رودخانه‌های غرب مازندران، مضطرب وقوع سیل

به گزارش ایرنا، هرساله با فرارسیدن فصول پاییز و زمستان و شروع بارندگی ها، وقوع سیلاب های وحشتناک مهم ترین چالش اهالی غرب مازندران است اما این نگرانی در زمان حاضر با توجه به وقوع باران سیل آسا بیشتر بر نگرانی ها افزوده است که ضروری است نهادهای مربوط با هدف جلوگیری از تکرار این چالش، لایروبی رودخانه ها و کانال های و معایر شهری را در مناطق غرب مازندران جدی بگیرند.

بنا به آمار موجود ۱۴ رودخانه از ۳۴ رشته رودخانه های غرب مازندران شرایط طغیانی در همه فصل ها را دارد و اهالی شهرستان های نور، نوشهر، چالوس، کلاردشت، عباس آباد، تنکابن و رامسر در غرب مازندران نیز همچنان نگران وقوع سیلاب های خانمان برانداز هستند.

بر اساس آمار موجود سازمان هواشناسی کشور فاصله زمانی دوره برگشت سیلاب ها اکنون از حدود ۵۰ سال به حدود ۱۰ سال رسیده است و نوع بارندگی ها هم گاهی اوقات مدت زمان آن کوتاه بوده اما مقدار آن پرحجم و به شکل رگباری است که باعث بروز سیلاب دهشتناک می شود.

داده های آماری مبین آن است که خسارت های خانمان برانداز سیل طی پنج دهه اخیر بیش از نیمی از مجموع خسارت های ناشی از بلایای طبیعی در دنیا را به خود اختصاص داده است، شرایط اقلیمی و جغرافیایی کشور هم به گونه ای است که هر سال در غرب مازندران شاهد رخداد پدیده سیلاب هستیم.

کارشناسان وقوع سیلاب را اگرچه مختص مناطق خاصی نمی دانند اما معتقدند این پدیده در استان های شمالی به ویژه مازندران به خاطر برخورداری از رودخانه های جاری با شیب تند و طول کوتاه شدت و حدت جریان های سیل به نسبت دیگر نقاط کشور بیشتر است.

از سوی دیگر برخی از دست اندرکاران امر تاکید دارند باید با ایجاد آمادگی لازم در همه ایام سال و تدوین راهکارهای پیشگیرانه و مدیریت بهینه سیلاب تا حدود زیادی از بروز سیلاب و خسارت ناشی از آن را کاهش داد.

در غرب مازندران حدود ۳۴ رودخانه کوچک و بزرگ جریان دارد و به گفته مسوولان نهادهای مربوط ۱۴ رودخانه بحرانی است یعنی در زمان شدت بارندگی این رودخانه ها طغیانی می شود.

شماری از اهالی غرب مازندران از مسوولان امر می خواهند تا نسبت به حل این چالش دیرینه منطقه تدابیر ویژه ای اتخاذ کنند.

سوابق سیل سال های گذشته در غرب مازندران نشان می دهد که طی یک دهه اخیر اهالی این منطقه شاهد وقوع سیل ویرانگر بودند که نمونه آن می توان به سیل مرداد ماه سال ۱۴۰۰ در منطقه دو هزار تنکابن، خسارت ۵۶ میلیارد تومان سیل سال ۹۲ در نوشهر و ۳۱ میلیارد تومانی سال ۱۴۰۰ در بخش کجور، خسارت سیل هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی ۱۴۰۱ در روستاهای مرزن آباد و جان باختن دست کم هفت نفر در این حادثه تلخ و سیل آبان ماه ۱۴۰۰ در بخش بلده نور اشاره کرد.

در همه این حوادث طبیعی به گفته کارشناسان اگر لایروبی و ساماندهی رودخانه های منطقه جدی گرفته می شد خسارت های جانی و مالی به زیرساخت ها و تاسیسات و راه ها و مزارع و باغ ها خسارت های چندانی وارد نمی شد.

آنان با ابراز نگرانی از شروع بارندگی های رگباری و در پی آن احتمال تکرار واقعه سیل در فصل پاییز و ادامه آن فصل زمستان، اختصاص اعتبارات لازم و برنامه ریزی اصولی مستمر لابروبی و ساماندهی رودخانه های طغیانی این مناطق را اجتناب ناپذیر دانستند.

طبق آمار اداره کل هواشناسی مازندران، طی ۵۰ سال گذشته تاکنون، در ماه های مهر و آبان به طور میانگین هر ماه مقدار ۲۵۰ میلی متر تا ۳۰۰ میلی متر بارندگی در شهرستان های غرب مازندران ثبت شد و شکل بارندگی ها هم رگباری و کوتاه مدت بود.

در همین پیوند، فرماندار نوشهر، کرکرودسر، کوشکسرا، خیرود، ماشلک، وازیوار و گندآبرود را از جمله رودخانه های طغیانی این برشمرد و بر ضرورت ساماندهی این رودخانه ها تاکید کرد.

