آثار عاشورایی از بازگویی حماسه كربلا تا مبارزه با تحریف

به گزارش روز یكشنبه خبرنگار حوزه معارف ایرنا، كمی كه بزرگتر شدیم دست در دستان مادر یا پدر به هیات می رفتیم و با مصیبت سیدالشهدا(ع) رشد می كردیم و نوحه های مداحان را تا مدت ها بعد از ماه محرم زیر لب زمزمه می كردیم و دقت هم نمی كردیم كه با عشق حسین(ع) رشد می كنیم و محبت ائمه اهل بیت(ع) را در وجودمان می ریزند.
ماه محرم از راه می رسد و دل های حسینی كه بی بهانه هم، بهانه حسین(ع) می كنند، امسال بهانه ای یافته اند تا دل های خشكیده خود را سیراب كنند و عزای حسین(ع) را با حاجیانی تقسیم كنند كه در راه منا با لبانی تشنه جان به جان آفرین تسلیم كردند.
ورود پیكرهای پاك حاجیان بیت الله الحرام به كشور، داغ دل مردم ایران را تازه كرد و بیان جزییات فاجعه منا از زبان شاهدان، ناخودآگاه هر شنونده ای را به یاد سرور و سالار شهیدان می اندازد، به ویژه كه هرگاه سخن از تشنگی و لب های عطشان حاجیان مظلوم می شود، دل های عاشقان و دلسوختگان راهی كربلا و مظلومیت سید و سالار شهیدان می شود.
سخن از محرم و كربلا و عاشورا شد. آری عاشورا، نه یك روز بود كه بگوییم گذشت و نه در یك سرزمین اتفاق افتاد كه بخواهیم آن را محصور كنیم ولی قصه كربلا و عاشورا در عرصه گیتی و در پهنه روزگار جاری است و هر روزی كه می گذرد عاشورا، زیبایی هایش را بیشتر و بیشتر به رخ آزادگان جهان نشان می دهد و گویی این صدای حسین(ع) است كه در گوش زمان می پیچد كه آزادمرد باشید.
به گواهی تاریخ، دوستداران حسینی و شیعیان همیشه برای عرض ارادت به ساحت مقدس سیدالشهدا(ع) و یاران باوفایش تلاش می كنند تا با بهره گیری از تمام ظرفیت های خود سهمی را در این عرصه داشته باشند و در این میان ادبیات به عنوان یكی از ظرفیت های بشری سهم بسزایی در این زمینه داشته و نویسندگان، شاعران و ادیبان با نوشتن اثری یا سرودن شعری تلاش كرده اند تا نام خود را در زمره خادمان حسینی و روایت كنندگان حادثه عاشورا ثبت كنند.
استفاده از همین ظرفیت های هنری سبب شده تا بنیاد دعبل خزاعی از پنج سال پیش به فكر تدارك برگزاری جایزه ای به نام كتاب سال عاشورا باشد.

* اهداف برگزاری جایزه كتاب سال عاشورا
محمدرضا سنگری دبیر علمی نخستین جایزه دعبل از عاشورا به عنوان موتور تحرك معرفت جامعه اسلامی یاد كرد و گفت: ما زمانی می‌توانیم آثاری برای معرفی واقعه عاشورا به نسل جدید و قشر كودك و نوجوان معرفی كنیم كه آثار این حوزه را به خوبی بررسی كرده و بدانیم در این زمینه چه رخ داده است.
سنگری هدف از برگزاری این جایزه را ارائه تصویری روشن از آثار مكتوب در حوزه عاشورا برشمرد و گفت: تعیین جایزه دعبل و برگزاری كتاب سال عاشورا به دنبال شناخت نارسایی ها و كاستی هایی است كه در این زمینه وجود دارد و از طرف دیگر به شناسایی نویسندگان، پژوهشگران و صاحبنظران در این عرصه می پردازد تا بتواند از توانایی های آنان در حوزه ادبیات آیین بهره ببرد.
وی از عاشورا به عنوان بزرگترین ظرفیت تاریخ برای انسان سازی یاد كرد و گفت: تشویق و حمایت از پژوهشگران از دیگر اهداف این جایزه است و تلاش داریم تا با نقد و بررسی كتاب های عاشورایی آثار شاخص در این زمینه را به جامعه، مراكز فرهنگی و كتابخانه ها معرفی كنیم.

