درجریان سفر رئیس جمهور به عراق/ چرا بصره؟

به گزارش ایرنا، این سخن بدان معنا نیست که بصره در طول این سالهای طولانی مورد توجه ایران نبوده یا اهمیت آن چندان برای ایران واضح نبوده است بالعکس این استان جنوبی عراق که از آن به ریه اقتصادی کشور عراق یاد می شود و جمعیت بالایی را در خود جای داده، همواره در کانون توجه بوده اما برای نخستین بار با حضور رییس جمهوری اسلامی ایران در آنجا، توجه به آن ویژه تر خواهد شد.

بصره هم از حیث ژئوپلوتیک، هم اجتماعی و هم موقعیت راهبردی و همجواری با استان نفت خیر خوزستان و وجود روابط خویشاوندی گسترده با عشایر عرب در استان خوزستان اهمیت بسزایی برای ایران داشته دارد.

می توان ادعا کرد که هرکشور اعم از اروپایی، آمریکایی، عرب یا جنوب شرق آسیایی که در سنوات اخیر به عراق اهمیت داده یکی از علل این اهتمام، وجود بصره به عنوان نقطه اتصال عراق به آب های آزاد و منابع عظیم نفتی آن و همچنین موقعیت راهبردی آن که از طریق آن کشورهای جنوب شرق آسیا و شبه قاره هند را به اروپا متصل می کند.

اهمیت اقتصادی بصره

این استان جنوبی عراق هم از حیث ثروت نفتی که دارای ۷۰ درصد میادین نفتی عراق است و هم اقتصادی که بندر مهم و راهبردی «فاو» به علاوه مرزهای «شلمچه» با ایران و «سفوان» با کویت را دارد و هم یکی از اراضی حاصل خیز کشاورزی و یکی از استان های مهم تولید خرما در این کشور به شمار می رود.

بصره همجوار با کشور جمهوری اسلامی ایران از یکسو، کویت و عربستان سعودی از سوی دیگر است و می توان آن را نقطه اتصال سه کشور مهم دانست و علاوه بر همه اینها به دلیل اینکه نقطه اتصال عراق به آب های آزاد خلیج فارس است عملا نقطه اتصال عراق با جهان خارج نیز هست.

این استان که اکثریت جمعیت آن را شیعیان و اقلیتی از اهل سنت و مسیحیان تشکیل می دهند در داخل عراق با سه استان شیعه نشین میسان و ذیقار و المثنی همجوار است.

براساس اعلام وزارت برنامه ریزی عراق، بصره یکی از استان های مهم تولید گندم، جو و ذرت به علاوه خرما به شمار می رود.

یکی از بزرگترین فرصت های سرمایه گذاری در این استان که بر کل وضعیت اقتصادی عراق اثرگذار خواهد بود، طرح بندر بزرگ فاو است که طبق اعلام وزارت برنامه ریزی عراق در زمینی به مساحت دو هزار و ۴۰۰ هتکار در حال اجرا است که شامل صنایع پتروشیمی مانند مجتمع پتروشیمی به علاوه نیروگاه برق و پالایشگاه نفت است.

طبق اعلام وزارت برنامه ریزی عراق، این کشور دارای سه خط لوله انتقال نفت اصلی با کشورهای همجوار شامل عربستان سعودی، ترکیه و سوریه است و خط چهارم که از آن به راهبردی یاد می شود میادین نفتی کرکوک را به بصره در داخل عراق متصل می کند و باعث شده است که ۷۵ درصد صادرات نفت عراق از طریق بنادر بصره باشد و تنها ۲۵ درصد از کرکوک از طریق خط لوله شمالی به ترکیه صادر می شود.

یکی از مناطق مهم آزاد در عراق «خور زبیر» است که در زمینی به مساحتی بالغ بر ۲۰ میلیون مترمربع در مجاورت بندر خور زبیر در فاصله ۲۵ کیلومتری از بندر فاو و ۵۵ کیلومتری از گذرگاه مرزی سفوان با کشور کویت ایجاد شده است.

اهمیت اجتماعی

بصره از حیث اجتماعی دارای بافت عشایری است و اغلب عشایر این استان با عشایر خوزستان دارای پیوند خویشاوندی هستند.

