به گزارش خبرنگار ایرنا، بارش ۱۶۴ میلی‌متری باران‌های بهاری در چهارمحال و بختیاری و افزایش حدود نیم درصدی آن نسبت به میانگین بلند مدت موجب شد تا عرصه‌های منابع طبیعی استان از پوشش مرتعی مناسبی برخوردار باشد؛ این پوشش مرتعی در کنار افزایش ۱.۹ درجه‌ای دمای هوا در تابستان خطر افزایش آتش‌سوزی‌ها در عرصه‌های طبیعی استان را دوچندان کرده است.
در کنار این هوای گرم تابستانی که برخی از مردم برای فرار از گرما به دامن طبیعت پناه می‌برند گاهی وقت‌ها با یک سهل‌انگاری خیلی جزیی مانند انداختن یک ته سیگار، خاموش نکردن کامل آتشی که برای درست کردن چای آتشی به پا شده و یا رهاکردن برخی وسایل شیشه‌ای و ظرف‌های پلاستیکی در طبیعت؛ شعله‌ور شدن عرصه‌های طبیعی را به دنبال دارد.
این شعله‌های آتش که بخشی از آنها در اثر سهل‌انگاری برخی از افراد به جان طبیعت می‌افتد ضمن اینکه بسیاری از عرصه‌های طبیعی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد زندگی بسیاری از خزندگان و پرندگان را که در فصل زادآوری قرار دارند به خطر می‌اندازد.
به گفته کارشناسان، شعله‌های آتش برافروخته شده در مراتع و جنگل‌ها که در چهارمحال و بختیاری بیشتر سهوی و در اثر سهل‌انگاری و بی‌توجهی برخی از افراد در استان ثبت شده به اعتقاد آنان از دیر جبران‌ترین خسارت‌ها به شمار می‌رود و به راحتی در کمتر از چند روز یک منطقه و درختان بلوط چند هزار ساله این استان زاگرس نشین را از بین می‌برد.
براساس آمارهای ارائه شده از سوی یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری همزمان با گرم شدن هوا و خشک شدن پوشش مرتعی تاکنون در قالب ۹۳ مورد آتش‌سوزی ۳۴۷ هکتار از عرصه‌های مرتعی و جنگلی این استان دچار حریق شده است.
۴۳ مورد آتش‌سوزی در مراتع
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری به خبرنگار ایرنا گفت: از این تعداد آتش‌سوزی‌های به ثبت رسیده در استان ۹۱ هکتار در قالب ۴۳ مورد در جنگل‌ها (زیراشکوب) و۲۵۶هکتار در قالب ۵۰ مورد نیز در مراتع به ثبت رسیده است.
سرهنگ صادق محمدی افزود: این شمار آتش‌سوزی نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر تعداد بیش از ۲.۵ برابر و از نظر مساحت نزدیک به پنج برابر افزایش نشان می‌دهد.
حفظ و حراست از عرصه‌های منابع طبیعی به نوعی حفاظت از ثروت و دارایی ملی است و مردم در حفاظت از این سرمایه‌ها بیش از هر کسی سهیم و مسئولیت دارند.
آتش؛ دومین عامل تخریب زیستگاه حیات وحش
از نظر فعالان و کنشگران محیط‌زیست و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری، تخریب زیستگاه مهمترین عامل کاهش حیات وحش به شمار می‌رود.
آتش‌سوزی یکی از مهمترین مشکلات حوزه محیط‌زیست به شمار می‌رود که در اثر عوامل مختلف به وقوع می‌پیوندد و ذره ذره مراتع و جنگل‌های زاگرس را از بین می‌برد.
یکی از کارشناسان محیط‌زیست و فعال در حیات وحش به خبرنگار ایرنا گفت : تغییر کاربری اراضی ( معدن‌سازی) و آتش‌سوزی از مهمترین عوامل تخریب زیستگاه به شمار می‌رود.
محمدرضا صادقی افزود: آتش‌سوزی نسبت به تمام تهدیدها از جمله تغییر کاربری اراضی، مدیریت نکردن پسماند وشکار غیرمجاز تاثیرگذاری بیشتری بر حیات وحش دارد.
به گفته این کارشناس، آتش‌سوزی‌ها دلایل مختلفی دارد که یکی از مهمترین آنها تغییر الگوی بارش در نتیجه تغییر سیستم آب و هوایی است به نحوی که افزایش بارش‌های بهاره؛ تقویت پوشش مرتعی را نسبت به چرای دام (حیات وحش) به دنبال دارد.
صادقی ادامه داد: جدای از عمدی بودن برخی وقایع آتش‌سوزی‌ها؛ سهل‌انگاری طبیعت‌گردها و گردشگران از دیگر دلایل وقوع برخی آتش‌سوزی‌ها به شمار می‌رود.