* صله ای برای برگزیدگان
رییس هیات علمی بنیاد دعبل خزاعی برگزاری این جایزه را به صورت دوسالانه اعلام كرد و گفت: در دوره نخست آثار منتشر شده در سال های 90 تا 93 بررسی شده و علاوه بر انتشار فراخوان، دبیرخانه این جایزه از نویسندگان و ناشران دعوت كرد تا آثار خود را ارسال كنند و در نتیجه 540 اثر شناسایی شد.
وی همچنین گفت: 123 اثر به مرحله دوم راه یافت و از این میان 54 اثر به مرحله نهایی راه پیدا كرد و در نهایت 20 اثر به عنوان آثار برگزیده و قابل تقدیر معرفی شد.
معمولا هدایایی در چنین همایش ها و جشنواره ها به برگزیدگان اهدا می شود ولی ذوق دبیر علمی جایزه نخستین كتاب سال عاشورا باعث شد تا از تندیس بنیاد دعبل، تقدیر نامه و سكه طلا كه پیشكش برگزیدگان می شود، به عنوان صله یاد كند كه در فرهنگ عاشورا و عرصه ستایشگری اهل بیت(ع) معنایی رساتر دارد.
برخی از پژوهشگران و اندیشمندان معتقدند ارزش وجود چنین جوایزی به آن است كه به یك مرجع تبدیل شود و اعتبار لازم را كسب كند.
سعید بیابانكی عضو شورای سیاست گذاری جایزه دعبل گفت: گاهی برای توجه به آثار دینی و مذهبی نیازی به تبلیغ نیست و كافی است كه بگوییم فلان اثر در این جشنواره برتر شناخته شده است و بسیاری از جوایز معتبر جهانی اینگونه است. یعنی از لحاظ مادی قابل ملاحظه نیست.
وی افزود: سنگین ترین جوایز ادبی در كشور حداكثر پنج میلیون تومان است كه تاثیر چندانی در زندگی ادبی و هنری یك هنرمند ندارد ولی یك اعتبار ادبی، آن تاثیر را دارد و جایزه باید به سمت اعتبار بخشی ادبی و هنری بیشتر برود.
مراسم اختتامیه نخستین جایزه كتاب سال عاشورا كه به همت بنیاد دعبل خزائی و مجموعه خیمه تدارك دیده شده بود، سه شنبه هفته گذشته با حضور پژوهشگران، صاحبنظران، فعالان حوزه فرهنگ، مداحان و ستایشگران اهل بیت(ع) در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه) برگزار شد و از نفرات برگزیده و شایسته تقدیر در پنج گروه و 18 رشته تجلیل شد.
تبیین تلاش های داوران در گروه ها و رشته های مختلف جایزه كتاب سال عاشورا و نظرات آنان درباره آثار ارسال شده به این جایزه مهلتی دیگر می طلبد و نظرات نویسندگان و پژوهشگران این حوزه ها نیز فرصتی دوباره را طلب می كند تا زوایای مختلف كتاب های عاشورایی در هر حوزه به خوبی مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

* گروه فرهنگ و تاریخ
این گروه شامل رشته های مقتل و تاریخ، پژوهش فرهنگی و پژوهش اجتماعی است و محمدرضا سنگری دبیر علمی این جایزه در نشست خبری خود از راهیابی 34 اثر در رشته های مقتل و تاریخ، پژوهش فرهنگی و پژوهش اجتماعی به مرحله نهایی خبر داده بود.
در رشته مقتل و تاریخ از حجت الاسلام مهدی پیشوایی مدیر نویسندگان كتاب تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا(ع) تجلیل شد و در این كتاب گروهی از پژوهشگران مذهبی به بررسی تاریخی و تحلیلی واقعه عاشورا و پیامدهای تكوینی، سیاسی و اجتماعی آن پرداخته و مباحثی را پیرامون عزاداری عاشورا مطرح می كنند كه این كتاب در 2 جلد توسط انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شده است.