رستم زرودی در گفت و گو با ایرنا افزود: احداث دیواره حفاظتی اغلب این رودخانه ها ضروری است و مسوولان نهادهای مربوط باید در اجرای طرح های این بخش با انتخاب پیمانکاران مجرب تلاش وافر داشته باشند.

به عنوان نمونه رودخانه گنداب رود مرز میان نوشهر و چالوس جریان دارد که به گفته شهروندان در هر بارندگی حجم انبوهی از روان آب های سطح شهر چالوس وارد این رودخانه می شود و برای جلوگیری ار تکرار وقوع سیل در منطقه باید مسوولان امر ۲ شهرستان این معضل را جدی بگیرند.

جمعی از سیل زدگان ادوار گذشته در چالوس و نوشهر و نور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا علاوه بر تخریب اراضی و عرصه های بالادست و تصرف حریم، درختان مزاحم در حاشیه و بستر رودخانه ها را یکی از عوامل مهم وقوع سیل در این مناطق برشمردند.

با توجه به اقدامات اندک انجام شده به تاکید کارشناسان باید با همراهی مسوولان منابع طبیعی و محیط زیست هر چه زودتر این درختان مزاحم در بستر و حریم رودخانه های غرب مازندران را شناسایی و نسبت به قلع و قمع آن ها اقدام کنند.

سیلی که در هفتم مرداد ۱۴۰۲ در پی بارندگی های رگباری و طغیانی شدن رودخانه چالوس در مناطق بالادست نقاط روستایی و کوهستانی مرزن آباد رخ داد بر اساس مشاهدات عینی مسوولان، بارندگی شدید به علت عدم لایروبی رودخانه های دلیر و چالوس، دخل و تصرف به حریم و بستر، ساخت و سازهای غیرمجاز، حجم انبوهی از گل و لای، تخته های سنگ های بزرگ، تنه و شاخ برگ درختان سرپا، خشک و افتاده به همراه خود آورد به طوری که مسیر ورود جریانی آب رودخانه را بستند.

حرف های مردم

یکی از شهروندان چالوسی با انتقاد از مسوولان دست اندرکار بابت ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم و بربستر رودخانه های غرب مازندران از مسوولان دولت چهاردهم خواست تا به مشکلات و نگرانی های این بخش پایان دهند.

امیرارسلان صمدی با بیان این که، مساله لایروبی رودخانه ها و ساماندهی آن همیشه یکی از مهم‌ترین موضوعات جلسات مسوولان مربوط بوده است اما در خبرها شنیده می شود که این داستان به نتیجه نرسیده است. چرا؟.

وی اظهارکرد: طبق قانون، متولی رودخانه ها و انهار در داخل و خارج از بافت شهری بر عهده کدام نهاد است، چرا بحث ساماندهی مانند ساخت دیواره های حفاظتی، لایروبی جدی گرفته نشده است. اگر نهادهای ذیربط نقشه علمی لایروبی رودخانه ها را تهیه کنند و با اختصاص اعتبارات سالانه نباید مردم نگرانی داشته باشند.

در همین پیوند، کارشناس ارشد رشته منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی در غرب مازندران گفت: اکنون فاصله زمانی دوره برگشت سیلاب ها از حدود ۵۰ سال به حدود ۱۰ سال رسید و حتی نوع بارندگی ها شاید گاهی اوقات مدت زمان آن کوتاه باشد اما مقدار آن پرحجم و به شکل رگباری است که سیلاب را به دنبال دارد.

مهرداد رضایی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : بر اساس اطلاعات اعلام شده حدود ۱۴ رودخانه طغیانی در غرب مازندران جریان دارد و اگر چاره ای برای ساماندهی و و لایروبی آن در دولت چهاردهم اندیشیده نشود باز هم باید شاهد خسارتهای سنگین سیل در این منطقه باشیم.

این کنشگر منابع طبیعی و محیط زیست با تاکید بر مدیریت سیلاب در شرایط کنونی، تصریح کرد : راهکار جلوگیری از بروز سیل علاوه بر برداشتن درختان مزاحم، ساخت سرشاخه گیرها در نقاط پایین دست یا به عبارتی خروجی جنگل ها و احداث دیواره های حفاظتی رودخانه هاست که مسوولان امر باید به این مهم توجه کنند.

رضایی اضافه کرد: تاکنون تعدادی بند سرشاخه گیر به روی رودخانه های "پلنگ رود "، "میجران " رامسر، "شیرود "، سرخرود "، "کاظم رود " تنکابن ، "کرکرودسر"، "ماشلک" و "خیرودکنار" در غرب مازندران اجرا شده اما کافی نیست.

وی افزود: حدود ۱۹ رودخانه دائمی به طول حدود ۳۵۰ کیلومتر در نوشهر، چالوس و کلاردشت جریان دارد و آن نقاطی از طول مسیر این رودخانه ها نیاز به ساماندهی دارد.

رودخانه‌های غرب مازندران نیازمند لایروبی

در این پیوند، بخشدار دالخانی رامسر گفت: با توجه با فصل پیش‌رو و هشدارهای متعدد سیلابی، رودخانه طغیانی چالکرود و نسارود باید لایروبی و ساماندهی شوند.

