریافت پوششی سینوس‌ها)، مننژیت (عفونت پرده‌های مغز)، عفونت گوش میانی، پنومونی (سینه‌پهلو یا ذات‌الریه) و عفونت خون می‌شود که ممکن است منجر به بستری شدن کودکان در بیمارستان، ایجاد عوارض در کودک و گاهی مرگ آنها شود.
عفونت پنوموکوک از طریق قطرات تنفسی در حین صحبت‌کردن و تماس نزدیک بین افراد منتقل می‌شود؛ به عبارت دیگر، بیماری از طریق فرد بیمار، ناقل سالم (فردی که آلوده به میکروب است اما علائم ندارد) و همچنین اشیا آلوده شده با ترشحات بدن قابل انتشار است.
برای پیشگیری از ابتلای کودکان به این ویروس، واکسیناسیون پنوموکوک برای کودکان ۲ ماهه از روز شنبه ۱۳ مرداد، همزمان با سراسر کشور در کردستان آغاز شد.
برای اطلاع از چگونگی تزریق این واکسن، عوارض احتمالی آن و جزئیات بیشتر با "فرزام بیدارپور" معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن در ادامه می آید.
ایرنا: آقای دکتر ابتدا راجع به میکروب پنوموکوک و تاثیر آن بر بدن توضیح دهید.
بیدارپور: میکروب پنوموکوک می‌تواند به ارگان‌های مختلف بدن حمله کند و همانطوری که از اسمش پیداست، سیستم ریوی، سینوزیت و سپس سیستم مختلف تنفسی را درگیر می‌کند و باعث بیماری پنومونیه می‌شود.
علاوه بر این، بیماری می تواند گسترش پیدا کرده و بافت‌های مختلف را درگیر کند؛ از جمله اینکه باعث بیماری مننزیت خواهد شد و بافت مننژ را در مغز درگیر کرده، روی قلب تاثیر می‌گذارد و بیماری های مختلفی را ایجاد می‌کند.
براساس مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۵، از پنج میلیون و ۸۰۰ هزار مرگی که در کودکان اتفاق افتاده، چیزی حدود ۳۰۰ هزار مورد آن به باکتری استرپتوکوک نومونیا بر می گردد و این باکتری علاوه بر این بیماری‌ها، می تواند عوارضی هم به دنبال داشته باشد و از جمله آنها می تواند در آینده و دوران سالمندی منجر به ضعف سیستم ایمنی بدن شود.
یکی دیگر از مهمترین بحث هایی که این بیماری دارد، عوارض ناشی از خود این بیماری است، به عنوان مثال، در مننژیت می تواند باعث تشنج، عقب ماندگی ذهنی و آسیب های حرکتی به طور مداوم شود که در ۲۵ درصد موارد باعث تشنج خواهد شد.
با توجه به این عوارض از سال ۲۰۰۷، بحث واکسیناسیون از سوی سازمان بهداشت جهانی توصیه و واکسن بر علیه باکتری پنوموکوک در برنامه واکسیناسیون روتین کودکان ادغام شد.
از آن زمان از تعداد زیادی موارد مرگ جلوگیری و هزینه‌های اقتصادی بسیار کمتر شد و مصرف آنتی بیوتیک کاهش یافته و علاوه بر آن، مقاومت با آنتی بیوتیک کمتر شده و تعداد موارد بستری کاهش پیدا کرد.
با این برنامه واکسیناسیون پیش بینی می شود طی ۱۰ سال آینده، تعداد موارد ابتلا به پنومونی از حدود ۱۸ میلیون در سال به حدود چهار میلیون و ۹۰۰ نفر برسد یعنی تعداد ابتلاها بسیار کاهش پیدا کند.
ایرنا: چرا ۱۳ مرداد برای آغاز اجرای واکسیناسیون پنوموکوک در کردستان تعیین شد؟
بیدارپور: قبل از آن واکسیناسیون پنوموکوک برای سالمندان و بیماران سخت درمان و دارای ضعف سیستم بدنی تزریق می شد، بهرحال برای آنکه واکسنی روتین کشوری شود، برخی مطالعات لازم است.
هزینه اثربخشی واکسن و شرایط موجود در کشور با توجه به وضعیت و سن بیماری ها مهم است؛ به همین خاطر براساس مطالعات مختلف تصمیم گرفته و منابع مالی تامین شد و همزمان با سراسر کشور در کردستان، این طرح شروع و واکسیناسیون پنوموکوک به واکسیناسیون روتین کودکان زیر یکسال اضافه شد.
در کشور ما این واکسن در ۲، چهار و ۱۲ ماهگی تزریق و نیم سی سی به شکل عضلانی تزریق می شود.
ایرنا: آیا شامل کودکانی که این واکسن را دریافت نکرده و بیش از یک سال سن دارند هم می شود؟
بیدارپور: خیر؛ صرفا کودکانی که ۲ ماهگی‌شان شروع می شود و نوزدان و کودکانی که در آینده متولد می شوند، مشمول واکسن خواهند شد.