در مراسم اختتامیه جایزه كتاب سال عاشورایی از آیت الله محمد محمدی ری شهری برای كتاب شهادت نامه امام حسین(ع) تجلیل شد كه انتشارات دارالحدیث این كتاب را به عنوان گزیده ای از دانشنامه 14 جلدی امام حسین(ع) با موضوع روایت مستند تاریخی واقعه عاشورا منتشر كرده است.
البته كتاب اصحاب امام حسین(ع) نوشته سید اصغر ناظم زاده در میان نامزدهای راه یافته به مرحله نهایی دیده می شود.
در رشته پژوهش فرهنگی كتاب هایی همچون سلوك عاشورایی در 10 جلد تالیف مرحوم آیت الله آقامجتبی تهرانی یا كوثر كربلا از حجت الاسلام مرتضی جوادی آملی و همچنین كتاب های معجزه عاشورا نوشته حسین غفاری و گونه های نقد و روش های حل تعارض تالیف علی ملاكاظمی به عنوان نامزد معرفی شدند ولی جایزه برگزیده در این رشته به سیده رقیه میرابوالقاسمی نویسنده كتاب تحول گفتمان در گزارش واقعه كربلا رسید.
نویسنده در این كتاب به بررسی توصیفی تحلیلی شكل گیری و تحول گفتمان های چهارگانه تاریخی، ماورایی، عاطفی و عرفانی در گزارش واقعه كربلا با تكیه بر آثار فارسی تا نیمه نخست قرن دهم هجری می پردازد كه این كتاب توسط انتشارات سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه منتشر شده است.
در رشته پژوهش اجتماعی نیز پنج كتاب به مرحله نهایی راه یافتند كه می توان به تغییرات مناسك عزاداری محرم و همچنین مناسك و آیین های شیعی در هند نوشته جبار رحمانی، شبیه از نگاه فقیه تالیف مسلم نادعلی زاده، مناسك عزاداری محرم در 2 جلد تالیف گروهی از نویسندگان یاد كرد و جایزه شایسته تقدیر در این رشته به جبار رحمانی برای تالیف آیین و اسطوره در ایران شیعی رسید كه این كتاب مجموعه مقالاتی با موضوع بررسی و تحلیل انسان شناسانه آیین های عزاداری ماه محرم در ایران است و از سوی انتشارات خیمه منتشر شده است.

* ادبیات عاشورایی در گذر زمان
برخی از كارشناسان حوزه ادبیات معتقدند كتاب های عاشورایی در عرصه های ادبی، تاریخی و پژوهشی، صاحب یك جریان حماسی در خود شده اند. یعنی می توان در آثار هنری نوعی جلال و شكوه را مشاهده كرد.
مهدی امین فروغی عضو شورای سیاست گذاری كتاب سال عاشورا گفت: در حوزه مقتل در گذشته تاكید بر سختی ها و مصیبت های امام حسین(ع) و خاندانش بیشتر بود و نویسندگان در حصار عاطفی و احساسی اسیر شده بودند و الفاظ و القابی چون زینب ستم كش برای حضرت زینب(س) استفاده می كردند كه نمونه این القاب در رساله های زمان قاجار بسیار بود اما خوشبختانه در آثار فعلی یك روح حماسی در آن ها بوجود آمده است.
وی افزود: گویی هنرمندان و ادبی نویسان روزگار ما نگاهشان را با حضرت زینب(س) به واقعه عاشورا یكی كرده و بر زیبایی ها و جلال آن تاكید داشته اند و گویی جمله تاریخی عمه سادات كه فرمود «ما رایت الا جمیلا» در آثار گوش و قلب هنرمندان عرصه ادبیات حسینی طنین انداخته و در آثارشان جلوه گر شده است.
برخی نیز معتقدند عقربه آثار عاشورایی در دوره معاصر و به ویژه پس از انقلاب اسلامی با رویكردی حماسی غلبه پیدا می كند و یا لااقل دوش به دوش آثار سوگ مایه ای می ایستد.
