به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، سازمان همکاری‌های اقتصادی (ECO)، یک سازمان منطقه‌ای است که در سال ۱۹۸۵ توسط دولت‌های ایران، پاکستان و ترکیه به منظور توسعه همکاری‌های اقتصادی، فنی و فرهنگی میان کشورهای عضو تاسیس شد. در سال ۱۹۹۲ سازمان اکو گسترش یافت و هفت عضو جدید از جمله جمهوری اسلامی افغانستان، جمهوری آذربایجان، جمهوری قزاقستان، جمهوری قرقیزستان، جمهوری تاجیکستان، ترکمنستان و جمهوری ازبکستان به آن اضافه شدند. موافقت رسمی با تاسیس موسسه فرهنگی تحت عنوان فعلی خود سرانجام با امضای اساسنامه آن در سومین اجلاس سالانه اکو که در ۱۵-۱۴ مارچ ۱۹۹۵ در اسلام آباد پاکستان برگزار شد، محقق شد.
اواسط مهر ۱۴۰۲ سعد سکندرخان دیپلمات پاکستانی به ریاست موسسه فرهنگی اکو انتخاب شد و از آن روز در این موسسه اقدامات فرهنگی گوناگونی انجام داده است. مصاحبه زیر متن گفت‌وگوی خبرنگار کتاب ایرنا با سکندرخان درباره اقداماتش در دوره ریاست این موسسه است.
ترویج میراث فرهنگی مشترک مورد توجه موسسه اکو بوده است
در مورد فعالیت‌های اخیر موسسه فرهنگی اکو توضیح دهید؟
مؤسسه فرهنگی اکو به طور فعال در رویدادهای مختلفی با هدف ترویج تبادل فرهنگی، تقویت روابط دیپلماتیک و تجلیل از میراث غنی منطقه اکو شرکت می‌کند. این فعالیت‌ها طیف گسترده‌ای از موضوعات، از اقدامات ادبی و هنری گرفته تا اقدامات خیریه و آگاهی‌های زیست‌محیطی را در بر می‌گیرد. یکی از محورهای اصلی این موسسه، بزرگداشت مفاخری از منطقه اکو است. در آیینی مانند مراسم «گنج سعدی» از سعدی شیرازی شاعر بزرگ زبان فارسی تجلیل و از چهره‌های شاخصی چون افتخار حسین عارف شاعر نامدار پاکستانی تقدیر شد.
اقدامات هنرهای تجسمی نه تنها استعداد هنرمندها را به نمایش می‌گذارد، بلکه درک بین فرهنگ‌های مختلف را تقویت می‌کند
در این سال‌ها ترویج میراث فرهنگی مشترک نیز مورد توجه موسسه اکو بوده است، جشن‌هایی مانند شب یلدا و جشنواره آسمانی نوروز، جوامع را گرد هم می‌آورد. رویدادهای ادبی نقشی حیاتی در ماموریت این موسسه ایفا می‌کنند؛ رویدادهایی که شامل شعرخوانی، نقد و بررسی آثار و تقدیر از ادیبان می‌شود. در بیان نمونه‌های قابل توجه از این رویدادها می‌توان به برگزاری آیین شعرخوانی اکو که در شهر دوشنبه، در تاجیکستان و «شب افغانستان» که در آن شعرهایی از فرهنگ‌های مختلف خوانده شد، اشاره کرد. علاوه بر این، برگزاری سمینارهای بین‌المللی با موضوع مطالعات پاکستان و اردو و راه‌اندازی پروژه «چشمان روان در فرات»، گردآوری مجموعه‌ای از اشعار علیرضا قزوه، تعهد موسسه اکو به کاوش ادبی را برجسته می‌کند.
برگزاری نمایشگاه‌های هنری یکی دیگر از راه‌هایی است که موسسه از طریق آن تبادل فرهنگی را ترویج می‌کند. در نمایشگاه «شب‌های طلایی» خوشنویسی خیره‌کننده‌ای از عباس رحیمی به نمایش گذاشته شد، همچنین نمایشگاه موضوعی مانند «نه به جنگ» از صلح حمایت کرد و در نمایشگاه «فرهنگ برقراری ارتباط» روابط بین پاکستان و ایران برجسته شد. این اقدامات هنرهای تجسمی نه تنها استعداد هنرمندها را به نمایش می‌گذارد، بلکه درک بین فرهنگ‌های مختلف را تقویت می‌کند.
