اصلاح الگوی كشت كشاورزی گامی به سوی اقتصاد مقاومتی

كاهش بارش در بلند مدت، تداوم پدیده خشكسالی، افت منابع آب زیرزمینی همزمان با مصرف 90 درصد آب تولیدی در بخش كشاورزی ساماندهی مصرف منابع آبی در این بخش را در سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل بیش از پیش مهم و حساس كرده است.
این بدان خاطر است كه كمبود منابع آبی از مهمترین موارد آسیب پذیری در جوامع بوده و موجب ضعف در برابر دشمن می شود.
فعالیت و كار مضاعف به منظور مصرف بهینه آب و برداشت آب از منابع زیرزمینی طبق اصول علمی می تواند به تحقق كشاورزی پایدار و حفظ منابع آبی بیانجامد.
هم اینك 60 درصد كسری و اضافه برداشت از مخازن آب زیرزمینی در خراسان رضوی مربوط به بخش كشاورزی است و در صورت تداوم روند موجود طی چند سال آینده به دلیل كاهش فعالیت كشاورزی ناشی از نبود آب اكثر روستاها خالی می شوند.
در این میان خراسان رضوی به عنوان یكی از مهمترین استانهای كشور در بخش كشاورزی چند سالی است اقدام به اجرای برنامه های متعدد از جمله سامانه های آبیاری نوین و اصلاح الگوی كشت به منظور حفظ منابع آبی كرده است.

* اصلاح الگوی كشت، مصرف بهینه آب
مدیر امور آب، خاك و فنی مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی گفت: ایجاد زیرساختها و مناسب سازی فضا برای استفاده مطلوب از منابع آبی موجود و حداكثر بهره برداری از مزارع و باغها مهمترین هدف اقدامات این بخش است.
محمدابراهیم بهبودی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: بخشی از مسائل الگوی كشت به اقتصاد كشاورزی باز می گردد كه در این زمینه بخشهای مختلفی از بدنه دولت باید كمك كنند.
وی ادامه داد: بخش مهمی از امور مرتبط با تولید به مسائل بازار، اقتصاد و صنایع وابسته باز می گردد بنابراین همكاری این بخشها در زمان و مكان درست می تواند از تولیدكنندگان بخش كشاورزی حمایت لازم را داشته باشد.
مدیر امور آب، خاك و فنی مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی گفت: زمانی كه محصولی با آب زیاد تولید می شود لازم است تا بازاریابی آن بهخوبی انجام شود تا از هدر رفت و ضایعات محصول جلوگیری شود و به این ترتیب آب مصرفی به درآمد كافی برسد.
وی افزود: اما در زمینه اصلاح الگوی كشت نكته مهم مدیریت تولیدات متناسب با منطقه، میزان آب مصرفی و نیز تولید گیاهان و محصولاتی است كه به آب كمتری نیاز دارند.
بهبودی ادامه داد: اصلاح الگوی كشت در همه بخشها موثر و موجب ساماندهی تولیدات می شود.
وی گفت: خراسان رضوی در اجرای سیاستها و طرحهای حفاظت از منابع جزو استانهای برتر است زیرا این امر در تحقق اقتصاد مقاومتی بسیار مهم تلقی می شود.
مدیر امور آب، خاك و فنی مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی افزود: تغییر صحیح الگوی كشت نخستین و كوتاهترین راه موجود برای استفاده بهینه از آب كشاورزی بر اساس شناخت‌ و استعدادهای سرزمینی است.