ایرنا: آیا این واکسن عوارض هم دارد؟
بیدارپور: این واکسن مانند بسیاری از واکسن های دیگر، عوارض بسیار جزئی ممکن است داشته باشد، از جمله تب مختصر، درد و سفتی ناحیه تزریق واکسن و مقداری قرمزی داشته باشد ولی عوارض جدی ندارد.
ممکن است مثل همه واکسن های دیگر در مواردی بسیار نادر، حساسیت به واکسن در برخی کودکان به وجود بیاید، که این کودکان در مراحل بعد از چرخه تزریق خارج می شوند.
ایرنا: آماری وجود دارد از کودکانی که نباید این واکسن را دریافت کنند؟
بیدارپور: خیر عمدتا بعد از اینکه واکسن تزریق می شود ممکن است در موارد بسیار نادر، حساسیت پیدا شود. در طول سال از حدود ۴۰۰ هزار واکسن که تزریق می کنیم، حدود ۴۰۰ مورد عوارض خفیف مثل درد و تب دارند.
ایرنا: چه تعداد کودک باید واکسن دریافت کنند؟
بیدارپور: سالانه چیزی حدود ۲۰ هزار تولد در استان داریم که همه آنان تحت پوشش قرار می گیرند و سه دوز واکسن در طول سال اول دریافت می کنند و نیازی به واکسن های بعدی نیست.
ایرنا: برای این تعداد کودک، واکسن کافی پیش بینی شده است؟
بیدارپور: بله با توجه به اینکه طرح ابتدا در چند استان به شکل نمونه اجرا و با موفقیت طی شده است، ما هم مثل بقیه استان ها آن را اجرا می کنیم.
نکته مهم این است که دیده شده افرادی که این واکسن را دریافت نکرده و مبتلا به بیماری پنوموکوک شده‌اند(به ویژه افرادی که در معرض آلودگی هوا بوده اند)، دچار عوارض شده اند؛ یعنی این واکسن برای آینده می تواند بسیار مهم باشد، چراکه مشاهده شده افرادی که در معرض خطر هستند، کودکانی که از شیر مادر استفاده نکرده‌اند و افرادی که در معرض دود سیگار بوده‌اند، خیلی مستعد برای ابتلا به بیماری پنوموکوک هستند و دچار عوارضی حتی مثل مرگ شده‌اند.
به همین خاطر این واکسیناسیون می تواند با توجه به ضعف سیستم ایمنی در دوران سالمندی، از بیماری های دیگر پیشگیری کند.
ایرنا: در استان چند مرکز بهداشت و درمانی برای اجرای این واکسیناسیون در نظر گرفته شده است؟
بیدارپور: ۶۲۰ خانه بهداشت روستایی، ۷۵ مرکز شهری و ۳۴ پایگاه برای اجرای واکسیناسیون آماده هستند ولی این واکسن مثل واکسن سرخک زمان بندی خاصی دارد و حتما هماهنگی‌ها انجام می شود.
نکته دیگر این است که چون در چهار ماهگی تعداد تزریقات واکسن های مختلف زیاد است، والدین نگرانی نداشته باشند، چون شرایط لازم برای تزریق این واکسن در نظر گرفته شده است.
واکسن نیم سی سی است و در قسمت خارجی ران راست کودک به شکل عضلانی تزریق می شود.
ایرنا: در موارد مشاهده عوارض، والدین چه باید بکنند؟
بیدارپور: در صورت داشتن عوارض، والدین از طرف همکاران راهنمایی می شوند و ممکن است به کودک قطره استامینوفن بدهند. شرایط بهداشتی را در مرحله تزریق باید رعایت کنند و اگر عوارض تشدید شد، به مراکز بهداشت مراجعه و آموزش های لازم را دریافت می کنند.
ایرنا: برنامه واکسیناسیون تا چه زمانی ادامه پیدا می کند و آیا فرصت خاصی برای آن پیش بینی شده است؟
بیدارپور: خیر، این برنامه جزو برنامه‌های روتین و همیشگی خواهد بود و همزمان با سایر واکسن ها تزریق می شود.
ایرنا: در حوزه پیشگیری و واکسیناسیون کودکان برنامه دیگری هم در آینده نزدیک دارید؟
بیدارپور: اگر امکانات باشد، بحث قطره روتاویروس که مراحل اولیه آن در حال انجام است، در آینده به برنامه واکسیناسیون کودکان اضافه می شود.
بیماری روتاویروس یکی از ویروس‌های بسیار مسری است که به دلیل عدم توانایی سیستم ایمنی نوزادان و کودکان خردسال معمولا به کودکان زیر ۲ سال حمله می‌کند و این ویروس به عنوان عامل اصلی اسهال شدید در نوزادان و کودکان در جهان شناخته می شود.
نظر شما