به گزارش خبرنگار معارف ایرنا، هشتم شهریور مصادف است با سالروز رئیس جمهور شهید، محمدعلی رجایی و نخست وزیرش محمدجواد باهنر. روز جمعه ششم شهریور سال ۶۰ بود که حدود ۷۰ نفر از شرکت کنندگان در مسابقات سراسری قرآن سازمان حج و اوقاف خدمت رییس جمهوری در منزلش رسیدند. یکی از قاریان آیاتی را تلاوت کرد و رجایی با شنیدن آیات الهی منقلب شده و به قدری تحت تاثیر قرار گرفت که ۴۵ دقیقه برای قاریان و حافظان قرآن صحبت کرد.
در این مراسم او از خاطرات کودکی و جوانی‌اش در قزوین گفت، و از رفتن به جلسات قرآن همراه پدرش و حتی بازیگوشی‌هایی که به اتفاق سایر بچه‌ها در شب های قدر در مسجد محل داشتند. او از خاطرات زندان های رژیم ستم‌شاهی گفت و اینکه چگونه انس با قرآن و آیاتی که حفظ کرده بود در سلول‌های انفرادی به کمکش آمد و مایه امید و آرامشش بود.
شهید رجایی در آن روز حدود یک ساعت برای قرآنیان صحبت کرد. بعدها رادیو قرآن به هر زحمتی بود، بخش زیادی از این سخنرانی را که نوار ضبط شده آن در انفجار ساختمان نخست‌وزیری آسیب دیده بود، بازسازی کند که می توانید سخنان رجایی را اینجا بشنوید.
رییس جمهور مکتبی در این جلسه به قاریان و حافظان قرآن توصیه هایی کرد. مثلا گفت «وقتی پشت رحل قرآن نشسته اید، یک سرباز فداکار برای انقلاب هستید و در این صورت زحمت شبانه روزی برای شما آسان می شود.» یا «اگر چه باید از نقش عملی قرآن شروع کرد ولی من به عنوان یک تجربه شخصی معتقدم کسی که اولین بار قرآن را با صوت خوانده، بزرگترین خدمت را از این طریق در فراگرفتن قرآن به ما کرده است».
رجایی به نقش قرائت قرآن در جذب افراد به اسلام در سلول های انفرادی یاد کرد و گفت: ما به عنوان یک مسلمان با خصوصیاتی که داریم اگر در هر جمعی قرآن بخوانیم، غیرممکن است در فطرت های پاک انقلاب برپا نکند و در فطرت های آلوده کشش ایجاد نکند.
وی سپس به برگزیدگان مسابقات قرآنی سفارش کرد که قرآن را حفظ کنند و افزود: به یاد دارم در سال های ۴۰ تا ۵۰ می گفتند مردم اردن همین طور که صحبت می کنند آیات قرآن را در صحبت های خود ذکر می کنند و من آرزو می کردم که چنین توفیقی را به دست آورم. امیدوارم این سنتی که در اردن بوده در ایران نیز معمول شود و در آینده تعداد بسیاری در جامعه داشته باشیم که حافظ قرآن باشند.
رجایی با اشاره به فواید حفظ قرآن گفت: در سال های ۴۵ تا ۵۰ همیشه در جیب من دو چیز پیدا می شد. یک تکه کاغذ، صورت مساله ای بود که به دانش آموزان می دادم تا حل کنند و یک کاغذ که چند آیه قرآن را در آن می نوشتم و هر وقت در انتظار اتوبوس بودم، آیات را حفظ می کردم.
وی ادامه داد: زمانی که دستگیر شدم متوجه شدم بیش از ۶۰۰ آیه از قرآن را حفظ بودم و وقتی به زندان انفرادی که خود به تنهایی شکنجه بود، منتقل شدم، روز را به چند قسمت تقسیم کرده بودم و مقداری از روز را قرآن می خواندم. مثلا یک روز آیاتی را می خواندم که با حرف الف شروع می شد و روز بعد آیاتی که با حرف ب و همینطور تا آخر مرور می کردم. بر اثر تکرار این آیات به مفاهیم قرآن بیشتر پی می بردم و چون به بسیاری از آیاتی که می خواندم اعتقاد داشتم، این آیات ما را حفظ می کرد.
