فرونشست زمين با فروچاله متفاوت است/حفاري مترو دليل وقوع فروچاله در پايتخت

به گزارش خبرنگار گروه علمي ايرنا، مدتي است كه خبرهايي با مضمون فرونشست زمين در نقاط مختلف كشور از جمله پايتخت از سوي رسانه هاي مختلف انعكاس پيدا مي كند؛ خبرهايي همچون فرونشست زمين در منطقه شهران يا فرونشست زمين در خيابان پيامبر واقع در غرب تهران كه حادثه نخست در 23 تيرماه و دومي نيز در يازدهم شهريورماه امسال رخ داد.
حوادثي كه به گفته محمدجواد بلورچي مشاور رئيس و سخنگوي سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور، در مناطقي از پايتخت رخ داد كه شهرداري تهران در آنجا در حال احداث تونل مترو بوده است و تنها يك فروچاله محسوب مي شود اما در اغلب رسانه ها تحت عنوان فرونشست زمين منعكس شده است.
وي در گفت و گو با خبرنگار گروه علمي ايرنا، اظهار كرد: رسانه ها ناخواسته رخداد فروچاله زمين را با فرونشست زمين يكي كرده و در تهيه خبر و گزارش نيز دچار اشتباه مي شوند، اين مساله از يك سو براي سازمان زمين شناسي ايجاد مشكل كرده و از طرفي نيز براي مردم چندگانگي فكري ايجاد مي كند، چراكه پديده فرونشست زمين به طور كامل مجزا از رخداد فروچاله زمين است.

** تفاوت فرونشست و فروچاله
سخنگوي سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور در ادامه به تفاوت فرونشست و فروچاله اشاره كرد و گفت: فرونشست عبارت است از فروريزش يا نشست سطح زمين كه به علت هاي متفـاوتي در مقياس بزرگ روي مي دهد.
بلورچي افزود: به طور معمول اين اصطلاح به حركت قائم رو به پايين سطح زمين كـه مـي تواند با بردار اندك افقي همراه باشد، گفته مي شود.
وي با تاكيد بر اينكه، در پديده فرونشست حركت از نظر شدت، وسعت و ميزان مناطق درگير محدود نيست، ادامه داد: فرونشست مي‌تواند به دنبال پديده هاي زمين‌شناختي همچون انحلال، ذوب يخ‌ها، حركات آرام پوسته و خروج گدازه از پوسته جامد زمين يا فعاليت‌هاي انساني نظير معدن كاري، خالي شدن دشت هاي زيرزميني در يك دوره طولاني مدت با برداشت آب‌هاي زيرزميني به وجود آيد.
مديركل سابق بررسي مخاطرات زمين شناختي سازمان زمين شناسي كشور در ادامه ضمن تعريف فروچاله به تفاوت هاي اين پديده با فرونشست زمين پرداخت و گفت: فروچاله ها از ديدگاه زمين شناسي مهندسي، فرورفتگي‌ سطح زمين در اشكال بيضي و كروي داراي ديواره هاي با شيب تند در ابعاد به طور متوسط سه تا ده ها متر است كه در اثر گسيختگي‌ لايه‌هاي سطحي ايجاد مي شود.
وي با بيان اينكه، بيشتر فروچاله‌ها در سنگ‌هاي كربناته (آهك و سنگ گچ) شكل مي‌گيرند و شناسايي آنها به دليل اينكه قابل رويت نيستند كار بسيار سختي است، گفت: دليل اصلي فروچاله عمدتا وجود حفره در زير زمين است بنابراين بايد مراقب باشيم كه با دست كاري هاي انساني خودمان آن حفره را در زمين ايجاد نكنيم.
سخنگوي سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور افزود: در پديده فروچاله نياز به اين است كه حفره اي زير زمين باشد و اين حفره به سمت زمين رشد كند كه معمولا با ترك هاي مدور در سطح زمين همراه است و حتي ممكن است با عبور انسان سطح زمين به يكباره فرو ريزد.
بلورچي گفت: وقوع فروچاله‌ در مناطق كارستيك (مناطقي كه داراي خوردگي و انحلال توده سنگ هاي كربناته از قبيل آهك يا سنگ گچ است)‌ امري بديهي است و اگر در مناطقي باشيم كه سنگ هاي آهكي زيردشت باشد، ممكن است با فروريختن سقف غارها زيردشت پديده فروچاله شكل گيرد مانند آنچه كه حوالي غار عليصدر و بخش كبودرآهنگ اتفاق افتاد.
وي افزود: دست كاري هاي انساني و ساخت تونل هايي كه در داخل شهر اتفاق مي افتد و ريزش سقف قنات ها باعث ايجاد فروچاله مي شود.
سخنگوي سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور اظهار كرد: اتفاقاتي كه در منطقه شهران يا خيابان پيامبر تهران رخ داد تنها يك فروچاله يا فروريزش هستند.
به گفته وي در پديده فروچاله به طور حتم نياز به ريزش سقف يك حفره زيرزميني است و روي سطح زمين نيز به صورت واضح قابل رويت است در صورتي كه در پديده فرونشست زمين وسعت يك دشت درگير مي شود و در واقع آثار آن به وضوح ديده نمي شود.

