کارگردان مستند «در پناه نیزار»: فیلم محیط‌زیستی باید چالشی و نقدکننده باشد

مستند «در پناه نیزار» به کارگردانی حبیب علوانی در هشتمین جشنواره تلویزیونی مستند حضور دارد و امشب یکشنبه ۱۳ آبان ماه از شبکه مستند سیما پخش خواهد شد.

علوانی ضمن تشریح سوژه این فیلم مستند در گفت‌وگو با خبرنگار تلویزیون ایرنا گفت: مستند «در پناه نیزار» روایتی از طبیعت بکر جنوب غربی ایران است و حکایت جهان درون و پنهان نیزارهای متراکم تالاب‌های شادگان و هورالعظیم، رودخانه‌های بهمنشیر، اروند و کارون را به تصویر می‌کشد. این فیلم مستند روایتگر زندگی و زادآوری گونه‌های مختلفی از پرندگان شامل بوتیمار، پرستوهای دریایی تیره، اگرت‌ها، ماهی خورک ابلق، سسک تالابی، کشیم و ... است که در معرض تهدید و تخریب‌های انسان امروزی قرار دارد.

وی با اشاره به تفاوت بین تجربیات قبلی خود در ساخت مستند حیات وحش و تجربه ساخت مستند «در پناه نیزار» گفت: بیست سال است که فیلم‌های تک قسمتی و یا مجموعه مستند با موضوع محیط زیست و حیات وحش می‌سازم. اصولا تفاوتی بین مستند حیات‌وحش و محیط زیستی وجود ندارد و می‌توان فیلم حیات وحش با موضوع محیط زیستی ساخت و یا بر عکس. نکته مهم اینجاست که فیلم محیط‌زیستی باید چالشی، نقدکننده و آگاهی‌بخش باشد ولی مستند حیات وحش روایتگر جهان جانوران، قلمرو آنها و کنش و واکنش حیات پیرامون آنهاست. البته باید تاکید کنم که مستند «در پناه نیزار» بیشتر مستند حیات وحش است تا محیط زیستی، اما هر دو ژانر بیگانه نیستند و قرابت نزدیکی با هم دارند.

این مستندساز با تاکید بر ظرفیت‌های گردشگری و طبیعی تالاب‌های بین‌المللی شادگان و هورالعظیم گفت: ظرفیت‌های تالاب بین‌المللی شادگان و هورالعظیم بی‌نهایت است و اگر بخواهم ظرفیت‌های آنها را نام ببرم بسیار و فراوان‌اند؛ ظرفیت‌های جانوری، انسانی، فرهنگی، محیط‌زیستی، اقتصادی و...، که هرکدام از آنها دنیای وسیعی دارد و می‌توان ده‌ها فیلم تک قسمتی و یا مجموعه مستند براساس موضوعات یاد شده ساخت. در چند سال اخیر چندین فیلم خوب درباره این تالاب‌ها ساخته شده ولی کافی نیست.

وی خاطرنشان کرد: علت این کاستی در چیست؟ علت، نیروی انسانی کمی است که در این حوزه فعالیت دارند؛ منظورم مستندساز حیات وحش است. دقت داشته باشید که ساخت مستند در جنوب یک کار چالشی است و باید با همه چیز بجنگید تا به نیمی از اهدافتان برسید. شرایط سخت آب و هوایی، مرزی بودن، رطوبت بالا، داشتن امکانات حرفه‌ای و پشتیبانی خوب عواملی است که ما با آنها درگیر هستیم.

ساخت مستند در گرمای ۵۰ درجه‌ای و رطوبت ۱۰۰ درصدی چالش‌های فراوانی به همراه دارداو درباره سختی‌های تولید مستند در جنوب کشور گفت: وقتی از جنوب حرف می‌زنیم خود به خود یاد گرمای هوا و شرجی بودن آن می‌افتیم، تالاب‌های خوزستان و تابستان‌شان چیزی فراتر از گرما و رطوبت ۱۰۰ درصدی است و به همین دلیل ساخت مستند در گرمای ۵۰ درجه‌ای و رطوبت ۱۰۰ درصدی چالش‌های فراوانی به همراه دارد. در زمان تولید این مستند و با توجه به شرایط هوایی، دوربین‌های فیلمبرداری به سختی کار می‌کردند، باطری‌ها زود به زود خالی می‌شدند، نفس کشیدن در تراکم نیزارها سخت بود، تصویربرداری در میان نیزارها و شکار سوژه، سختی‌ها و چالش‌های خودش را داشت و ... باید بگویم که اکثر اوقات تصویربرداری را از ساعت ۵ صبح شروع و ۱۰ صبح تمام می‌کردیم. چرا که از ۱۰ صبح به بعد کار کردن غیر ممکن بود و رطوبت و گرما به اوج خودش می‌رسید.

علوانی زیبایی‌های جنوب ایران را بسیار دیدنی توصیف کرد و گفت: جنوب ایران شامل استان‌های هرمزگان، بوشهر و خوزستان می‌شود. خوزستان حتی زیباتر از شمال ایران است؛ استان خوزستان متنوع‌ترین استان ایران است و رنگین‌کمانی از نظر طبیعت و قومیت را دارد. همه خوزستان را به نخل و نهر و شط (رودخانه) می‌شناسند ولی در شمال خوزستان قله‌های برفگیر بالای ۳ هزار متر داریم، که در آنها گل‌های لاله واژگون می‌روید؛ جنگل‌های بلوط، آبشارهای شیوند، شوی، تنگ کرد، رودخانه‌های عظیم کارون، دز، کرخه و زهره که از میان قله‌های برف‌گیر گذر می‌کنند و به دشت‌های وسیع خوزستان و تالاب‌ها می‌ریزند.

وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این، جنگل‌های کرخه و دز، دشت‌ها، خورها، بیابان‌ها، صحرا، تپه ماهورها، بیشه‌ها، تالاب‌ها و ... یک جا در خوزستان وجود دارند، اختلاف دما در شمال خوزستان با جنوب آن بالای بیست درجه است و تنها با چهار ساعت رانندگی، می‌توان از شمال آن به جنوب اش سفر کرد. این جاذبه‌های طبیعی، خوزستان را متنوع‌ترین استان ایران کرده است. من چندین مستند درباره ویژگی طبیعت استان خوزستان ساخته‌ام که از آن جمله می‌توان به مجموعه مستندهای «سفره بهاری زمین»، «پناهگاه»، «پرندگان ماهی‌خوار» و ... اشاره کرد. در حال حاضر، کار جدیدی هم به نام «شمال جنوب» در دست تولید دارم که به‌زودی ساخت آن را شروع خواهم کرد.

به گزارش ایرنا، مستند «در پناه نیزار» امشب یکشنبه ۱۳ آبان ماه ساعت ۲۱ از شبکه مستند سیما پخش می‌شود و بازپخش‌های آن فردا دوشنبه ۱۴ آبان ساعت ۹ صبح و ۲۴ خواهد بود.