بازارچه حمایت از غزه که توسط انجمن بانوان دیپلماتیک سازماندهی شده است، بر تعهد به اهداف بشردوستانه تاکید می‌کند
برگزاری رویدادهای دیپلماتیک فرهنگی با جلساتی که با حضور مقامات فرهنگی و دیپلمات‌های کشورهای عضو اکو برگزار می‌شود، جزء لاینفک اقدامات موسسه است. اجرای پروژه‌های مشترک با سایر نهادهای فرهنگی، مانند پروژه‌های موسسه کتاب و ادبیات ایران، این تلاش‌های دیپلماتیک را بیشتر کرد. فعالیت‌های خیریه نیز یکی از جنبه های مهم ماموریت موسسه است. شرکت در بازارهای خیریه، مانند بازارچه حمایت از غزه که توسط انجمن بانوان دیپلماتیک سازماندهی شده است، بر تعهد به اهداف بشردوستانه تاکید می‌کند. کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی، از جمله دوره‌های خوشنویسی و هنر مانند دوره خوشنویسی نگارینه خط، فرصت‌هایی را برای توسعه مهارت‌ها و قدردانی فرهنگی فراهم می‌کند.
رویدادهای آشپزی، مانند جشنواره غذای PEISCT که غذاهای پاکستانی را به نمایش می‌گذارد، برارزش توجه به غذاهای ملی تاکید دارد و همبستگی را با دلایل مختلف ترویج می‌کنند. همکاری‌های بین‌المللی از طریق رویدادهای مشترک با کشورهای عضو اکو، مانند جشن «میراث آبای، افتخار جهانی قزاقستان» برجسته شد. اقدام برای افزایش آگاهی زیست محیطی، از جمله مشارکت در جشن باستانی نوروز و درختکاری در روز ۱۵ اسفند، نشان دهنده تعهد موسسه به پایداری است. اجرای موسیقیدانان افغانستانی در «شب افغانستان» و همچنین اجرای موسیقی سنتی تاجیکستان، موجب غنرتر شدن مناظر فرهنگی کشورهای اکو شد.
این فعالیت‌های متنوع نشان‌دهنده تعهد تزلزل‌ناپذیر موسسه فرهنگی اکو به تبادل فرهنگی، آموزش و تلاش‌های بشردوستانه است که درک عمیق‌تر و قدردانی از میراث غنی منطقه اکو را تقویت می‌کند.
افزایش بودجه باعث ارتقای توانمندی‌های موسسه می‌شود
چه شرایطی برای فعالیت‌موثرتر موسسه اکو در ایران ضروری است؟
مسلما اگر شرایط و امکانات بیشتر می‌شد، موسسه فرهنگی اکو می‌توانست فعالیت‌های خود را به نحو موثرتری انجام دهد. در حالی که این موسسه در حال حاضر از فضایی بهره می‌برد که شامل یک گالری هنری و یک آمفی تئاتر است (که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور میزبان ارائه شده است) ارائه تسهیلاتی مانند افزایش بودجه برای برنامه‌های متنوع و همکاری‌های بیشتر فضاها باعث ارتقای توانمندی‌های موسسه می‌شود.
همکاری و مشارکت قوی‌تر با سازمان‌های فرهنگی ایران نیز نقش مهمی در غنی‌سازی اقدامات موسسه خواهد داشت. با همکاری نزدیک با این سازمان‌ها، موسسه فرهنگی اکو می‌تواند از تخصص، منابع و شبکه‌های محلی استفاده و تعامل بیشتری با هنرمندان، دانشمندان و جوامع ایجاد کند. گسترش ظرفیت امکانات موجود می‌تواند از برگزاری رویدادها و نمایشگاه‌های بزرگ‌تر، ترویج تبادل فرهنگی و در نهایت تقویت روابط بین کشورهای عضو اکو حمایت کند.
هدف موسسه اکو ایجاد درک عمیق از فرهنگ‌های مختلف است
روابط ادبی کشورهای عضو اکو چقدر قوی است و به نظر شما برای ایجاد روابط بهتر و ایجاد پل‌های فرهنگی بین کشورها چه اقداماتی باید انجام شود؟
روابط ادبی بین کشورهای عضو اکو غنی، متنوع، منعکس کننده میراث مشترک و بیان فرهنگی متنوع است. با این حال، هنوز پتانسیل قابل توجهی برای تقویت این روابط وجود دارد. موسسه فرهنگی اکو برای ایجاد روابط بهتر و ایجاد پل‌های فرهنگی بین کشورها، چندین برنامه برای آینده ترسیم کرده است:
روابط ادبی بین کشورهای عضو اکو غنی، متنوع، منعکس کننده میراث مشترک و بیان فرهنگی متنوع است
۱. برنامه‌های تبادل فرهنگی: اجرای برنامه‌هایی که راه‌های تبادل تجربه نویسندگان، شاعران و پژوهشگران ادبی را برای ترویج فرهنگ و ایجاد درک متقابل و تقدیر از سنت‌های ادبی یکدیگر تسهیل می‌کند.