شاید زمانی که رجایی به شهادت رسید، تعداد حافظان قرآن شناخته شده در کشور به انگشتان دو دست هم نمی رسید و به جز چند نفر مثل شهریار پرهیزکار یا سیدمهدی فاطمیان مطرح نبودند ولی امروز هزاران حافظ قرآن در کشور تربیت شده اند که تعدادی از آن ها در برنامه تلویزیونی محفل خوش درخشیدند و انگیزه ای برای کودکان و نوجوانان شدند تا به حفظ قرآن بپردازند ولی آیا آرزوی شهید رجایی برآورده شد؟
آرزوی شهید رجایی به جای خود ولی رهبر معظم انقلاب ۱۳ سال پیش انتظار خود را تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن در کشور مطرح کردند که در گزارشی با عنوان تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن به کجا رسید؟ نوشتم که هنوز هیچ آماری از تعداد حافظان قرآن اعلام نشده و ضمن بررسی نظر کارشناسان و اساتید حفظ قرآن به ویژه در سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان دارالقرآن الکریم و مهد قرآن به این نتیجه رسیدیم که تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن نیازمند هماهنگی نهادهای قرآنی و ایجاد زیرساخت های فرهنگی برای کل کشور است و در واقع ساختن فرهنگ عمومی کشور بر مبنای معارف قرآن کریم است. به عبارت دیگر همان سخن شهید رجایی است که می گفت در زمانی مردم اردن در گفت و گوهای خود آیات قرآن را به کار می بردند.
۲۹ چالش تربیت ۱۰میلیون حافظ قرآن
محمدمهدی بحرالعلوم مسئول دبیرخانه ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم سال گذشته در نشست تخصصی غرفه شورای توسعه فرهنگ قرآنی سی امین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم از از وجود ۲۹ چالش برای تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن در کشور خبر داد و گفت: تحرکاتی میان دستگاه‌های قرآنی کشور به وجود آمد و شوراهایی ایجاد شد ولی پس از مدتی شوراها رو به افول رفت تا اینکه دوستان شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصمیم گرفتند یک شورا با قوام بیشتری ایجاد کنند.
وی با اشاره به تدوین «سند طرح ملی حفظ قرآن» که در سال ۱۳۹۵ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید، اضافه کرد: در این سند ۲۷ راهبرد نام برده شده بود و در سال ۱۳۹۶ ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم شکل گرفت که ۱۷ عضو دارد. البته دبیرخانه ستاد در ابتدا در شورای توسعه فرهنگ قرآنی بود ولی در سال ۹۸ دبیرخانه در سازمان اوقاف و امور خیریه مستقر شد و بعد از گذشت ۲ سال این ستاد به عنوان یکی از زیر مجموعه‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی قلمداد شد و در ردیف کمیسیون‌ها قرار گرفت.
بحرالعلوم ادامه داد: در مرحله بعد بررسی کردیم که چرا دستگاه‌ها برای انجام وظایف خود در این زمینه انگیزه کافی ندارند. در همین راستا، چالش‌های حفظ قرآن کریم را برشمردیم و بررسی کردیم که چه عواملی باعث شده فرمان رهبر معظم انقلاب اسلامی با گذشت ۱۲ سال محقق نشود که در این زمینه به ۲۹ چالش رسیدیم و مهمترین علت این بود که حفظ قرآن جزء فرهنگ عمومی کشور ما نیست درحالی که در مورد احیای شب‌های قدر، عزاداری محرم و صفر یا نوروز فرهنگ عمومی داریم و همین مساله باعث می‌شود که خود مردم به صورت خودجوش به سمت این آیین‌ها بروند ولی در موضوع حفظ قرآن کریم، فرهنگ عمومی وجود ندارد.
وی همچنین به تبیین ۱۱۵ اقدام برای ۱۱ نهاد و دستگاه قرآنی اشاره کرد و گفت: در همین راستا بازرسی‌های متعددی در دستگاه‌های مسئول انجام دادیم. از جمله مهمترین دستگاه‌ها می‌توان به وزارت آموزش و پرورش، سازمان تبلیغات اسلامی، ستاد نیروهای مسلح، حوزه علمیه، سازمان اوقاف، سازمان صدا و سیما، اتحادیه تشکل ها و موسسات قرآنی و بسیج مستضعفین اشاره کرد.
وی از نهاد خانواده، حوزه علمیه، صدا و سیما و وزارت آموزش و پرورش به عنوان نهادهای فرهنگ‌ساز یاد کرد و گفت: در این بازرسی‌ها در پایان سال ۱۴۰۰ به این نتیجه رسیدیم که بیشتر این اقدامات انجام نشده و فقط ۳۰ درصد آنها به صورت نیمه‌کاره انجام شده است و کارهایی که به نتیجه رسیده باشد، بسیار کم بود.
بحرالعلوم ادامه داد: کار مهمی که انجام شد این بود که آموزش و پرورش موضوع حفظ قرآن را در کتب درسی وارد کرد. تا قبل از آن حفظ قرآن در کتب درسی جایگاهی نداشت ولی از سال ۱۴۰۱ این موضوع به کتب درسی مقطع ابتدایی وارد شد البته نه به صورتی که دانش‌آموزان را مجبور به حفظ قرآن کنیم. در اثر این اقدام ما منتظریم که گرایش دانش آموزان به حفظ قرآن بیشتر شود.
