به گزارش ایرنا تشنگی خلیج زیبای گرگان و تهدیدات زیست محیطی ناشی از آن به دلیل احتمال بروز پدیده ریزگردها ناشی از این خشكی، اینك ساحل نشینان، مسئولان استانی و كشوری و دوستداران محیط زیست و گردشگران را نگران كرده است.
خلیج گرگان تنها خلیج دریای خزر در محدوده جغرافیایی ایران و استان گلستان بوده كه به دلیل پسروی زیاد آب و ناتوانی در اجرای طرح های مناسب و كارشناسی، فاصله چندانی با خشكی كامل ندارد.
این خلیج در سال 1354 به همراه تالاب میانكاله و لپوی زاغمرز (در استانهای گلستان و مازندران) به عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های كنوانسیون رامسر به ثبت رسید تا ثابت شود نه فقط این خلیج، بلكه نواحی اطراف آن شامل شبه جزیره میانكاله (پناهگاه حیات‌وحش) و تالاب بین‌المللی گُمیشان یك مجموعه ارزشمند زیست‌محیطی است
خلیج چهار هزار هكتاری گرگان، یكی از بزرگ‌ترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر است و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگ‌ترین دریاچه زمین به اتصال این خلیج با دریا وابسته است؛ خلیجی كه حالا با مشكلات متعدد دست وپنجه نرم می‌كند و فعالان و مسئولان محیط زیست معتقدند كه با ادامه روند كنونی تبدیل به نسخه دیگری از دریاچه ارومیه می شود.
عمق خلیج گرگان كه در برخی نقاط به حداكثر سه متر می‌رسید، اینك در اثر رسوب‌گذاری به 1,5 متر كاهش پیدا كرده است و به‌همین‌دلیل به‌سرعت به سمت نابودی پیش می‌رود.
خلیج گرگان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و در حوزه شهرستان های بندرتركمن ، بندرگز ، نوكنده و بهشهر واقع است و از 60 كیلومتر طول و حداكثر 12 كیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی – غربی است.
این خلیج از لحاظ اقتصادی و اكولوژیكی دارای اهمیت بالا و به عنوان مركزی تفریحی و شیلاتی مورد استفاده ساكنان منطقه بوده و در بخش های تكثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و ماهیان غضروفی و جذب پرندگان مهاجرزمستانی نقش مهمی دارد.
*تشكیل كارگروه نجات خلیج گرگان
مدیرعامل شركت سهامی آب منطقه ای گلستان با اشاره به تلاش و برنامه ریزی برای نجات خلیج گرگان به ایرنا گفت: در گذشته نه چندان دور كه سواحل استان گلستان و خلیج گرگان فعال بود، شناورهای 500 و 1000 هزار تنی در این سواحل پهلو می گرفتند، اما هم اكنون به دلیل پائین آمدن تراز آب دریای خزر، تردد شناورها امكان پذیر نبوده و اسكله های ساخته شده در خلیج گرگان كاربری خود را از دست داده اند.
علی نظری افزود: طبق اطلاعات دریافت شده از نوسانات تراز سطح آب دریای خزر، در سالیان اخیر پائین رفتن این تراز باعث به خطر افتادن حیات خلیج گرگان و تالاب میانكاله شده است و هم اكنون دهانه آن تنها از طریق دو كانال باریك به دریای خزر متصل است.
وی تصریح كرد: انجام مطالعه و اجرای طرح نجات خلیج گرگان و تالاب میانكاله در انتهای اسفند 1395 توسط سازمان برنامه و بودجه استان به شركت آب منطقه ای گلستان ابلاغ و اقدام به تشكیل كمیته راهبری متشكل ازهمكاران شركت، مشاوران كشوری و نمایندگان سازمان ها و نهادهای دست اندركار همچون معاونت محیط زیست دریایی، امورعمرانی استانداری های گلستان و مازندران، بنادر و دریانوردی، مركز ملی مطالعات و تحقیقات خزرو سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیرداری شد.
به گفته وی؛ همچنین در نشست های كارگروه تخصصی پایش و راهبرد طرح مقرر شد، مطالعه نجات خلیج گرگان و تالاب میانكاله در دو بخش 'مطالعات شناسایی و ارزیابی راه كارهای اضطراری' و 'مطالعات جامع' انجام پذیرد.
مهندس نظری ادامه داد: به این صورت كه مطالعات اضطراری در یك دوره كوتاه مدت جهت ارائه برنامه اقدامات فوری مقابله با بحران بوجود آمده و مطالعات جامع به صورت تفصیلی با در نظر گرفتن تمامی جوانب طرح اعم از اثرات زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و به همراه نمونه برداری و پایش كمی و كیفی در دوره یكساله انجام شود.