۲. جشنواره‌های ادبی مشترک: برگزاری جشنواره‌های ادبی مشترک با حضور نویسندگانی از کشورهای مختلف اکو برای ایجاد بستری برای گفت‌وگو و همکاری، نمایش صداهای متنوع و تقویت ارتباطات بین‌فرهنگی.
۳. اقدام در حوزه ترجمه: تشویق به ترجمه آثار ادبی در میان کشورهای عضو برای کمک به معرفی آثار به مخاطبان با میراث غنی ادبی هر کشور، دسترسی بیشتر ادبیات و تقدیر از فرهنگ‌های مختلف.
۴. برگزاری کارگاه‌ها و سمینارهای مشارکتی: میزبانی کارگاه‌ها و سمینارهایی با تمرکز بر سبک‌ها و مضامین مختلف ادبی برای ایجاد فرصت‌هایی برای نویسندگان و محققان برای یادگیری از یکدیگر و به اشتراک گذاشتن بهترین شیوه‌ها.
موسسه فرهنگی اکو با اجرای این برنامه‌ها در آینده قصد دارد روابط ادبی را تقویت و درک عمیق‌تری از فرهنگ‌های مختلف را تقویت کند.
مفاهیم ادبی موجب پُرکردن شکاف‌های فرهنگی می‌شود
به نظر شما ادبیات فارسی چقدر در برقراری روابط بین‌الملل تاثیرگذار بوده است؟ آیا از امکاناتی که این زبان در اختیار علاقه‌مندان خود قرار داده است به نحو احسن استفاده شده است؟
ادبیات فارسی همواره نقش بسزایی در برقراری روابط بین‌الملل به‌ویژه در ترویج گفت‌وگوی فرهنگی و تفاهم بین ملت‌ها داشته است. ادبیات فارسی به‌عنوان یکی از زبان‌های مشترک منطقه اکو، به‌عنوان پیوندی حیاتی در میان کشورهای عضو عمل می‌کند و تبادلات فرهنگی و میراث مشترک را غنی می‌سازد.
پتانسیل گسترش و تاثیرگذاری گسترده‌تر از زبان فارسی همچنان ناشناخته مانده است
مفاهیم و مضامین اصیل موجود در ادبیات فارسی در سطح جهانی طنین‌انداز می‌شود و موجب پُرکردن شکاف‌های فرهنگی می‌شود. آثار برجسته‌ای از شاعرانی چون مولانا، حافظ و فردوسی به چندین زبان ترجمه شده و اندیشه‌ها و فلسفه‌های آنان را به مخاطبان جهان معرفی می‌کند. این مبادله به پرورش احترام و قدردانی متقابل در میان فرهنگ‌های مختلف در منطقه اکو و فراتر از آن کمک کرده است.
با توجه به امکاناتی که زبان فارسی در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد، جای پیشرفت در استفاده از آن‌ها وجود دارد. در حالی که بسیاری از محققان و علاقه‌مندان با ادبیات فارسی درگیر هستند، پتانسیل گسترش و تاثیرگذاری گسترده‌تر از این زبان همچنان ناشناخته مانده است. طرح‌هایی مانند جشنواره‌های ادبی، پروژه‌های ترجمه و برنامه‌های تبادل فرهنگی که به‌طور خاص منطقه اکو را هدف قرار می‌دهند، می‌توانند آگاهی و دسترسی به ادبیات فارسی را افزایش دهند و به مردم این امکان را بدهند که از یاری آن برای معرفی فرهنگ جهانی تقدیر کنند.
با استفاده موثرتر از این امکانات، ادبیات فارسی می‌تواند نقش خود را در روابط بین‌الملل تقویت و ارتباطات و همکاری‌های عمیق‌تری را میان کشورهای عضو اکو تقویت کند.
