این جلسه با تأکید بر مدیریت هوشمندانه منابع انرژی و بهره‌وری بهینه از منابع داخلی همراه بود. اما واقعیت این است که بخش زیادی از مشکلات انرژی کشور، ناشی از عدم التزام به قوانین گذشته است که با هدف بهبود وضعیت انرژی و محیط‌زیست تصویب شده بودند.
قوانین نادیده‌گرفته‌شده
۱. قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت (مصوب سال ۱۳۸۶):
این قانون با هدف کاهش مصرف سوخت، افزایش بهره‌وری و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی تصویب شد. هدف این قانون بهبود و توسعه شبکه‌های حمل و نقل عمومی و افزایش استفاده از وسایل نقلیه عمومی بود. با اجرای کامل این قانون، بسیاری از مشکلات ناترازی انرژی فعلی کشور قابل حل بود.
۲. قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی (مصوب سال ۱۳۸۹):
این قانون با هدف کاهش اتلاف انرژی، افزایش بازدهی و بهره‌وری و حفاظت از محیط‌زیست تصویب شد. این قانون شامل سیاست‌ها و برنامه‌های غیرقیمتی است که می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و کاهش آلودگی‌ها کمک کند.
دلایل اجرایی نشدن کامل این قوانین
- کمبود منابع مالی و بودجه کافی: عدم تأمین بودجه کافی برای اجرای پروژه‌های مرتبط با توسعه حمل و نقل عمومی و بهینه‌سازی مصرف سوخت.
- نبود هماهنگی و همکاری بین‌وزارتی: عدم هماهنگی و همکاری مستمر و هدفمند بین وزارتخانه‌های نیرو، نفت و راه و شهرسازی.
- کمبود آموزش و آگاهی‌رسانی: عدم آگاهی کافی مردم و مسئولان در مورد اهمیت اجرای این قوانین و مزایای آن.
- تغییرات اقتصادی و اجتماعی: تغییرات مکرر در سیاست‌ها و شرایط اقتصادی کشور که موجب تأخیر یا عدم اجرای کامل قوانین شده است.
- نبود نظارت و ارزیابی مستمر: ضعف در نظارت و ارزیابی عملکرد اجرای قوانین که مانع از شناسایی و رفع به موقع مشکلات شده است.
آمار و گزارش‌های مستند
- گزارش مرکز آمار ایران (۱۴۰۲): میانگین مصرف انرژی در بخش خانگی ۲.۵ برابر متوسط جهانی است.
- گزارش شرکت توانیر: اتلاف انرژی در شبکه برق ایران به حدود ۱۵ درصد می‌رسد، در حالی که این میزان در کشورهای پیشرفته حدود ۶ درصد است.
پیشنهادات برای حل مشکل ناترازی انرژی
پیشنهادات میان‌مدت
۱. اجرای کامل قوانین موجود: وزارتخانه‌های مسئول به تعهدات و تکالیف قانونی خود پایبند باشند و اجرای کامل قوانین توسعه حمل و نقل عمومی، اصلاح الگوی مصرف انرژی و هوای پاک را در اولویت قرار دهند.
۲. بهبود نظارت و ارزیابی: نظارت و ارزیابی مستمر بر عملکرد وزارتخانه‌ها باید تقویت شود تا مشکلات و نواقص موجود به موقع شناسایی و رفع شوند.
۳. تأمین منابع مالی و بودجه: تأمین منابع مالی و بودجه لازم و مشارکت بخش خصوصی و مردم برای اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها باید در دستور کار قرار گیرد.
پیشنهادات بلندمدت
۱. توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر: برنامه‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر باید به‌صورت جدی پیگیری شود تا وابستگی به سوخت‌های فسیلی کاهش یابد و به سمت استفاده از منابع پاک حرکت کنیم.
۲. افزایش بهره‌وری و کارآمدی انرژی: بهینه‌سازی و افزایش بهره‌وری انرژی باید به‌عنوان یک هدف بلندمدت در دستور کار قرار گیرد تا هزینه‌های مرتبط با مصرف انرژی کاهش یابد.
۳. تقویت همکاری بین‌وزارتی: هماهنگی و همکاری بین وزارتخانه‌های مسئول باید تقویت شود تا اجرای طرح‌های مشترک به تعویق نیفتد و با مشکلات اجرایی مواجه نشود.
رئیس مجلس نیز در پایان جلسه به اهمیت مدیریت هوشمندانه منابع و کاهش وابستگی به واردات اشاره کرد. اما باید توجه داشت که این اهداف بدون اجرای کامل قوانین گذشته به‌سختی قابل دستیابی خواهند بود. ناترازی انرژی در کشور، حاصل عدم التزام به اجرای قوانین گذشته است و برای حل این مشکل، ضروری است که وزارتخانه‌های مسئول به تعهدات و تکالیف قانونی خود پایبند باشند و همکاری و هماهنگی بیشتری بین‌وزارتی ایجاد شود.
* مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست
نظر شما