به گزارش خبرنگار ایرنا، بازار تهران با وجود گذشت سالیان متمادی از عمر آثار هنری منقش شده آن هنوز منحصربفرد است و زیبایی از سقف‌های شکسته و کاشی‌های از بین رفته آن دل از هر بیننده‌ای می‌برد، شاهکار هنری که در نوع خود بی‌نظیر بوده و جالب‌تر آنکه با گذشت بیش از یکصد سال از عمر آنها هنوز نسل امروزی نتوانسته به راز این همه زیبایی‌ها پی ببرد.
بازار بزرگ تهران با دالان‌های پیچ در پیچ و سراهای طولانی که بعضا به یک شکل است و با طاق‌های گنبدی ضربی کهنه و هواکش‌های سنتی خاک گرفته‌ای که در خطوط مارپیچی به یکدیگر متصل شده است، دل هر بیننده‌ای را با خود به قعر دنیای عظیم هنر و معماری ایران می‌برند.
با وجود گذشت سالیان متمادی از قدمت بازار بزرگ تهران اما همچنان آثار هنری شکوهمند ایرانی در همه جای آن نمایان است. همه جای بازار تهران آمیخته با هنر است؛ از عمارت‌های تاریخی‌گرفته تا مساجد، راهروهای قدیمی، سراها و ملک‌های میراثی آن که شاهکار هنری به شمار می‌آید.
زیبایی‌های این بازار بزرگ از چشم هیچ رهگذری در دل این بازار نهفته نمانده است، املاک میراثی همچون خانه ملک و عمارت‌هایی همچون (عمارت هفت تن) که در میان پاساژهای قدیمی بازار بزرگ تهران بنا شده و همچون مرواریدی در دل صدف نهفته مانده است.
شاید بیش از نیمی از تهرانی‌ها هنوز از وجود این عمارت‌های ارزشمند ایرانی بی‌خبر باشند. (مسجد مرحوم حاج‌رحیم خاذن‌الملک) از مکان‌های تاریخی دیگری در این بازار است که طی سالیان دور گذشته توسط هنرمندان بنام ایرانی چه هنرمندانه با معماری بی‌نظیر بنا شده است. بنابراین هنر نزد ایرانیان است و بس در چنین شرایطی معنای بهتری پیدا می‌کند.
به گفته مورخان؛ بازار بزرگ تهران بیش از ۳۵۰ سال قدمت دارد و گفته می‌شود تاریخ بنای آن به سال‌های ۹۰۷ تا ۱۱۳۵ شمسی دوران صفویه باز می‌گردد. این بازار دارای مساحتی بیش از ۱۰۵ هکتار است و از قسمت‌های مختلفی همچون تیمچه، بازار، راسته، پاساژ، مغازه، مسجد، تکیه و زیرگذرهای مختلف تشکیل شده است.
عده‌ای از تاریخ‌نویسان بر این باورند که ورودی اصلی بازار تهران در زمان ناصرالدین شاه بنا و سازماندهی شده، این دوره جزء طلایی‌ترین دوره بازار تهران محسوب می‌شود، البته در دوره‌های بعدی؛ راسته‌های بازار بیشتر و بیشتر شده است تا به شکل فعلی درآمده است. راسته کرجی‌دوزها، نعل‌چی‌ها و سراج‌ها، بازارهای کفاش‌ها، فرش فروش‌ها، آهنگران، مسگران و بازار چهل تَن از جمله این راسته‌ای قدیمی بازار بزرگ تهران است.
اغراق نیست اگر بگوییم بیش از یک هزار حجره در دل بازار قدیمی تهران جای گرفته است؛ حجره‌ها و انبارهایی که بعضا دو طبقه هستند و به مرور زمان دیگر چیزی از در و دیوارهای آن باقی نمانده و اکنون همچون کوهی انباشته از خاک تبدیل شده و تنها بر تیر آهنی به عنوان چهارچوب سوار شده و در عین حال خود اثری از هنر به شمار می‌آید.
بازار تهران به گونه‌ای طراحی شده که اگر به موقعیت جغرافیایی آن وارد نباشید و قصد قدم زدن در این مکان تاریخی پرهیاهو را داشته باشید به طور قطع مسیر را فراموش خواهید کرد. این هم راز دیگری است که شاید طراحان و معماران در این بازار پر از پیچ و خم طراحی کرده‌اند.
همه چیز در بازار بزرگ تاریخی پایتخت یافت می‌شود از شیر مرغ تا جان آدمیزاد، در بازار بزرگ و دوست داشتنی تهران مکانی زنده و پویا و سرزندگی موج می‌زند. شاید باید ادعا کرد بازار تهران خود زندگی است، رفت و آمدهایی که هرکدام نشان از امید و تلاش صاحبان بعضا سالخورده حجره‌های قدیمی و ترک‌خورده آن دارد.
وقتی قدم به این بازار قدیمی می‌گذارید و به گوشه گوشه‌های قدیمی و فرتوت آن می‌نگرید از یک سو مفتخر از هنر معماری ایرانی می‌شوید که پس از یکصد سال هنوز دلرباست و از سوی دیگر از این موضوع هراس دارید که هر آن فاجعه‌ای بزرگ در این مکان تاریخی رخ خواهد داد.
به اعتقاد برخی کارشناسان ایمنی، وضعیت ایمنی بازار تهران بازار مطلوب نیست و ایمنی لازم را ندارد. همه دالان‌ها و سراهای این بازار قدیمی نیاز به بازسازی و مرمت جدی دارد. اکنون این بازار را خطرات زیادی تهدید می‌کند اما کسبه دل‌شان برای این بازار قدیمی می‌تپد و قصد رها شدن از این دالان‌ها و حجره‌های قدیمی را ندارند.