* مطالعه نجات خلیج گرگان در 2 بخش اجرایی می شود
مدیر فنی شركت آب منطقه گلستان گفت: مطالعات برای شناسایی و ارائه راهكارهای اضطراری نجات، پایش كمی و كیفی منابع آب نامتعارف استان گلستان، لایروبی و ساماندهی رودخانه های سركلاته، باغو، ولفرا، گز وطنا، بالاجاده و كانال ششدانگه، شصت كلاته، نامن و میاندره، قره سو و نظارت برانجام عملیات اجرایی لایروبی وساماندهی رودخانه های منتهی به خلیج گرگان و پایش و ارزشیابی مطالعات نجات خلیج گرگان و تالاب میانكاله از اقدامات انجام شده در مدت كوتاه است.
محمد نوری افزود: تهیه و تدوین شرح خدمات مطالعات ارزیابی زیست محیطی طرح نجات خلیج گرگان و تالاب میانكاله، پیش نویس مطالعات جامع پایش و نجات و تهیه و تدوین شرح خدمات اندازه گیری های میدانی پارامترهای هواشناسی، هیدرو دینامیكی، رسوبی و زیست محیطی از دیگر اقدام ها در این بخش می باشد.
دراین پیوند معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست نیز تاكید كرد كه اقدام اجرایی در حوزه احیای خلیج گرگان باید براساس مطالعات و با پشتوانه علمی صورت گیرد.
پروین فرشچی در بازدید یك روزه از خلیج گرگان و جزیره آشوراده با بیان اینكه بخش زیادی از پسروی تالاب میانكاله و خلیج گرگان متاثر از نوسانات دریای خزر است، افزود كه اقدامات احیای خلیج گرگان در دو بخش كوتاه مدت و درازمدت اجرا می شود.
وی اضافه كرد كه برنامه جامع مدیریت خلیج گرگان و تالاب میانكاله نیز بطور جدی در دستور كار است.
معاون هماهنگی امورعمرانی استانداری گلستان نیز با ابراز نگرانی از وضعیت كنونی خلیج گرگان ومشكل آلاینده های زیست محیطی و خشكی آن گفت كه خطر بزرگی در كمین خلیج گرگان و شبه جزیره میانكاله است.
رضا مروتی با بیان اینكه پسروی و پیشروی آب خزر و به تبع آن خلیج گرگان، یك دوره نوسانی 20 تا 25 ساله دارد، ادامه داد: در سال های 55 تا 57 پسروی آب به حدی بود كه جزیره آشوراه به بندرخواجه نفس در شمال بندرتركمن متصل شد وحدود سال های 70 نیز پیشروی آب در حدی بود كه امكان داشت جزیره آشوراده به زیر آب برود و در آن مقطع جمعیت 1800 نفری این جزیره تخلیه شدند.
وی عنوان كرد: اما امروز سرعت پسروی شدت بیشتری یافته و ازعمده دلایل این مساله، قطع سهم آبه دریا از رودخانه های كشورهای همسایه بوده كه سدهای زیادی بر روی رودخانه های خود احداث كرده اند.
مروتی با بیان اینكه براساس آمار و ارقام موجود، 95 درصد آب دریای خزر ار رود ولگا در روسیه تامین می شود و مابقی كشورهای حاشیه خزر تنها 5 درصد در تامین آب آن نقش دارند، گفت: به دلیل تغییرات جوی و گرمایش بالای زمین، سرعت تبخیر بیشتر شده بطوری كه اگر پیش از این عرصه ای از منابع آبی طی هشت ماه خشك و یا پسروی می كرد، امروزه این مدت به 10 روز كاهش یافته است.
به گفته وی؛ از سوی دیگر تبخیر باعث بلند شدن غبار ناگهانی، ریزگردها و نمك و حركت آنها به سمت مناطق مسكونی و جنگل های اطراف و تهدید این عرصه ها می شود.
وی همچنین یكی از مسائل نگران كننده را تراكم بالای جمعیت منطقه نسبت به گذشته و افزایش آلاینده های زیست محیطی بیان كرد.
مروتی؛ انجام مطالعات اكولوژیك خلیج گرگان، لایروبی دوره ای كانال های ورودی دهانه خلیج، بازگشایی كانال خزینی از طریق خاكبرداری و لایروبی، احداث سازه های حفاظتی سنگی محافظ كانال های ورودی و انتقال آب از دریا به خلیج گرگان را از راهكارهای نجات بیان كرد.
به گفته وی؛ یكی از راهكارها برای نجات خلیج گرگان نیز انتقال آب از دریا و بازكردن تنگه 'چپ اوقلی' و هدایت آب به این سمت است.
مروتی افزود كه كمك تشكل های غیردولتی، سمن ها و كمپین های حمایتی از خلیج گرگان در راستای كاهش آسیب ها و نجات آن موثر است.
6204/1648
گزارش: علی اصغر تیموریان ** انتشار: پری سالارنیا
گرگان - ایرنا- پسروی آب خزر حیات خلیج گرگان درحوزه آبی گلستان را این روزها بیشتر از همیشه به خطر انداخته، تنها خلیج ایرانی خزر برای اینكه همچنان زیستگاه پرندگان مهاجر و بومی و محل تخم ریزی ماهیان خاویاری باشد، منتظرسرریز آب رود ولگا در روسیه و طرح های ضربتی نجات است.