یکی از مهمترین استان های عراق در جریان جنگ با گروه تروریستی داعش به شمار می رود زیرا بیشترین عشایری که به فتوای جهاد کفایی لبیک گفتند از این استان بودند و اغلب شهدا و فرماندهان الحشد الشعبی از این استان هستند که برجسته ترین این چهره ها، شهید حاج «ابومهدی المهندس» فرمانده فقید نیروهای الحشد الشعبی است و گزارش خبرگزاری رسمی عراق (واع) در ژوئن امسال (سالروز صدور فتوای جهاد کفایی) حاکیست که بصره با تقدیم یک هزار و ۳۴۶ شهید بیشترین شهید را در جنگ با گروه تروریستی داعش تقدیم کرد.

در حال حاضر بسیاری از فرماندهان گروه های مقاومت اسلامی از استان بصره هستند و بعد از بغداد (پایتخت عراق) و نینوا، استان بصره با ۲۵ نماینده بیشترین نمایندگان را در پارلمان عراق دارد.

درحالی که جمعیت استان بصره در همین یکی دوسال اخیر از ۲میلیون و ۵۰۰ هزار تجاوز نمی کرد آخرین گزارش شورای استان بصره، جمعیت استان را ۴ میلیون نفر اعلام کرد و پیش بینی کرده است که در پنج سال آینده به ۱۰ میلیون نفر برسد.

بصره در نگاه کشورها

امروز بصره از منظر بین المللی مورد توجه بسیاری از کشورهای منطقه و جهان است که در راس آنها آمریکا قرار دارد که کنسولگری آن در این استان در حال حاضر فعالیت های زیادی دارد و این فعالیت ها که عموما در حوزه های فرهنگی و اجتماعی است، حساسیت های زیادی را در بین مردم به دنبال داشته است.

اعتراض های مختلفی در بصره از سوی عشایر این استان علیه سیاست های کنسولگری آمریکا در بصره صورت گرفته و اهالی بصره معتقدند که آمریکا با هجمه فرهنگی می کوشد پاره ای فرهنگ های ابتذال را در این استان بین جوانان رواج دهد.

بصره مورد توجه ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس است که در این میان می توان کویت، عربستان سعودی و امارات را مهمترین کشورهای حاضر در بصره دانست.

کویت در سال های اخیر با پاره ای پروژه های اقتصادی که عراقی ها هدف از آن را از اهمیت ساقط کردن بصره می دانند، موجب اعتراض اهالی بصره و عموم عراق شده است که از مهمترین این پروژه ها بندر «مبارک» کویت یا پیشروی در دهانه خلیج فارس از جمله «خور عبدالله» است که حساسیت زیادی را در عراق به دنبال داشته است.

امارات متحده عربی نیز به اعتقاد کارشناسان تلاش گسترده ای را آغاز کرده تا اجازه ندهد، بندر بزرگ فاو که در حال ساخت در دهانه خلیج فارس است به سرانجام لازم برسد تا نکند این بندر گوی سبقت را از بنادر اماراتی ببرد.

اهالی بصره و مسوولین استان، امارات را متهم کرده اند که درصدد نشر مواد مخدر و به انحلال کشاندن جوانان این استان است و بارها محموله های بزرگی از «قرص های روان گردان» که از طریق قاچاق درصدد وارد کردن آن به بصره بوده اند کشف و ضبط کرده اند.

اما عربستان سعودی متهم است که با ارتباط گرفتن های مخفیانه با پاره ای از سران عشایر درصدد ایجاد اغتشاش و ناآرامی در بصره است تا اجازه ندهد این استان روی آرامش ببیند.

اردن با طرح خط لوله انتقال نفت از بصره به بندر عقبه یکی از جنجالی ترین طرح ها را در عراق در سنوات اخیر رقم زده که همچنان کمپین های مختلفی در عراق در مخالفت با این طرح و توقف این پروژه ایجاد شده و مخالفان، معتقدند که هدف این طرح تنها به سرقت بردن نفت بصره است و از حیث مادی هیچ منفعتی برای استان و عموم عراق ندارد.

مخالفان بخشی از اهداف پشت پرده انتقال نفت بصره به بندر عقبه که با قیمت ویژه به اردن فروخته می شود، عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی از طریق فروش ثانویه نفت (از طریق اردن) به این رژیم غاصب می دانند و برای همین تعدادی از جوانان عراقی معترض در ابتدای اتفاقات هفتم اکتبر به جوار مرزهای عراق با اردن رفته تا جلوی صدور نفت به اردن را بگیرند.