جواد محقق شاعر، نویسنده و یكی از داوران جایزه دعبل گفت: دیگر عباراتی مثل زینب مضطر و زین العابدین بیمار در اشعار و نوحه ها دیده نمی شود و اگر حرفی از شیرزن عاشورا نقل می شود، از نوع این جمله هاست كه فرمود «من در عاشورا چیزی جز زیبایی ندیدم»

* گروه ادبیات
به گفته دبیر علمی جایزه كتاب سال عاشورا در گروه ادبیات 30 اثر در رشته های شعر، ادبیات داستانی، نوحه، نمایش نامه و مجلس تغزیه، پژوهش ادبی و نثر ادبی به مرحله نهایی راه یافت.
دیبر علمی نخستین جایزه دعبل از شعر به عنوان موفق ترین حوزه ادبی در عاشورانویسی یاد كرده و افزود: كربلا دارای ابعاد چهارگانه ای است كه شامل سوگ، پیام، حماسه و عرفان است كه عمده كتاب های ما بیشتر به بخش سوگ نظر دارد. یعنی در پی آن است كه سوگی و اشكی برانگیزد و حال و هیجانی را ایجاد كند و این موضوع برای درس عاشورا كافی نیست.
سنگری اضافه كرد: در حوزه شعر می توان به خط خون اثر علی موسوی گرماردوی اشاره كرد كه یكی از زیباترین آثار است و گنجشك و جبرییل مرحوم سید حسن حسینی نیز از نمونه های خوب است. البته درحال حاضر رضا جعفری مجموعه شعری از شاعران این حوزه را جمع آوری كرده كه در حال چاپ است ولی كارهای بسیاری ضعیف در حوزه نوحه فراوان است، اگرچه اخیرا نمونه های موفقی نیز ارائه شده است.
در نخستین دوره جایزه دعبل در رشته شعر كتاب ضربان ذات (عطش نامه) مجموعه اشعار عاشورایی قربان ولیئی به عنوان اثر برگزیده معرفی شد كه این كتاب از سوی انتشارات نیستان به چاپ رسیده و از آثار راه یافته به این مرحله می توان از آواز لال از محمد سهرابی، پایین پای ابیات نوشته مهدی مردانی و چند مجلس از دهه اول تالیف سیداكبر میرجعفری نام برد.
در رشته ادبیات داستانی كتاب پنجره های تشنه نوشته مهدی قزلی به عنوان نامزد معرفی شد ولی اثر
برگزیده به ابوالفضل زرویی نصرآباد نویسنده كتاب ماه به روایت آه رسید كه این كتاب یك روایت داستانی از زندگی حضرت عباس(ع) از زبان بعضی شخصیت های مهم واقعه عاشوراست و انتشارات نیستان آن را منتشر كرده است.
در رشته نوحه هر چند كتاب دو دریا اشك تالیف شاعر آیینی غلامرضا سازگار به مرحله نهایی راه یافت اما كتاب هم صدا با جبرییل از سیدمحمد سادات اخوی به عنوان اثر برگزیده معرفی شد.
این كتاب كه از سوی شركت چاپ و نشر بین الملل منتشر شده، مجموعه نوحه های عاشورایی همراه با لوح فشرده صوتی با اجرای نوحه ها توسط گروهی از مداحان است.
نمایشنامه و مجلس تعزیه از دیگر رشته های گروه ادبیات است كه نامه تعزیه از غلامعلی نادعلی زاده به عنوان كاندیدای راه یافته به مرحله نهایی معرفی شد ولی از كتاب این رستخیز عام مجموعه پنج جلدی نادعلی زاده به عنوان اثر شایسته تقدیر یاد شد كه این كتاب به همت انتشارات خیمه منتشر شده و شامل مجالس تعزیه امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل، حضرت علی اكبر، پسران امام حسن (علیهم السلام) و حر بن یزید ریاحی در روز عاشوراست.
البته اثر برگزیده این رشته به دفتر تعزیه 11 و 12 از داود فتحعلی بیگی و مهدی دریایی رسید كه این كتاب مجموعه 11 مجلس تعزیه مربوط به قرن های 12 و 13 است و از سوی انتشارات نمایش به زیور طبع آرسته شده است.