* كشت اقلام كم آب بر در خراسان رضوی
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی نیز گفت: در چارچوب اصلاح الگوی كشت و مصرف بهینه آب سعی شده ارقام و محصولاتی وارد چرخه تولید شوند كه مصرف آب كمتر با بازده تولید بیشتر داشته باشد.
نجفقلی صالحی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: اجرای سامانه های آبیاری نوین اعم از آبیاری بارانی، قطره ای و میكرو نیز در دستور كار است.
وی ادامه داد: علاوه بر این وزارت جهاد كشاورزی اعلام كرده كشت برنج غیر از استانهای گیلان و مازندران در سایر نقاط كشور حمایت نمی شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی
گفت: همچنین با توجه به نیاز چغندر قند به آب فراوان اصلاح الگوی كشت در این محصول با كشت پاییزه آن برای نخستین بار در این استان از پارسال آغاز شده است.
وی با اشاره به كاشت 600 هكتار چغندر پاییزه افزود: برداشت این محصول در خرداد ماه صورت می گیرد لذا كشت پاییزه چغندر قند باعث 50 درصد صرفه جویی در مصرف آب می شود.
صالحی ادامه داد: توسعه كشت گیاهان علوفه ای با نیاز آبی كمتر و حذف گیاهان پرآب خواه مانند ذرت و جایگزینی آن با دیگر ارقام و نیز استفاده از ارقام مقاوم در برابر خشكی(در كشت غلات) در دستور كار است.
وی در ادامه همچنین گفت: 95 درصد روغن مورد نیاز كشور وارداتی است لذا طی برنامه ای 10 ساله مقرر شده در این بخش به 70 درصد خودكفایی در تولید دانه های روغنی برسیم لذا خراسان رضوی برنامه ریزی گسترده برای كشت دانه روغنی كلزا دارد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی افزود: در كنار این اقدامات، توسعه كشت مكانیزه و بالابردن ضریب مكانیزاسیون نیز در وهله نخست باعث كاهش هزینه های كشاورزان و موجب افزایش عملكرد می شود.
وی ادامه داد: به عنوان نمونه هم اكنون 33 درصد كشت گندم دیم و 44 درصد كشت گندم آبی در خراسان رضوی بطور مكانیزه انجام می شود كه طی یك برنامه چهار ساله در هر بخش 75 درصد خواهد رسید.
صالحی گفت: در حوزه باغبانی نیز به دنبال ترویج نهاده های مقاوم به خشكی هستیم كه از آن جمله می توان به اقلامی مانند زیتون، سنجد و عناب اشاره كرد.

* توسعه كشت گلخانه ای در جهت اصلاح الگوی كشت
رئیس سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی نیز می گوید: توسعه كشت گلخانه ای در این استان از اولویتهای وزارت جهاد كشاورزی است.
مجتبی مزروعی افزود: بر اساس برنامه ریزی در قالب برنامه پنج ساله نخست هزار هكتار و در قالب برنامه پنج ساله دوم دو هزار هكتار كشت گلخانه ای در خراسان رضوی ایجاد می شود.
وی ادامه داد: با تبدیل سطح زیر كشت خیار و گوجه فرنگی به روش گلخانه ای، صرفه جویی 215 میلیون مترمكعبی آب در خراسان رضوی محقق می شود.
رئیس سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی سطح كنونی زیر كشت خیار و گوجه فرنگی را در این استان 17 هزار و 500 هكتار اعلام كرد.
وی میزان برداشت آب از منابع زیر زمینی و چاههای خراسان رضوی را نیز پنج میلیارد مترمكعب ذكر و بیان كرد: با توسعه كشت گلخانه ای به میزان قابل توجهی می توان برای حفظ این سرمایه اقدام نمود.
مزروعی گفت: خراسان رضوی در توسعه كشت گلخانه ای جایگاه خوبی در كشور ندارد چون تنها 600 واحد گلخانه در این استان فعال است.
وی افزود: این در حالی است كه با استفاده از كشت گلخانه ای میزان رشد محصولات كشاورزی تا 60 برابر افزایش می یابد و میزان بهره وری آن نیز 30 برابر كشت در زمین آزاد است.
رئیس سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: با توجه به كاهش 40 درصدی مصرف آب در كشت گلخانه ای، این نوع كشت در وضعیت موجود كمبود آب به مراتب سودآورتر و مناسبتر برای بهره برداران خواهد بود.
وی گفت: در كشت گلخانه ای كیفیت محصولات به مراتب مطلوبتر و سالمتر از سایر انواع كشت به خصوص به لحاظ ارزش غذایی است و در بخش صادرات نیز تقاضای فراوانی برای این نوع محصولات وجود دارد.
مزروعی افزود: تغییر كشت سنتی به شیوه های مدرن از سیاستهای اصلی كشوری و استانی است لذا در این زمینه از متقاضیان استقبال می شود.
وی ادامه داد: مجموع مساحت گلخانه های خراسان رضوی 142 هكتار است كه از این سطح 85.6 هكتار به كشت خیار، 14.9 هكتار به كشت گوجه فرنگی، 2.35 هكتار به فلفل و 12.2 هكتار به گلهای شاخه بریده و 12.6 هكتار گیاهان آپارتمانی، 1.2 هكتار توت فرنگی و 3.57 هكتار به كشت گیاهان دارویی اختصاص دارد.
همچنین نباید فراموش كرد كه هیچ قانون و اهرمی برای ملزم كردن كشاورزان به الگوی كشت وجود ندارد اما در برنامه های تشویقی و حمایتی می تواند كشاورزان را به سمت اصلاح الگوی كشت هدایت كند.
با این حال به نظر می رسد اصلاح الگوی كشت مقوله ای فراتر از اصلاح ساختار آبیاری در كشاورزی است و تحقق و اجرای آن می تواند در حفظ منابع آبی، خودكفایی در تولیدات راهبردی و در نهایت تحقق اقتصاد مقاومتی مفید باشد.
7496/1858