او اظهار داشت: در اواخر فصل بهار و ابتدای تابستان که مراتع خشک و چرای دام در آنها صورت نگرفته است؛ علف‌های خشک و برخی دیگر از عناصر طبیعت از جمله درختچه‌ها و درختان همچون انبار باروتی برای سوختن به شمار می‌رود.
صادقی ادامه داد: برخی طبیعت‌گردها در اثر سهل‌انگاری و مسئولیت‌پذیر نبودن با خاموش نکردن و یا اطمینان حاصل نکردن از خاموش شدن آتش؛ به دل مراتع آتش می‌زنند.
این کارشناس، آتش‌زدن کاه و کلش (بقایای محصولات کشاورزی) را از دیگر عوامل آتش‌سوزی‌ها در چهارمحال و بختیاری عنوان کرد و گفت:برخی از کشاورزان بعد از کشت پاییزه و برداشت محصول گندم و جو در فصل بهار برای انجام کشت جایگزین(برنج و ذرت) اقدام به آتش‌زدن ته مانده زمین‌های کشاورزی خود می‌کنند که در بیشتر زمان‌ها آتش از کنترل خارج و به مراتع حاشیه سرایت کرده و فاجعه بار می‌شود.
صادقی یادآور شد: سهل‌انگاری برخی از طبیعت‌گردها و یا کسانی که از عرصه‌های طبیعی با ماشین عبور می‌کنند، با بیرون انداختن یک بطری به دلیل ایجاد حالت ذره‌بینی می‌تواند فاجعه آتش‌سوزی به دنبال داشته باشد.
او به آتش کشیده شدن طیف وسیعی از حیات وحش از جمله پرندگانی که در این فصل همراه تخم و جوجه هستند، خزنده‌ها شامل مارها که نقش مهمی در کنترل آفت‌های کشاورزی دارند و لاکپشت‌ها که سرعت زیادی ندارند و هر موجود زنده دیگر، از بین رفتن چرخ اکوسیستم و میکروارگانیسم‌های مفید سطح خاک که به باروری کمک می‌کند را از عوارض آتش‌سوزی مراتع عنوان کرد.
به گفته صادقی، آتش سهل‌انگاری برخی از افراد موجب شده تا جمعیت این گروه از مهره‌داران در سال‌های اخیر کاهش یابد.
از بین رفتن هست و نیست جنگل و مرتع با شعله‌های ناآگاهی
یکی از مسئولان تشکل‌های غیردولتی محیط زیست ومنابع طبیعی در خانمیرزا، فلارد به خبرنگار ایرنا با تاکید براینکه آتش به جنگل، خاک و تنوع زیستی آسیب وارد می‌کند گفت: شعله‌های برافروخته شده آتش در سطح مراتع و جنگل‌ها موجب سوختن و فرسایش خاک، از بین بردن پوشش جنگلی و مرتعی و فقر تنوع زیستی را به دنبال دارد.
طالب حسنی با اشاره به خشکیدگی بخشی از درختان جنگلی بلوط گفت: هرچند از بین بردن درختان جرم است اما برخی از مردم به تصور اینکه درختان خشک باید به زغال تبدیل شود اقدام به آتش‌زدن درختان می‌کنند که در برخی از مواقع به علت گستردگی موجب بروز آتش‌سوزی‌های وحشتناکی می‌شود که امکان کنترل آنها وجود ندارد و به راحتی به دیگر مناطق جنگلی سرایت می‌کند.
تربیت نیروهای ویژه برای بحران؛ ضرورتی انکار ناپذیر
او با تاکید بر اهمیت مدیریت واحد در زمان بحران به خصوص در آتش‌سوزی‌های جنگلی گفت: مدیریت در زمان وقوع حادثه باید به گونه‌ای باشد که آتش در همان سطح محدود کنترل و به مناطق دیگر و تنه درختان جنگلی سرایت نکند مساله‌ای که امروز به دلیل نبود مدیریت واحد ستاد بحران در زمان آتش‌سوزی‌های جنگلی توجه می‌شود.
این کنشگر و دوست‌دار محیط‌زیست و از جمعیت جوامع محلی با تاکید بر ضرورت ارائه آموزش‌های مرتبط برای ورود به هنگام و کنترل آتش درعرصه‌های مرتعی و جنگلی گفت: کمبود نیروی انسانی یکی از مهمترین مشکلات یگان حفاظت منابع طبیعی در چهارمحال و بختیاری است.
او ادامه داد: با توجه به شرایط توپوگرافی و کوهستانی چهارمحال و بختیاری که در برخی مناطق به دلیل نبود جاده ارتباطی قابل دسترس نیست نیروهای یگان حفاظت یک نصف روز یا بیشتر به طول انجامد تا خود را به محل حادثه برسانند.
