گویش های محلی درحال نابودی اند، آنها را ثبت کنیم (2 و پایانی )
#
تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی 19/03/83
داخلی.فرهنگی.گویش شناسی.
دکتر "بدرالزمان قریب" زبان شناس و پژوهشگر که مدیریت گویش شناسی
فرهنگستان زبان و ادب فارسی را بر عهده دارد، از معدود محققانی است که
سالهای طولانی درباره گویش های باستانی ایرانی از جمله "سغدی" مطالعه کرده
است.
وی درباره وضعیت فعلی پژوهش در این عرصه می گوید : تاکنون در زمینه گویش
ـهای شمال ایران کارهای بیشتری انجام شده اما در حوزه زبان های محلی جنوب
کشور تحقیقات ناچیزی صورت گرفته است.
قریب می افزاید: با این حال، در سال های اخیر فعالیت هایی در این حوزه
آغاز شده و هم اکنون نیز در فرهنگستان درصدد گردآوری تمام گویش های موجود
در استان فارس هستیم.
وی گفت: ما همچنین در حال تهیه دایره المعارفی هستیم که در این تحقیقات
گویش های در حال نابودی و از بین بین رفته که مشخصات آنها موجود است، ثبت
می شود.
این زبان شناس تصریح کرد: هیچ ملتی اجازه نمی دهد منابع ملی اش از بین
برود و به عقیده من که عمری در زمینه پژوهش زبان فعالیت کرده ام، باید
برای حفظ هر چیزی که در ارتباط با فرهنک ملی ایران است دغدغه و عزم
بیشتری داشته باشیم.
دکتر "علی اشرف صادقی" استاد زبان شناسی دانشگاه تهران و عضو پیوسته
فرهنگستان زبان و ادب فارسی معتقد است، "نابودی تدریجی گویش های مختلف
محلی در سراسر ایران و همچنین در همه کشورها امری حتمی و ناگزیر است."
وی که مسوولیت سردبیری مجله "زبان شناسی" را بر عهده دارد، می گوید: در
مواجهه با این روند، باید هر چه سریعتر نسبت به ضبط و ثبت گویش ها اقدام
شود.
به گفته وی، در گذشته غربی ها برخی گویش های ایرانی را ثبت کردند و ما
از این منابع استفاده کرده ایم، اما در وضع فعلی نهادها و کارشناسان کشور
وظیفه جدی دارند که خیلی سریع با بهره گیری از امکانات پژوهشی و وسایل
و فناوری جدید بویژه الکترونیکی، گویش هایی را که در حال زوال هستند ضبط
و ثبت کند.
صادقی اظهار داشت: هم اکنون در سطح جهان در حدود شش هزار زبان و گویش
وجود دارد که به دلیل غلبه زبان های رسمی در امور آموزشی،علمی و ارتباطات،
بتدریج از تعدادشان کاسته می شود.
"جوانان در کشورهای مختلف در مکاتبات رایانه ای از زبان انگلیسی استفاده
می کنند و سلطه این زبان در دنیا در حال افزایش است و بعید نیست که تا چند
دهه آینده، همراه با سیاست های جهانی سازی و گسترش ارتباطات، همه مناطق
دنیا تحت تسلط چند زبان عمده قرار گیرد."
سردبیر مجله زبان شناسی افزود: در داخل کشور نیز خواه ناخواه، گویش های
محلی در برابر زبان ملی رنک می بازند و نسل جوان سعی می کند به زبان رسمی
سخن بگوید که روندی معمول است.
صادقی خاطرنشان کرد: سیاستگذاران کشور باید گویش های محلی را مانند دیگر
مظاهر فرهنگی که تاریخ و هویت ما را تشکیل می دهند، تا حد ممکن حفظ کنند
یا دستکم نسبت به ثبت آنها اقدام لازم را به عمل آورند.
دکتر "حسن انوری" استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت معلم و عضو
فرهنگستان زبان و ادب فارسی، زبان ها و گویش های موجود در ایران را جزیی
از فرهنک ملی می داند که همراه با آداب ، رسوم، آیین های جاری و دیگر
میراث مادی و معنوی در کشور هویت جمعی و فردی ایرانی را می سازد.
وی با اشاره به زوال تدریجی گویش ها در ایران تاکید می کند: هر پدیده
فرهنگی در کشور باید حفظ شود و نهادهایی مانند دانشگاه ها و فرهنگستان
زبان باید با تدریس و تنظیم دستور زبان این گویش ها، نسبت به تنظیم و
شکل دهی علمی به آنها اقدام کنند.
انوری با انتقاد از فعال نبودن دانشگاه های ایران در زمینه تدریس گویش
ـها گفت: در زمان حاضر زبانی مانند "بلوچی" در دانشگاه سوئد تدریس می شود
اما در داخل کشور به این موضوع مهم توجهی نمی شود.
وی اضافه کرد: گویش های محلی حتی می توانند به گویش مرکزی کمک کند، بطور
مثال، واژه های یک کتاب داستان به گویش بیهقی (سبزواری ) می تواند به واژه ـ
سازی ها و غنای واژگان زبان رسمی یاری رساند.
وی درباره "تاثیر تعدد زبان ها در تقویت یا تضعیف وحدت ملی در کشور"
گفت: تنوع زبانی هیچ ضرری به وحدت ملی نمی رساند زیرا زبان ها یکی از
جنبه های فرهنگی است و آداب، آیین، حماسه ها، اساطیر، مذهب و تاریخ مشترک،
همه اقوام و جهان ایرانی را به هم پیوند داده و اختلاف زبانی نیز در همه
کشورها وجود دارد.
دکتر باغبیدی نیز در این باره می گوید: با وجود تنوع زبانی، در کل ایران
فرهنگی به نام فرهنک ایرانی وجود دارد، وحدت ملی هم می تواند دارای تنوع
باشد همانند تنوعی که در طبیعت مشاهده می شود.
وی افزود: وحدت ملی بر پایه میراث ملی، مذهبی و فرهنگی مشترک است و
اگر قرار باشد همه از لحاظ زبانی یکدست شوند و مثلا تهرانی صحبت کنند، چیز
جالبی نخواهد شد.
سردبیر نشریه گویش شناسی گفت: اگر هر گویشی در ایران تضعیف شود، زبان
فارسی هم آسیب می بیند زیرا در واقع، یکی از منابع تغذیه و تقویت فارسی،
گویش های محلی هستند.
باغبیدی با تاکید بر اینکه نابودی هر یک از گویش های ایرانی لطمه ای به
زبان فارسی، فرهنک ملی و میراث معنوی ایرانیان وارد می کند، گفت : شاید
نتوان از روند نابودی این گویش ها جلوگیری کرداما با ثبت علمی هریک ازآنها
می توانیم این منابع غنی فرهنگی را برای همیشه مورد استفاده قرار دهیم.
فراهنک 1449/1917
