پیامبر اکرم (ص) در یازدهمین روز از ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند اَللّهُمَّ حَبِّبْ إِلَی فِیهِ الْإِحْسَانَ وَ کرِّهْ إِلَی فِیهِ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْیانَ وَ حَرِّمْ عَلَی فِیهِ السَّخَطَ وَ النِّیرَانَ بِعَوْنِک یا غِیاثَ الْمُسْتَغِیثِینَ. خدایا در این ماه نیکی را پسندیده من گردانده و نادرستی‌ها و نافرمانی‌ها را مورد کراهت من قرار ده و خشم و آتش برافروخته را بر من حرام گردان، به یاری‌ات ای فریادرس دادخواهان.
در این دعا از خدا می خواهیم تا گناه را ناپسند بدانیم ولی چگونه ممکن است کسی که شیرینی گناه را چشیده، بتواند گناه را ترک کند، چه رسد به آن که گناه را ناپسند بداند؟ برای ان که بتوانیم شیرینی گناه را به تلخی تبدیل کنیم در مرحله اول لازم است گناه را بشناسیم و اثرگذاری آن را در مسیر دنیا و آخرت بدانیم تا بتوانیم از آن فاصله بگیریم.
کسی که به راحتی رشوه می گیرد، آن که برای فروش اجناسش به راحتی قسم دروغ می خورد، آن مردی که نمی تواند چشمان خود را در کوچه و خیابان از نامحرم بپوشاند و آن زنی که برای خودنمایی با لباس های نامناسب، عملا دیگر مردان را به گناه دعوت می کند، بخش کوچکی از دام های شیطان است که هر روز بر سر راه ما قرار می دهد و هر کسی را به گونه ای به گناه دعوت می کند. یکی را با عصبانی شدن، یکی را با پول و مقام و دیگری را با شهوت و برخی را هم با ربا و نفاق و ریا.
برخی سوال می کنند چگونه ائمه معصومین گناه نمی کردند. اندیشمندان دینی در پاسخ می گویند امامان، حتی فکر گناه نمی کردند، چه رسد به این که گناه کنند؛ چون واقعیت گناه برای آنان مثل روز، روشن بود. علمای اخلاق برای بیان بهتر مساله، اینگونه مثال می زنند که گلاب به روی شما؛ هیچ انسان عاقلی حتی به فکر خوردن فاضلاب نیست، چه رسد به این که بخواهد آن را بخورد.
اگر کسی در جمع دوستان، مشغول غیبت برادر دینی خود می شود، به دلیل آن است که نمی داند این کارش همچون خوردن گوشت برادر مرده خودش هست و اگر کسی به مال یتیم دست درازی می کند، خبر ندارد که دست به گدازه های آتش می زند و در واقع آتش می خورد. سخنان مرحوم حجت الاسلام علی صفایی را در این زمینه بشنوید:
شاید مهمترین راه برای ناخوش داشتن گناه، شناخت معصیت و آشنایی با نافرمانی های الهی است که در این زمینه کتاب هایی با عنوان گناه شناسی نوشته شده است. مثلا مرحوم آیت الله آقامجتبی تهرانی بخشی از سخنرانی های خود را به این موضوع اختصاص داده است یا حجت الاسلام محسن قرائتی که کتابی در این زمینه نوشته است. قرائتی در مقدمه کتاب خود این گونه می نویسد: دو باغ را کنار هم در نظر بگیرید که از نظر آب و هوا و نوع گیاهان و درختان یکسانند. باغبان یکی از آنها به آفات و آسیب هایی که باغ را تهدید می کند توجه دارد، قهراً آن باغ از طراوت و شادابی و میوه و گل و شکوفه برخوردار است، ولی باغبان دیگر به آفات و آسیب ها یا توّجه ندارد و یا بی خبر است، در نتیجه باغی پژمرده و میوه هایی کرم خورده خواهد داشت. انسان نیز چنین است که اگر توجه به آفات روحی و جسمی خود نکند، عنصری وازده و خطرناک خواهد شد ولی اگر با توجه و دقت، مراقب خود باشد، فردی وارسته و شایسته خواهد شد. آفات و آسیب ها در مورد انسان، همان عیوب و گناهان است که تمام انبیا و کتاب های آسمانی، بشر را از آلودگی به آن، بر حذر داشته اند، و با هشدارها و تاکیدات خود انسان ها را به پاکی و اجتناب از گناه، دعوت نموده اند.
البته کلماتی که در منابع اسلامی به معنای گناه آمده، فراوان است که ۲۸ واژه فقط در قران آمده است. مثل اثم، بغی، جرم، جناح، خطیئه، ذنب، عصیان و مانند آن ولی همه این واژه ها به نافرمانی خدا اشاره دارد و امام خمینی (ره) این نافرمانی را چه زیبا به تصویر کشید و سفارش کرد که خود را در محضر خدا ببینید و فرمود عالم، محضر خداست؛ در محضر خدا معصیت نکنید.
در روایات نیز تاکید شده است که گناه نکردن بهتر از توبه کردن است ولی خدا به قدری مهربان است که به قول ابوسعید صد بار توبه اگر شکستی بازآی و در برخی روایات هم آمده است کسی که از گناه خود توبه کند، گویی گناهی نکرده است و گناهکارانی که به درگاه الهی توبه می کنند، به خدا سفارش می کنند؛ شتر دیدی، ندیدی.
دهه اول ماه مبارک رمضان به سر رسید و دهه رحمت آغاز شد ولی فراموش نکنیم سفارش رسول خدا (ص) را که فرمود مهمترین پیام ماه میهمانی خدا، فاصله گرفتن از گناه و حرام الهی است که از آن به ورع تعبیر کردند. یکی از سفارش های خدا در قرآن درباره گناه این است که مواظب شیطان باشید تا گام به گام شما را در دام گناه اسیر نکند. گاهی برخی افراد را می بینیم که به راحتی رشوه می گیرند در حالی که این افراد در ابتدا هیچوقت تصور نمی کردند که روزی مرتکب رشوه شوند ولی شیطان اینگونه آنها را وسوسه می کرد که با این حقوق و دستمزد نمی توان مخارج زندگی را تامین کرد یا نام آن را شیرینی و حق القدم می گذارند یا با توجه به تورم روزافزون گرفتن آن را برای خود توجیه می کنند.
خانمی که در خیابان و در مقابل نامحرمان با لباس های نامناسب رفت و آمد می کند، ممکن است در روزگاری معتقد به حجاب بوده و الان هم خود را مقید بداند ولی فراموش کرده که در زمانی حتی حاضر نبود با مردان نامحرم بگو و بخند داشته باشد و با آنان هم کلام شود ولی به مرور اینگونه خود را توجیه کرد که زمانه عوض شده و باید به روز بود یا قیافه روشنفکری به خود گرفته که زنان هم باید همپای مردان از آزادی برخوردار باشند. قبلا گفتیم گناه داریم تا گناه ولی همیشه باید مواظب افکار وسوسه انگیزی باشیم که شیطان در گوشمان می خواند و این دعا را بخوانیم که اللهم اجعل عواقب امورنا خیرا. ان شاء الله