در رشته پژوهش ادبی نیز كتاب حسین زبانی دیگر به قلم نرگس انصاری كه ترجمه و تحلیل اشعار عاشورایی در ادبیات معاصر عرب است و از سوی مجتمع فرهنگی عاشورا منتشر شده به عنوان اثر برگزیده معرفی شد، هرچند در این رشته كتاب بررسی و تحلیل ادبی و جامعه شناختی نمادهای دینی در شعر نوشته زهره ناعمی تا مرحله نهایی راه یافته بود.

* گروه هنر
در حوزه هنر 18 اثر در رشته های عكس، آثار تجسمی، خوشنویسی و پژوهشگر هنری به مرحله پایانی راه یافت كه در رشته عكس كتاب جامه دران، كار هنری هادی لزیری شامل صد عكس از آیین سنتی عزاداری عاشورا در بازار تبریز و منتشر شده از سوی انتشارات خیمه به عنوان اثر برگزیده معرفی شد و البته كتاب های پیاده آمده ام كاری از سید احسان باقری و ضریح عشق از امیر حسامی نژاد نامزدهای راه یافته به مرحله نهایی این رشته بودند.
اثر برگزیده در رشته تجسمی نیز به محمد فدایی رسید كه «روزی كه شبیه هیچ روزی نیست» را خلق كرده و از سوی انتشارات بین المللی الهدی منتشر شده كه روایتی ادبی هنری با تلفیق نثر و گرافیك و طراحی از واقعه عاشورا به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی است.
البته آثار راه یافته به مرحله نهایی این رشته شامل پنجمین سوگواره پوستر عاشورایی كاری از مركز هنرهای تجسمی و همچنین چهل مجلس از پیمان عیسی زاده بود.
كتاب های تعزیه تراژدی سینما نوشته احمد طالبی نژاد، تعزیه در گیلان در 2 جلد تالیف فرامرز طالبی و عزت الله صمصام، مجلس شهادت مسلم بن عقیل نوشته داود فتحعلی بیگی و هر طرف آواز غم تالیف متین رضوانی پور به عنوان نامزدهای رشته پژوهش هنری به مرحله نهایی راه یافتند كه برگزیده این رشته به مهدی امین فروغی نویسنده كتاب شعر و موسیقی در نوحه های طهران قدیم رسید كه این كتاب شامل مجموعه ای از میراث نوحه خوانی در تهران قدیم با محوریت نوحه های میرزا حسین بابامشكین همراه با آوانگاری نوحه هاست.
در رشته خوشنویسی نیز متن كامل تركیب بند عاشورایی ماندگار محتشم كاشانی به خط شكسته نستعلیق با هنرنمایی مجتبی ملك زاده كه از سوی انتشارات كتاب آبان به چاپ رسیده به عنوان اثر برتر معرفی شد.

* گروه كودك و نوجوان
در حوزه كودك و نوجوان 14 اثر در رشته های شعر كودك، داستان و همچنین تصویرگری كتاب كودك و نوجوان به مرحله نهایی راه یافت كه در رشته شعر كودك هیچ اثری از سوی هیات داوران به عنوان كاندیدا معرفی نشد.
در رشته داستان كتاب های بچه های عاشورا نوشته منوچهر اكبرلو و قیام و قعود نوشته مهدی آشتیانی به عنوان نامزدهای مرحله پایانی معرفی شدند كه از كتاب یاد یار و دیار به قلم حمید گروگان به عنوان اثر شایسته تقدیر تجلیل شد.
این كتاب روایت داستانی فضایل و مصایب امام حسین(ع) از زبان جابربن عبدالله انصاری برای مخاطبان كودك و نوجوان است كه از سوی انتشارات مدرسه منتشر شده است.
در رشته تصویرگری و طراحی كتاب كودك و نوجوان 2 اثر به عنوان آثار برگزیده معرفی شد و از نامزدهای این رشته می توان از بچه های عاشورا نوشته هدی عظیمی، زیباترین گل سرخ تالیف هدی حدادی و كلاس خوبی ها نوشته سید حسام الدین طباطبایی یاد كرد.
در مراسم اختتامیه جایزه دعبل از مرضیه صادقی برای تصویرگری در كتاب عطر گل سرخ تجلیل شد كه در این كتاب سیدمحمد مهاجرانی روایت هایی داستانی زندگی امام حسین(ع) از ولادت تا شهادت را برای كودكان و نوجوانان ارائه می دهد و انتشارات دارالحدیث آن را چاپ كرده است.