حسنی یادآورشد: در این شرایط حتی اگر بهترین نیروهای یگان حفاظت و همیاران طبیعت وجود داشته باشد اما تا این نیروها بخواهند خود را به منطقه حادثه برسانند کار از کار گذشته به گونه‌ای که اگر در آغاز این حادثه با پنج تا ۶ نفر نیرو کنترل می‌شد در این شرایط با ۱۵ نفر نیرو نیز کنترل نمی‌شود و همین امرکاهش توان فیزیکی افراد را به دنبال دارد.
او ادامه داد: استانی مانند چهارمحال و بختیاری با آن شرایط خاص جغرافیایی به نیروهای ویژه و اولیه‌ای (واکنش سریع) برای حضور در منطقه بحرانی و کنترل شرایط در زمان وقوع حادثه و پیشگیری از بروز خسارت‌های گسترده نیاز دارد.
تشکیل کمیته بحران برای مقابله با آتش‌سوزی‌ها
فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به بارش‌های بهاری وقوع آتش‌سوزی‌ها در تابستان دور از انتظار نبود به همین دلیل کمیته مقابله با بحران با رویکرد پیشگیری، آمادگی و مقابله برای مهار به موقع آتش در دستور کار قرار گرفت.
بختیار طاهری اظهار داشت:راهبردهای حفاظت پیشگیرانه شامل ایجاد آتش‌بر، پایش‌های شبانه‌روزی، تامین یک سری تجهیزات، ارائه آموزش‌ها به جامعه هدف از جمله عشایر، دامداران و جوامع محلی از جمله اقداماتی بود که در تابستان امسال انجام شد.
او ادامه داد: افزون بر این پایگاه‌های دیده‌بان حریق برای حساسیت بیشتر محیط‌بانان نسبت به وقوع آتش در عرصه‌ها و همچنین کاهش فاصله زمانی مخابره خبر وقوع آتش در عرصه تعریف شد.
به گفته طاهری، در سال‌جاری ۶ مورد آتش‌سوزی در مناطق تحت حفاظت اداره کل حفاظت محیط‌زیست با وسعتی افزون بر۵.۳ هکتار به ثبت رسیده است که نسبت به سال گذشته که تنها حدود ۲ هکتار بود افزایش یافته است اما با راهبردهای پیش‌بینی شده حوادث در بهترین شرایط ممکن مدیریت شد.
او با بیان اینکه مدیریت حریق در هر شهرستان برعهده رییس همان منطقه است ادامه داد: با تشکیل تیم بحران که متشکل از تیم‌های ستادی و در شهرستان‌ها نیز در رده‌های پایین‌تر مناطق تحت مدیریت هر تیم سرتیمی برای آن تعریف شد و سرتیم رابطه مستقیمی با جوامع محلی پیدا کرد و آموزش‌ها ارائه و کارها تقسیم شد.
طاهری در خصوص بیمه همیاران محیط‌بان گفت: افرادی که دارای کارت همیار محیط‌بان هستند و برای کمک وارد منطقه می‌شوند اگر دچار سانحه‌ای شدند می‌توانند از شرایط بیمه‌ای که سازمان با عنوان بیمه بی‌نام برنامه‌ریزی کرده استفاده کنند.
او به یکی از خاطرات خود اشاره می‌کند که در آتش‌سوزی مراتع منطقه خانمیرزا در ۱۲ مردادماه که دامنه خسارت بیشتر بود گفت: کبکی را دیدم که جوجه‌های آن درآمده و با وجود اینکه بالَش براثر شعله‌های آتش سوخته بود اما جوجه‌های خود را رها نکرده بود.
عوامل موثر در آتش‌سوزی منابع طبیعی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری به خبرنگار ایرنا نیز گفت: عوامل مختلفی از جمله عوامل انسانی و غیرانسانی در بروز آتش سوزی‌ها دخالت دارد که در هر ۲ مورد این اقدام‌ها که برخی از آنها در اثر بی‌مبالاتی به وقوع می‌پیوند مجرمانه است.
اصغر احمدی در خصوص عوامل غیرانسانی که بیشتر این آتش‌سوزی‌ها در اثر افزایش شدید دمای هوا است افزود: تلاش شده با استفاده از توان جوامع محلی و ظرفیت تشکل‌های مردمی، دهیاری‌ها، بخشداری‌ها و فرمانداری‌ها اقدام‌های پیشگیرانه انجام و در همان ساعت‌های اولیه آتش مهار شود.