** احداث تونل هاي مترو دليل اصلي فروچاله هاي پايتخت
بلورچي با انتقاد از برخي رسانه ها در يكي كردن پديده فرونشست زمين با فروچاله، به دليل اصلي ايجاد فروچاله هاي پايتخت اشاره كرد و گفت: بررسي ها نشان مي دهد، دليل اصلي حوادثي كه در شهران و همچنين خيابان پيامبر رخ داده، حفر تونل مترو بوده است.
وي با تاكيد بر اينكه، فرار يا نشت آب ممكن است در تمام شهر اتفاق افتد، گفت: اينكه گفته شده پديده فروچاله هاي پايتخت به دليل نشت آب بوده است، صحيح نيست چراكه اين اتفاقات به لحاظ منطقي ارتباطي با نشت آب نداشته و اين حوادث در مناطقي رخ داده كه زير آنها تونل مترو بوده است.

** برداشت بي رويه آب هاي زيرزميني، عامل فرونشست زمين در ايران
بلورچي در ادامه با بيان اينكه، بيش از 96 درصد فرونشست زمين در اثر برداشت بي رويه آب هاي زيرزميني اتفاق مي افتد، افزود: اين يعني ما ذخاير آب هايي راكه در طول هزاران سال در فلات ايران جمع شده است، با حفر چاه ها كه شروع آن از اوايل دهه چهل شمسي آغاز شد، از بين برده ايم و بدون توجه به نيازهاي نسل هاي آينده، سرزمين مان را دچار خسارت هاي جبران ناپذيري كرده ايم.
مديركل سابق بررسي مخاطرات زمين شناختي سازمان زمين شناسي كشور گفت: تقريبا تمام دشت هاي كشور از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب دچار پديده فرونشست زمين هستند.
وي اظهار كرد: در جاهايي كه رسوبات ريزدانه اي در دشت ها وجود دارد و براي توسعه كشاورزي يا صنعت و حتي مصرف شرب با برداشت آب به صورت بي رويه مواجه بوده ايم و جايگزيني از طريق بارش ها نيز نبوده، سطح آب هاي زيرزميني پايين رفته است.
سخنگوي سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور با بيان اينكه، سطح آب هاي زيرزميني به طور ميانگين در كشور حدود يك متر در سال پايين مي رود، اظهار كرد: نتيجه اين اتفاق، نابودي و از بين رفتن آبخوان ها و فرونشست زمين در كشور است.
علمي ** 1836 **1834
خبرنگار: يوسف درويشي ** دبير: ناهيد شفيعي
براي اطلاع از اخبار متنوع علمي و فناوري، با كانال علمي ايرنا در تلگرام همراه شويد:
irnaelm@
https://telegram.me/irnaelm