اثر دوم در این رشته كه از آن تجلیل شد مربوط به كتاب قصه عاشوراست كه فرهاد جمشیدی به تصویرگری در این مجموعه 15 جلدی پرداخته و این كتاب روایت داستانی واقعه عاشورا از ایستادگی تا شهادت امام حسین(ع) برای نوجوانان به قلم پرویز امینی از سوی انتشارات وزرا منتشر شده است.
محمدرضا سنگری برای ترویج داستان عاشورا در حوزه كودك و نوجوان و ادبیات داستانی دست نیاز به سوی كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان، بنیاد بعثت و انتشارات مدرسه دراز كرد و گفت: این نهادها وظیفه بزرگی در این زمینه دارند و باید كار جدیدی صورت گیرد.
وی از طرح بوی سیب سخن گفت كه چند سال پیش آن را مطرح كرده بود و گفت: در این طرح به نوجوانان كربلا پرداختم و نام و عنوان آن ها را مطرح كرد و یك اثر عاشورایی به نام ظهر روز دهم از زنده یاد قیصر امین پور وجود دارد كه منظومه بسیار خوبی از عاشوراست اما بعد از آن، كاری در این زمینه صورت نگرفته است.

* گروه ترجمه
در حوزه ترجمه 29 كتاب به مرحله دوم راه یافته و درنهایت هفت اثر به مرحله پایانی رسیدند كه در رشته ترجمه از زبان فارسی به زبان های دیگر عمر كومو اندیشمند نیجریه ای برای ترجمه كتاب «وقعه الطف» تجلیل شد.
اصل این اثر از ابومخنف بوده و به كوشش حجت الاسلام هادی یوسفی غروی تالیف شده و مترجم آن را با عنوان «the event of taff» به زبان انگلیسی ترجمه كرده و از سوی مجمع جهانی اهل بیت(ع) منتشر شده است.
البته در رشته ترجمه از زبان فارسی، كتاب questions a bout ashura ترجمه سیدمحمدصادق روحانی به عنوان نامزد به مرحله نهایی راه یافت.
در رشته ترجمه به زبان فارسی 2 اثر به عنوان آثار برگزیده معرفی شد كه یكی ترجمه كتاب «زینب صرخه اكملت مسیره» اثر آنتون بارا نویسنده مسیحی لبنانی با موضوع زندگی حضرت زینب(س) است كه غلامحسین انصاری آن را با عنوان «زینب فریاد فرمند» ترجمه كرده و انتشارات شركت چاپ و نشر بین الملل اقدام به چاپ آن كرده است.
همچنین در این رشته ترجمه كتاب «ذبح عظیم: ذبح اسماعیل سی ذبح حسین تك» كه توسط عبدالحسین رییس السادات با عنوان «ذبح عظیم» به فارسی ترجمه شده و از سوی انتشارات مجمع تقریب مذاهب اسلامی به چاپ رسیده، به عنوان اثر برگزیده معرفی شد.
محمد طاهر القادری متفكر اهل سنت پاكستانی این كتاب را با موضوع فضایل و مناقب امام حسین(ع) و تفسیر واقعه عاشورا بر اساس منابع اهل سنت انجام داده است.
البته از نامزدهای این رشته می توان به كتاب های گوشواره عرش تالیف محمدجواد مغنیه، سیدرضا جزایری، عبدالرضا سلاحورزیان و حسن صالحی راد، واقعه كربلا ترجمه كمال السید حسین سیدی و همچنین نامه های امام حسین(ع) ترجمه عبدالكریم خاضعی نیا اشاره كرد.

* ضرورت نقد آثار عاشورایی
محمد اسفندیاری عضو هیات علمی بنیاد دعبل خزاعی نقد كتاب را یكی از ضرورت های امروزی دانست و گفت: اكنون فقط پنج مجله ویژه نقد كتاب منتشر می شود در حالی كه یك نویسنده فرانسوی به نام كنت دوگو بینو در زمان قاجار به ایران آمد و زمانی كه متوجه شد محمدتقی سپهر معروف به لسان الملك قصد نوشتن كتاب ناسخ التواریخ را دارد، تعجب كرد كه چگونه یك مولف به خود جرات داده تا كتابی تاریخی مربوط به دوره زمانی حضرت آدم تا قاجار را تالیف كند.