فارغ از همه مشکلات موجود ناایمن بودن و فرسودگی بازار تاریخی پایتخت اما این بازار قدیمی همچنان مکانی زنده و پویاست. مکانی که به اذعان مسوولان شهری قطب تپنده اقتصادی شهر بزرگ تهران محسوب می‌شود.
در دل این بازار قدیمی و ناایمن، هیچ یک از کسبه، دلالان و حتی مشتریانی که با ذوق برای خرید در این مرکز زیبا حضور می‌یابند دل‌شان از ترک‌ها و شیشه‌های شکسته خاک خورده دالان‌های قدیمی بازار نمی‌لرزد و حتی به این هم فکر نمی‌کنند شاید در اتفاقی ناخواسته جان خود را از دست دهند. گویی همه مردم از کسبه تا مشتری، از پیر تا نوجوان این مکان پرهیاهو را دوست دارند و با کهنگی و فرسودگی آن، با همه دردها و رنج‌های قدیمی با آن انس گرفته‌اند.
ناصر امانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران درباره انتقال بازار تهران به خبرنگار ایرنا گفته بود که انتقال بازار بزرگ به عنوان محله‌ای تاریخی در شرایط فعلی امکانپذیر نیست و نوسازی آن هم نیازمند عزمی ملی است. ما از ناایمن بودن بازار تهران بسیار نگرانیم و این مساله دغدغه جدی ماست اما انتقال این بازار به مکان دیگر کار بسیار پیچیده‌ای است که نیاز به مطالعه جامع دارد.
همچنین رییس کمیته گردشگری شورای اسلامی شهر تهران ضمن بازدیدی از بخش‌ها و سراهای مختلف بازار و گفت و گو با تعدادی از کسبه برای مرمت بخش‌های از بین رفته این آثار هنری که خبرنگاران وی را همراهی می‌کردند، گفت: با مشارکت شهرداری و کسبه سقف‌ها و جداره و دالان‌های بازار در حال بازسازی است و این تفاوت‌ها کاملا قابل مشاهده است.
سیداحمد علوی با بیان اینکه نوسازی سراهای بازار موجب بهبود ایمنی و خدمات‌دهی بهتر آتش‌نشانی می‌شود، از کسبه خواست تا در ایمن‌سازی و بازسازی سراها و راسته‌های بازار کمک کنند.
وی همچنین ضمن بازدید از سرای تاریخی چارسوق بزرگ در بازار تهران تاکید کرد: اگر ایمنی در این سرا حاصل شود دیگر نگرانی از اینکه حریقی در این مکان رخ دهد وجود نخواهد داشت، البته شهردار منطقه ۱۲ قرار است طرح مرمت را در این سرای بزرگ و تاریخی بزودی اجرایی کنند.
چهارسوق بزرگ یکی از قدیمی‌ترین قسمت‌های بجا مانده از بازار دارای سبک قابل توجهی است. چهار سوق، فضایی هشت ضلعی دارد که داخل آن گچ‌کاری شده و دارای یک گنبد کوتاه دایره‌ای شکل است. قدمت این بنا به سال ۱۲۲۲ هجری قمری می‌رسد.
رییس کمیته گردشگری شورای شهر همچنین گفت: نباید انتظار داشته باشیم بلافاصله ظرف یکسال کار مرمت انجام شود اینطور نیست چرا که کارهای بر زمین مانده زیاد است و بازار بزرگ و باید ایمن‌سازی سراها به تدریج و در زمان طولانی انجام شود.
شهردار منطقه ۱۲ هم در این باره گفت: اکنون جداره کف دیوار و سقف هفت سرای اصلی بازار در حال مرمت و ایمن‌سازی است و پس از سراها چارسوق بزرگ مرمت خواهد شد. در حال انجام اقدامات لازم برای مرمت این سرای تاریخی هستیم که بزودی اجرایی خواهد شد.
وحیدرضا انارکی اظهار کرد: سقف سراها و دالان‌ها با قدمت تاریخی توسط شهرداری و جداره دیوارها و کف دالان‌ها با همکاری کسبه مرمت و نوسازی می‌شود.
بازار تهران تا چه زمانی سرپاست
اگرچه مدیریت شهری و مسوولان کشوری تصمیم به انتقال بزرگترین بازار اقتصادی تهران به مکان دیگری گرفته‌اند اما با توجه به محدودیت‌های پیش‌رو هنوز این انتقال انجام نشده است. از یک سو مقاومت کسبه بازار و از سوی دیگر ناایمن بودن مکان قدیمی بازار تهران، مدیریت شهری را مستاصل کرده تا چگونه برای محافظت و ایمن‌سازی از این مکان میراثی و ارزشمند اقدامی انجام دهد.
اما آیا کسبه‌ای که چندین سال در این بازار تاریخی کسب و کار خود را به صورت مستمر داشته چگونه می‌تواند این مکان با قدمت بالا را با مکان دیگری جابجا کند. همه ما بازار تهران را دوست داریم، بازاری که گویای تاریخ ایران است و هنرمندانه بنا شده، بازاری با دیوارهای مندرس و خاک گرفته و با همه خطراتی که آن را تهدید می‌کند باید با عزم ملی برای بازسازی و مرمت این مکان ارزشمند اقدام شود.
نظر شما