از جمله مواردی که در مورد شهادت سنوار باید مورد توجه قرار گیرد این است که این موضوع معادلات تبادل اسرا میان حماس و رژیم اشغالگر اسرائیل را به طور کامل در هاله‌ای از ابهام قرار داد. همچنین آینده جنگ در نوار غزه با شهادت سنوار دچار پیچیدگی‌های فراوانی خواهد شد.
علاوه براین باید شاهد تاثیر این رخداد بزرگ بر تحولات و آینده درگیری‌ها در جبهه لبنان باشیم، درگیری‌هایی که می‌تواند وارد فاز جدیدی شده و به احتمال زیاد شاهد گسترش آن خواهیم بود.
یکی دیگر از ابهاماتی که پس از شهادت سنوار مطرح شده، موضوع «معادله رهبری حماس» است. سنوار در مرداد ۱۴۰۳ جایگزین شهید «اسماعیل هنیه» و از سال ۲۰۱۷ فرمانده بخش میدانی- نظامی حماس در نوار غزه بوده است.
اکنون پس از شهادت وی، این سوال مطرح است که چه کسی پس از سنوار، رهبر حماس می شود، زیرا این موضوع برای آینده این گروه مقاومت بسیار مهم است؛ آیا رهبر بعدی از داخل تونل‌های غزه انتخاب خواهد شد یا از میان بخش سیاسی حماس در خارج از غزه؟
در مجموع انتخاب هر یک از این موارد، می‌تواند پیامدهای متفاوتی برای مقاومت و غزه داشته باشد. به همین دلیل تحولات سیاسی و میدانی و همچنین تغییراتی که پس از شهادت سنوار می‌تواند جبهه مقاومت را تحت تاثیر قرار دهد، از جمله موضوعاتی است که گروه پژوهش ایرنا در مصاحبه با «محمدعلی حسن‌نیا» کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا و لبنان، مورد بحث و بررسی قرار داده است.
ایرنا: به نظر شما در شرایط کنونی خلاء رهبری در جریان مقاومت به ویژه حماس پس از شهادت «محمد ضیف، اسماعیل هنیه و یحیی سنوار» چگونه پر خواهد شد؟
حسن‌نیا: حماس، شهادت سنوار رهبر حماس و معمار عملیات ۷ اکتبر را آشکارا تایید کرده است، اما شهادت «محمد ضیف» را نپذیرفت و اعلام نکرد. بنابراین به نظر می‌رسد ضیف زنده باشد و عملیات در غزه را مدیریت کند.
حسن‌نیا: حماس هیچگاه شهادت «محمد ضیف» را نپذیرفته است. بنابراین امکان دارد ضیف همچنان زنده باشد و صحنه عملیات میدانی حماس در غزه را مدیریت کند
البته حماس راهبرد جدیدی را در چند ماه اخیر دنبال کرده است مبنی بر اینکه گروه‌های کوچک و دسته‌های سه تا ۵ نفره را برای جنگ در غزه مهیا می‌کند که بیشتر با هم در ارتباط مستقیم هم نیستند. از سوی دیگر محمد سنوار برادر یحیی از افراد بسیار کارکشته حماس است و به نظر می‌رسد یکی از گزینه‌های بالقوه برای مدیریت میدان نبرد باشد.
نکته اساسی آن است که ترور سنوار بالاخره برای حماس ضربه بزرگی است زیر او معمار اصلی عملیات طوفان الاقصی بود. اما نحوه شهادتش و همچنین اشتباه اسرائیلی‌ها در پخش فیلم شهادت او باعث می‌شود در بلند مدت مردم و جوانان فلسطین از سنوار الگوبرداری کنند. همینطور که خود سنوار از مبارزان افرادی مثل عرفات، ابوخلیل و خیلی از افراد دیگر مانند شیخ یاسین یا فتحی شقاقی الگوبرداری کرده بود.
ایرنا: آیا شهادت سنوار روند مقاومت در غزه و یا تاکتیک‌های حماس در تقابل با رژیم صهیونیستی را دچار تحول خواهد کرد؟
حسن‌نیا: در حوزه تحول میدانی به نظر نمی‌رسد حماس متوقف و یا تسلیم شود. البته بخشی در دفتر سیاسی حماس اعتقاد دارند، جنگ باید متوقف شود و حاضر هستند امتیازاتی برای این موضوع بدهند اما تصمیم گیر فقط آنها نیستند و باید منتظر باشیم در داخل غزه چه کسی مسئولیت دفتر سیاسی را برعهده می‌گیرد تا روند این نبرد قابلیت تحلیل داشته باشد. به نظر می‌رسد این جنگ در شرایط کنونی متوقف نمی‌شود و حتی نتانیاهو منتظر است که سکاندار بعدی کاخ سفید چه کسی خواهد بود.
ایرنا: در ساختار کنونی حماس احتمالا چه افرادی می توانند به عنوان جایگزین شهید سنوار در شاخه سیاسی و نظامی مطرح شوند؟
حسن‌نیا: اکنون دو سناریو برای ادامه فعالیت حماس وجود دارد. یکی اینکه حماس گزینه‌ای واحد برای جایگزین سنوار معرفی کند که به نظر می‌رسد فردی خارج از غزه باشد که این موضوع، تحولی در این زمینه است، زیرا هنیه و سنوار که مسئول دفتر سیاسی بودند هر دو ابتدا در غزه مسئولیت داشتند.
در میان نام‌های مطرح شده به طور قطع هرکدام طرفدارنی در منطقه دارند، به طور مثال «خلیل الحیه» معاون سنوار یکی از آن افراد است، «خالد مشعل» به قطر نزدیک است و «موسی ابومرزوق» به ترکیه و روسیه گرایش بیشتری دارد
سناریوی دوم شورای رهبری است که گزینه ضعیف‌تری است. در میان نام‌های مطرح شده به طور قطع هرکدام طرفدارنی در منطقه دارند، به طور مثال «خلیل الحیه» معاون سنوار یکی از آن افراد است، «خالد مشعل» به قطر نزدیک است و همچنین «موسی ابومرزوق» به ترکیه و روسیه گرایش بیشتری دارد.
در مجموع باید چند روز صبر کرد و دید چه شخصیتی از درون یا برون غزه، مسئولیت شاخه سیاسی این گروه را برعهده می‌گیرد.
ایرنا: آینده شاخه سیاسی و نظامی حماس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حسن‌نیا: در این خصوص فارن پالسی مطلب خوبی نوشته است. این نشریه بر این موضوع تاکید داشته که سنوار مرده است اما حماس زنده است. حماس سه لایه دارد. حاکمیت که اکنون با توجه به شرایط میدانی در غزه از دست رفته است. حاکمیت ایدئولوژیک که به نظرم به هیچ عنوان از بین رفتنی نیست و با شهادت سنوار تقویت هم خواهد شد و حاکمیت نظامی و سیاسی نیز حتی با شدت و ضعف، از بین نرفته و ادامه خواهد داشت.
شاید حماس نیروهای زیادی از دست داده باشد، بالاخره جنگ است و مشکلات و تبعات خود را دارد، در ابعاد نظامی نیز شاید نسبت به سال قبل ضعیف‌تر شده باشد، اما از بین نرفته و نخواهد رفت.
نظر شما