وی افزود: در گام بعد در حوزه‌های علمیه مدارس حفظ‌محور ایجاد کردیم و اکنون حدود ۵۸ حوزه حفظ‌محور داریم. یعنی طلاب در کنار سایر دروس، قرآن را هم حفظ می‌کنند. طبیعتاً هر چه روحانیون با حفظ قرآن آشناتر باشند موفق‌تر خواهیم بود. گام بعدی ما این بود که مزایایی که در نیروهای مسلح برای حفظ قرآن وجود داشت، بازتعریف و این مزایا گسترده‌تر شد. این اقدامات جزو ۱۱۵ اقدام اولیه بود که اکنون در حال اجرا است.
حفظ کل قرآن یا حفظ موضوعی؟
مسئولان نهادهای قرآنی تعداد حافظان قرآن را در خوش بینانه ترین حالت کمتر از ۱۰۰ هزار نفر می دانند ولی در سال های اخیر سازمان تبلیغات اسلامی و برخی دیگر از نهادها به دنبال ایجاد فرهنگ قرآنی در کشور هستند. البته حفظ موضوعی قرآن مساله ای است که در یکی دو سال اخیر مطرح شده تا علاقه مندان به جای حفظ کل قرآن، فقط آیات کاربردی را حفظ کنند؛ یعنی آیاتی که در زندگی تاثیر دارد که این مساله موافقان و مخالفانی دارد.
حجت الاسلام محمد قمی رییس سازمان تبلیغات اسلامی اردیبهشت امسال در حاشیه برگزاری نوزدهمین دوره طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن کریم با اشاره به حفظ موضوعی گفت: این که حدود چند میلیون نفر از جمعیت کشورمان حدود ۲۰۰ آیه از آیات مهم و مورد تاکید بزرگان دین را حفظ می‌کنند، موضوع قابل توجهی است که این افراد می‌خواهند زندگی خود را با قرآن مانوس کنند و در مسائل اجتماعی سیاسی و ارتباط خود با دیگران از آیات، ترجمه و تفسیر قرآن بهره ببرند و در سخنان خود نیز به آیات خدا استناد کنند.
وی با اشاره به نهضت ملی «زندگی با آیه ها» که در ماه مبارک رمضان آغاز شد، از نتایج این طرح گفت که نزدیک به ۲ میلیون نفر از مردم، ۳۰ آیه موضوعی از قرآن کریم را خواندند تا مفاهیم آن را بیامورند و در نهایت حفظ کنند تا بتوانند با این آیات الهی در زندگی خود انس داشته باشند و افرادی که توانستند در این نهضت ملی موفق شوند، مدرک حفظ موضوعی قرآن را دریافت کردند.
اواخر سال گذشته بود که محمدمهدی اسماعیلی وزیر سابق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره برنامه های این وزارتخانه برای تربیت حافظان قرآن به خبرنگار معارف ایرنا گفت: ما یک برنامه ویژه در قرارگاه شهید آوینی این وزارتخانه آغاز کردیم که در همه استان ها و شهرستان ها اجرا می شود. مثلاً در استان یزد با همکاری نهادهای استانی و وزارت فرهنگ چهار هزار نفر به تعداد شهدای این استان تربیت می شوند و امیدوارم در دو سال آینده بتوانیم مقدار زیادی از راه طی نشده سابق را طی کنیم و تعداد حافظان قرآن به رشد چند برابری برسد.
وی چند روز قبل از این گفت و گو در اختتامیه چهلمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن در این زمینه گفت: هدف‌گذاری ایران در حوزه قرآن، روخوانی قرآن توسط همه جامعه ایرانی و تربیت ۱۰ میلیون حافظ در کشور است که برای رسیدن به این قله باید ضمن ایجاد قرارگاه حفظ قرآن و پایه‌گذاری آن در کشور، عزم جدی در میان همه بخش‌ها اتفاق بیفتد.
هرچند برخی از کارشناسان قرآنی معتقدند برای تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن با روندی که تاکنون پیش رفته، ممکن است تا صد سال آینده هم به نتیجه کامل نرسیم ولی شاید طرح حفظ موضوعی باعث شود، سریعتر به نتیجه برسیم. البته مطالبه رهبر انقلاب تربیت حافظ کل قرآن بوده نه حافظ موضوعی ولی باید دید نتایج تلاش های ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن کریم، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادهای مسئول برای تربیت حافظان قرآن چه زمانی به بار خواهد نشست.
نظر شما