سیاست های عموم این کشورها در بصره مورد اعتراض است و مخالفان که عموما از عشایر، فعالان سیاسی و گروه های مقاومت هستند معتقدند که این کشورها به جای اهتمام به سرمایه گذاری و بازسازی در بصره با پاره ای پروژه های مشکوک درصدد ناآرامی، اغتشاش و آشوب و عدم توسعه بصره هستند.

در عین حال دولت عراق در سال های اخیر و در نتیجه مطالبات به حق مردمی اهتمام ویژه ای به استان بصره داده که یکی از مهمترین طرح های راهبردی که انتظار می رود چهره عراق را از حیث پیشرفت و بازسازی تغییر دهد، طرح موسوم به «راه توسعه» است که شامل شبکه ای از خطوط آهن و راه های جاده ای است که بنادر بصره را به ترکیه و از آنجا به اروپا وصل می کند.

این طرح با وجود اهمیتی که دولت از آن سخن می گوید اما با مخالفت هایی به ویژه از اهالی بصره و فعالان اقتصادی از جمله «عامر عبدالجبار» وزیر راه اسبق عراق مواجه شده و در مخالفت با این طرح کمپینی تشکیل داده است.

مخالفان معتقدند که این پروژه با فشار آمریکا است و واشنگتن می کوشد آن را به عنوان جایگزینی برای طرح «کمربند و جاده» مورد نظر چین جای بزند.

با وجود این مخالفت های داخلی که به داخل پارلمان نیز کشیده شده اما دولت همچنان بر اجرای طرح و نقش مهم آن در توسعه کشور اصرار دارد.

ایران در بصره

وجود ایران در بصره به دلایل زیادی اهمیت پیدا کرده است و این حضور خواست اهالی و عشایر بصره است زیرا جمهوری اسلامی ایران در طول ۲۰ سال گذشته از سقوط رژیم صدام نشان داده که مطمئن ترین دوست عراق است.

پیوند های خانوادگی و عشایری دو سوی مرز از یکسو و پایگاه وسیع اجتماعی علاقه مند به ایران از سوی دیگر و اهمیت ژئوپلوتیک بصره در وقت حاضر و وجود فرصت های سرمایه گذاری مشترک و سرنوشت مشترک، حضور ایران را در این منطقه راهبردی ضرورت بخشیده است.

اتصال خط آهن ایران به عراق از طریق مرز شلمچه برای تسهیل تردد زائران و مسافران در طول سال و در مناسبت های مهم دینی مانند اربعین حسینی و پیوستن ایران به روند شتابان توسعه ای که عراق در پیش گرفته، باعث شده است که حضور ایران را در این منطقه ضرورت بخشد.

این حضور نه تنها برای آینده ایران و عراق سود آور و اطمینان بخش است بلکه جوی از آرامش را بر سینه اهالی بصره که از هجوم پروژه های مشکوک خارجی بر این استان، بیمناکند، فرود می آورد.

«علی عابدی» سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در بصره در گفت وگوی خبری امروز جمعه اعلام کرد که سفر رییس جمهوری اسلامی ایران به استان بصره دارای اهمیت راهبردی است.

وی افزود که دکتر پزشکیان دربصره با اقشار مختلف از جمله سران عشایر و اعیان و دانشگاهیان و نخبگان و نهادهای غیر دولتی و فرهیختگان دیدار و گفت وگو می کند.

از این رو حضور دکتر مسعود پزشکیان رییس جمهوری اسلامی ایران در بهترین زمان ممکن رخ داده و برای همین این حضور با استقبال اهالی و عشایر بصره همراه شده است.

دکتر مسعود پزشکیان در نخستین ساعات صبح روز چهارشنبه ۲۱ شهریور ۱۴۰۳ در راس هیأتی بلندپایه از مقامات سیاسی و اقتصادی کشورمان وارد فرودگاه بین‌المللی بغداد شد و مورد استقبال رسمی نخست وزیر عراق قرار گرفت.

وی سپس با حضور در محل یادمان سرداران شهید مقاومت نسبت به مقام شهیدان حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس ادای احترام کرد.

پزشکیان در اولین روز سفر خود در دیدارهای جداگانه با رئیس‌جمهور، نخست وزیر، رییس شورای عالی قضایی، سران چارچوب هماهنگی نیروهای سیاسی شیعه عراق و معاون اول رئیس مجلس عراق گفت‌وگو کرد.