نعمت سلیمی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: طی مدت اخیر طرح‌های جلوگیری از سیلاب و خسارت‌های ناشی از آن شامل دیواره‌های حفاظتی، کانال‌کشی و هدایت آب‌های سطحی با اعتبار بالغ بر ۵۰ میلیارد ریال در روستاهای بخش دالخانی اجرایی شد و بارش‌های اخیر هیچگونه خسارتی در پی نداشت.

وی نسبت به لایروبی نشدن ۲ رودخانه نسارود و چالکرود که سابقه طغیان دارند، هشدار داد و افزود: نهادهایی متولی مانند امور آب برای ساماندهی این رودخانه‌ها پای کار باشند تا فصل پیش رو را با امنیت خاطر سپری کنیم. ضمن اینکه همراهی منابع طبیعی برای اجرای طرح‌های آبخیزداری ضروری و کمک کننده است.

این مقام مسوول، اجرای طرح آبخیزداری از سوی منابع طبیعی در روستا "لگا" بخش اشکور را از دیگر اقدامات برای جلوگیری از سیلاب برشمرد.

رامسر جزو پرباران‌ترین شهرهای کشور و مازندران محسوب می‌شود و چند رودخانه طغیانی از جمله صفارود، پلنگرود، نسارود و چالکرود با سابقه طغیان در آن جریان دارند.

سیلاب نخستین بحران مازندران

مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران سیلاب را نخستین بحران طبیعی در این استان دانست و تاکید کرد باید به این بخش مهم توجه ویژه شود چرا که تا کنون ۲۳۰ روستا در معرض خطر سیلاب شناسایی شده است.

محمدی شیرکلایی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : سال گذشته ۱۵۷ کیلومتر از رودخانه‌ها و نهرهای مهم استان لایروبی شد و با اجرای این طرح‌ها خسارات ناشی از طغیان رودخانه‌ها به حداقل رسیده و طرح لایروبی شدن رودخانه ها ادامه دارد.

محمدی خاطرنشان کرد: مجموع لایروبی رودخانه‌های مازندران در سال ۱۴۰۱ حدود ۴۴ کیلومتر بود که این رقم در سال ۱۴۰۲ با رشد نزدیک به چهار برابری به ۱۵۷ کیلومتر رسید و امید است این رقم در سال جاری نیز افزایش یابد.

وی با اشاره به جریان داشتن ۱۲۳ رشته رودخانه در این استان تخصیص اعتبار کافی برای انجام این مهم را ضروری دانست.

لایروبی اولویت آب منطقه ای مازندران

روابط عمومی آب منطقه ای مازندران در گزارشی اعلام کرد سال گذشته با برنامه‌ریزی‌ مناسب برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های اعتباری، تجهیزاتی و قانونی ۱۵۷ کیلومتر از رودخانه‌ها و نهرهای مهم استان لایروبی شد که نقش زیادی در کاهش خسارات ناشی از طغیان رودخانه‌ها داشت.

بنا به این گزارش لایروبی نهرها و رودخانه‌های سردآبرود در شهرستان چالوس، نیرنگ، خیره‌سر و کورکورسر نوشهر، روستاهای پیل، نسن و بخش بلده شهرستان نور، طی سال گذشته انجام شد.

به گفته مسوولان آب منطقه ای مازندران برای اجرای این طرح‌های لایروبی با بهره‌گیری از ظرفیت‌های قانونی از محل اعتبارات عمومی، تهاتر مصالح رودخانه‌ای و همچنین منابع داخلی شرکت، بالغ بر ۳۰۰ میلیارد ریال هزینه شد.

لایروبی رودخانه‌ها به عنوان یکی از اقدامات اولویت‌دار شرکت آب منطقه‌ای در سال جاری اعلام شد که با در نظر گرفتن اولویت نقاط حادثه‌خیز ادامه دارد.

لایروبی مهمترین ماموریت نهادهای اجرایی

استاندار مازندران هم گفت: اجرای عملیات آبخوان داری، آبخیزداری، حفظ حریم و لایروبی رودخانه ها از مهمترین ماموریت های مسوولان این استان است که طبیعت مازندران زخم خورده بی توجهی ها در اجرای طرح های پیشگیری است.

یوسف نوری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا پیشگیری از حوادث طبیعی را مهمترین ماموریت های نهادهای اجرایی استان برشمرد و افزود: شرایط اقلیمی مازندران با توجه به طبیعت آن نیازمند مراقبت های ویژه با اجرای طرح های پیشگیری از حوادث غیرمترقبه است.

وی خاطرنشان کرد: بررسی ها نشان می دهد که داغ بی توجهی ها در اجرای طرح های پیشگیری، علاوه بر ایجاد زخم های جدید، آسیب های اقتصادی و اجتماعی زیادی به استان می زند.

مقام عالی دولت در مازندران، طرح جامع پیشگیری با اولویت سیلاب را از دیگر تکالیف مهم دستگاه های اجرایی استان ذکر کرد.