نمایش شیوه‌های سنتی و بیان هنری که دو ملت را متحد می‌کند
چه اقدامات مشترکی بین ایران و پاکستان در این مدت انجام شده است؟
در این سال‌ها چندین اقدام مشترک میان ایران و پاکستان انجام شده است که توسط موسسه فرهنگی اکو تسهیل شده است. اقدامات قابل توجه عبارتند از:
فرهنگ نقشی حیاتی در کاهش تنش‌ها و تقویت تفاهم میان جوامع مختلف ایفا می‌کند
۱. سمینار بین‌المللی مطالعات پاکستان و اردو: در ۲۱ آوریل ۲۰۲۴، ECI و دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران به طور مشترک سمیناری را با تمرکز بر ارتباط بین زبان های فارسی و اردو، با تاکید بر اهمیت پیوندهای فرهنگی و ادبی برگزار کردند.
۲. رویدادهای تبادل فرهنگی: ECI میزبان رویدادهایی بود که اهمیت تبادل فرهنگی را برجسته می‌کرد، از جمله رویداد شعرخوانی «شب شعر عاشورایی»، که در آن شاعرانی از افغانستان، ایران، پاکستان، تاجیکستان و ترکیه اشعاری را قرائت کردند. علاوه بر این، «شب شعر شهدای خدمت»، رویدادی تلخ با حضور شاعرانی از ایران، پاکستان، افغانستان و ترکیه بود. این شب با سخنرانی‌های صمیمانه و شعرخوانی تکان دهنده‌ای که برای تجلیل از رئیس جمهور فقید ایران و شهدای خدمت، ترویج گفت وگوی بین فرهنگی و یادآوری برگزار شد.
اقدامات فرهنگی به عنوان پل عمل می‌کنند، ارزش‌ها و تجربیات مشترک انسانی را برجسته می‌کنند و در نتیجه کلیشه‌ها را از بین می‌برند
۳. شب میراث فرهنگی ناملموس: با مشارکت مرکز میراث فرهنگی ناملموس تهران که زیرمجموعه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران است، برنامه‌هایی برای برگزاری رویدادی ویژه میراث فرهنگی ناملموس ایران و پاکستان مورد بحث و بررسی قرار گرفته است که در آینده نزدیک برگزار شود. هدف این رویداد نمایش شیوه‌های سنتی و بیان هنری است که دو ملت را متحد می‌کند.
۴. نمایشگاه عکاسی «فرهنگ های پل زدن»: ECI میزبان یک نمایشگاه عکاسی از یک هنرمند مشهور پاکستانی با عنوان «فرهنگ های پل زدن» بود که جاذبه‌های گردشگری پاکستان و ایران را به نمایش می‌گذاشت.
این اقدامات نشان دهنده تعهد به تقویت روابط فرهنگی و ارتقای درک متقابل بین ایران و پاکستان در چارچوب اکو است.
برنامه‌های آموزشی مدارا را ترویج می‌کنند
در شرایط جهانی امروز، به نظر شما فرهنگ چه نقشی می‌تواند در کاهش تنش‌ها داشته باشد؟
در شرایط جهانی امروز، فرهنگ نقشی حیاتی در کاهش تنش‌ها و تقویت تفاهم میان جوامع مختلف ایفا می‌کند. تبادلات فرهنگی، مانند نمایشگاه‌های هنری و جشنواره‌های موسیقی، بسترهایی را برای گفت‌وگو ایجاد می‌کند و به افراد با پیشینه‌های مختلف اجازه می‌دهد تجربیات و دیدگاه‌های خود را به اشتراک بگذارند، این روند همدلی را تقویت می‌کند.
اقدامات فرهنگی به عنوان پل عمل می‌کنند، ارزش‌ها و تجربیات مشترک انسانی را برجسته می‌کنند و در نتیجه کلیشه‌ها را از بین می‌برند. پروژه‌های مشارکتی کار گروهی و احترام متقابل را تقویت می‌کنند، در حالی که برنامه‌های آموزشی آگاهی را در مورد سنت‌ها و تاریخ‌های مختلف افزایش می‌دهند و مدارا را ترویج می‌کنند. مکان‌های فرهنگی فضاهای امنی را برای گفت‌وگوی سازنده فراهم می‌کنند و تجلیل از هویت‌های متنوع، انسجام اجتماعی را تقویت می‌کند. از طریق فعالیت‌های فرهنگی، جوامع می‌توانند برای همزیستی هماهنگ‌تر تلاش کنند و این اقدامات در نهایت به کاهش تنش‌های جهانی کمک کنند.
نظر شما