وی افزود: این نویسنده فرانسوی علت تالیف چنین كتابی را نبودن نقد در جامعه ایران دانست و گفته بود كه اگر چنین كتابی در فرانسه نوشته می شد، همه او را نقد می كردند.
وی با اشاره به این سخن حضرت علی(ع) در نهج البلاغه كه فرمود «بدكار را با پاداش دادن به نیكوكار تشویق كن»، تصریح كرد: ما می توانیم به جای نقد كتاب، نویسندگان كتاب های خوب را تشویق كنیم و كتاب سال عاشورایی نیز همین هدف را دنبال می كند.
محسن حسام مظاهری مدیر علمی بنیاد دعبل نیز از ضرورت نقد و بررسی آثار كتاب سال عاشورایی سخن گفت و افزود: متاسفانه تاكنون در حوزه نقد ادبی بسیار ضعیف عمل كرده ایم و كمبودهای بسیاری داریم و امیدوارم با نقد این آثار، شاهد پویایی این حوزه از ادبیات در آینده باشیم.

* كلام آخر
اگرچه سیدعباس صالحی معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم اختتامیه جایزه كتاب سال عاشورا، جایزه دعبل را جهشی در ادبیات عاشورایی معرفی كرد ولی از نقد و بررسی این آثار برای جلوگیری از ترویج بازار معرفتی كاذب سخن گفت.
صالحی گفت:‌ برگزاری این جایزه فرصت می دهد تا اندوخته های خوب خود را در حوزه عاشوراپژوهی پیدا كرده و از آن تجلیل كنیم و با نقد و بررسی، خوب ها را خوبتر كنیم و از آن سو به انباشت های بد نقد وارد كرده و با مواجهه صریح، بازار معرفتی كاذب را در هم بریزیم.
وی اضافه كرد: جایزه كتاب سال عاشورایی بشارت گر اتفاقی است كه می خواهیم انباشت های دینی خود را خودمان رقم بزنیم و در این میان برگزاری جشنواره و جایزه ها كفایت نمی كند و امیدواریم این جایزه جهشی در ادبیات و پژوهش و نرم افزار معرفت دینی ما باشد كه عاشورا كانون و قلب آن است.
معاون وزیر ارشاد از عاشورا به عنوان موتور تحرك جامعه شیعی و تمدن سازی اسلام ناب یاد كرد و دغدغه های احیاگران دینی در دهه های اخیر را در این زمینه برشمرد و گفت كه یكی از دغدغه های روشن اندیشان در این عرصه رواج سه مقوله خرافه گرایی، تحریف گرایی و بدعت گرایی در مناسك عاشورایی است.
نخستین دوره جایزه دعبل به پایان رسید و اینك پژوهشگران، نویسندگان، شاعران، تصویرگران و هنرمندان فرصت دارند تا در 2 سال آینده خلاء های موجود در عرصه آثار عاشورایی را به سهم خود پر كرده و گامی هر چند كوچك در این زمینه بردارند.
اگر به «كل یوم عاشورا و كل ارض كربلا» اعتقاد داریم و كربلا را در یك سرزمین خلاصه نمی كنیم، باید به درس های عاشورا بپردازیم و همانگونه كه محمدرضا سنگری شاعر و نویسنده عاشوراپژوه معتقد است:‌ اگر بخواهیم كم كاری ها را در بخش پیام های كربلا جبران كنیم، باید بدانیم كربلا از ما چه می خواهد و ما چه درس هایی می توانیم از كربلا بگیریم و در واقع كربلا چه نسبتی با امروز ما پیدا می كند.
اگر این جایزه به اعتقاد بسیاری از نویسندگان و پژوهشگران اتفاقی مبارك در حوزه ادبیات آیینی و عاشورایی است و به گفته سعید بیابانكی جای آن در عرصه ادبیات و هنرهای آیینی خالی بود، پس باید به وسیله ادبیات و هنر، ذائقه عمومی در این حوزه را ارتقاء دهیم.
از: محمدرضا جعفرملك
فراهنگ**1003**1569