او با اشاره به همراهی جوامع محلی برای مهار آتش در عرصه‌های طبیعی گفت: تلاش یکی از جوانان شهرستان فلارد برای ایجاد آتش بر با تراکتور نمونه‌ای مشخص از همکاری و همراهی نیروهای جوامع محلی با این مجموعه برای مهار آتش است.
احمدی با اشاره به محدودیت امکانات منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری از نظر نیرو و تجهیزات اظهار داشت: همراهی جوامع محلی، تشکل‌های غیردولتی و جمعیت هلال احمر و سایر دستگاه‌های اجرایی با یگان حفاظت برای کنترل و مهار آتش از جمله الزاماتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی با تاکید بر ضرورت تدوین سند توسعه زاگرس برای حفاظت از این جنگل‌ها گفت: در صورت تدوین این سند و تخصیص منابع اعتباری لازم و همچنین با آمایشی که در منطقه زاگرس انجام می‌شود کنترل آتش در قالب یک برنامه مشخص امکان‌پذیر است.
ضرورت تناسب امکانات اطفای حریق با مناطق زاگرس‌نشین
یکی از مسئولان تشکل‌های غیردولتی محیط‌زیست و منابع طبیعی در لردگان، خانمیرزا و فلارد در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: دستگاه‌های اجرایی مسئول باید متوجه باشند که دستگاه‌ها و امکانات اطفای حریق ویژه جنگل‌های هیرکانی مناسب جنگل‌های زاگرس نیست.
به گفته حسنی، اقلیم، پوشش جنگلی، مرتعی، سخت‌گذر و کوهستانی امکانات ویژه خود را برای خاموش کردن آتش می‌طلبد و ممکن است امکانات غیرمرتبط نه تنها آبی بر آتش نباشد بلکه ممکن است آتش را نیز شعله‌ورتر کند.
او با تاکید براینکه برخی از این تجهیزات مانند دمنده مناسب جنگل‌های زاگرس نیست و ویژه علفزارها است یادآور شد: وقتی آتش وارد تنه درخت می‌شود استفاده از دمنده باد یا اکسیژن را به آتش می‌رساند و همین امر موجب فوران آتش می‌شود.
یکی دیگر از کارشناسان محیط‌زیست و فعال در حوزه حیات وحش نیز در خصوص تجهیزات اطفای حریق در چهارمحال و بختیاری گفت: نسبت این تجهیزات و امکانات به نسبت وسعت مراتع و آتش سوزی‌های ثبت شده در استان خیلی ناچیز است.
صادقی بر ضرورت تامین تجهیزات کافی و مناسب منطقه برای اقدام به موقع و کنترل آتش در منطقه تاکید کرد.
فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری به خبرنگار ایرنا گفت: تلاش‌های زیادی برای برطرف کردن برخی کاستی‌های تجهیزات و به روز رسانی امکانات اطفای حریق از جمله دمنده، آتش‌کوب، بیل و لباس حریق انجام شده است.
طاهری ادامه داد: هرچند تاکنون آتش در مناطق سخت‌گذر استان گزارش نشده اما مناطقی در چهارمحال و بختیاری از جمله منطقه حفاظت شده تنگ صیاد وجود دارد که امکان دسترسی نیست و یا فرصت زمانی بسیار طولانی لازم است تا افراد خود را برای مهار آتش به منطقه برسانند به همین دلیل پیش‌بینی بالگرد آب‌پاش از جمله الزاماتی است که باید برای مهار آتش در استان تامین شود.
فرسودگی ۸۰ درصد ناوگان خودرویی حفاظت منابع طبیعی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه یکی از نیازهای اولیه استان نیازهای خودرویی است گفت: ناوگان خودرویی این اداره کل ۸۰ درصد فرسوده است.
به گفته وی، برخی خودروهای این اداره کل که از گذشته تهیه شده اند وارداتی بودند، لوازم آنها در بازار وجود ندارد و این آسیب جدی به یگان حفاظت منابع طبیعی است و در برخی زمان‌ها افراد با خودروهای شخصی به محل حادثه اعزام می‌شوند.
به گزارش ایرنا، هم‌اکنون ۷۴۰ هزار هکتار وسعت استان شامل جنگل‌ها و مراتع متراکم و نیمه متراکم با تراکم پوشش بیش از ۲۵ درصد با توجه به گرمای هوا در شرایط بحرانی آتش‌سوزی قرار دارد که با اجرای طرح پهنه‌بندی و تعیین مناطق دارای خطر آتش‌سوزی بالا و تعیین این مناطق عوامل تسریع و وسعت سطح آتش‌سوزی را مدیریت و موجب کاهش خسارت به منابع طبیعی می‌شود.
یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از مساحت چهارمحال و بختیاری را مراتع و جنگل‌ها پوشش داده است که می معادل ۸۶.۵ درصد از سطح این استان را شامل می‌شود.
نظر شما