به گزارش ایرنا، خاستگاه گَوَن ایران است و حدود 900 گونه آن شناسایی شده است.
این گیاه بیابانی به دلیل تنوع گسترده از رویش بالایی برخوردار است و شهرستان كوهستانی و مرتعی سمیرم در جنوب استان اصفهان، یكی از مناطق اصلی گون خیز استان و كشور محسوب می شود.
كارشناس ارشد و پژوهشگر منابع طبیعی و جنگلداری استان اصفهان به خبرنگار ایرنا گفت: تامین علوفه، تولید تركیب های مختلف دارویی، تغذیه ای و صنعتی، حفظ توازن محیطی آفات و امراض و سیلاب ها و حفاظت از گیاهچه سایر پوشش های گیاهی از نقش های مهم این گیاه در طبیعت است.
علی حسین بهرامیان اظهار كرد: كتیرا از مهمترین تركیب های حاصل از برخی گونه های گون محسوب می شود و این تركیب با وجود مصارف بسیار عدیده و مصرف فراوان آن در صنایع و بهداشت هنوز جانشین صنعتی عمده ای ندارد و بی رقیب است.
وی با بیان اینكه صدور مجوز برداشت خرداد تا شهریور صادر می شود ، افزود: گیاه گَون از جمله پوشش های مهم مراتع بویژه در مناطق كوهپایه ای و تپه ای است.
به گفته این كارشناس منابع طبیعی این گیاه به دلیل تراكم و ویژگی های رویشی نقش مؤثری در حفاظت خاك از فرسایش های بادی و آبی به خصوص بارندگی در شیب ها و خاك های سبك دارد.
بهرامیان درباره اهمیت این پوشش گیاهی بویژه برای مناطقی مانند سمیرم با توجه به ادامه خشكسالی تصریح كرد: تراكم پوشش و پراكندگی در فاصله كمی از خاك از برخورد باران و تگرگ به سطح خاك جلوگیری كرده و پوشش گسترده ریشه ای نیز علاوه بر ایجاد چسبندگی بین ذرات خاك، با حفظ بقایای گیاهای بافت اسفنجی مناسبی برای ذخیره و نفوذ رطوبت به اعماق خاك ایجاد می كند.
وی گفت: برداشت كتیرا در وسعت 510هزار هكتاری رویشگاه های این گیاه در استان اصفهان، یكی از راهكارهای بهره وری مناسب از منابع طبیعی است و ترویج آن به شرط رعایت برخی شرایط به حفظ پوشش گیاهی و درآمدزایی ساكنان مناطق بومی و محلی كمك می كند.
محقق و كارشناس منابع طبیعی استان اصفهان، زمان قرُق و برداشت نكردن كتیرا را حداقل سه سال یكبار برشمرد و افزود:این موضوع در منطقه سمیرم رعایت نمی شود و همین باعث از بین رفتن گون ها و سوء استفاده فرصت طلبان شده است.
این كارشناس ادامه داد: 60 تا 70 درصد محل هایی كه در سال های گذشته اقدام به برداشت صمغ كتیرا شده، شاهد خشك و فرتوت شدن گون ها هستیم كه اگر در این محل ها حضور یابید براحتی می توانید گون هایی به آن وسعت و استحكام را براحتی از دل خاك بیرون بكشید.
بهرامیان اشاره ای هم به تشكیل شركت تعاونی منابع طبیعی و كشاورزی سمیرم در سالیان گذشته داشت و افزود: این شركت در حالی كه باید خود محافظ و حراست كننده طبیعت باشد براحتی امكانات و اعتبار برای بهره برداران كتیرا و خام فروشان این محصول استراتژیك را فراهم می كند كه این رویكرد با این وضعیت، به سرعت باید اصلاح و با آن برخورد شود.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سمیرم نیز در همین زمینه به ایرنا گفت: پیش بینی می شود امسال بیش از 25 هزار كیلوگرم كتیرای مرغوب از 30 هزار هكتار مراتع و گون زارهای این شهرستان برداشت شود.
محمدحسن طاهری افزود: برداشت این محصولِ با ارزش بطور معمول هر سال در مراتع منطقه با صدور مجوز از طریق این اداره انجام می شود.
وی اظهار كرد: امسال مجوز برداشت كتیرا از گون های این خطّه، برای 300 نفر صادر شده و هر نفر تا 150 كیلو حق برداشت این صمغ پرخاصیت را خواهد داشت.
رئیس اداره منابع طبیعی سمیرم با بیان اینكه كتیرا در این شهرستان از نوع سیاه(خرمنی) وسفید(مفتولی) است، ادامه داد: این محصول برای مصارف بهداشتی و دارویی استفاده می شود.
طاهری قیمت فعلی هر كیلوگرم كتیرا در سمیرم را 40 تا 50 هزار تومان اعلام كرد.
نماینده مردم سمیرم در مجلس دهم نیز در نشست اخیر خود با خبرنگاران محلی بر اهمیت حفظ گون های سمیرم بویژه در این سال های خشكسالی تاكید كرده و گفته بود: اگر این گون ها را از سمیرم بگیرند دیگر چیزی از طبیعت، آب و خاك این خطه باقی نمی ماند.
اصغر سلیمی افزود: وقتی در دل طبیعت گوَن براحتی از دل خاك بیرون می آید نشان از این دارد كه كتیرا زدن ها اصولی نبوده و این به مرور باعث از بین رفتن آنها و در ادامه نابودی طبیعت بكر گون زارها می شود.
نماینده مردم سمیرم با اشاره به منطقه بیابانی و بدون پوشش گیاهی «آلاجابایر» در جنوب سمیرم یادآوری كرد: این منطقه وسیع در شهرستان سمیرم به یكباره تبدیل به خاك مرده و بیابان نشده، بلكه دست اندازی انسان و عبور و تجمع هر ساله دام عشایر در گذر زمان آن را به این روز انداخته است.
كتیرا صمغی است كه از گیاه مرتعی گوَن (gavan ) به دست می آید در قرون وسطی از كشور ایتالیا صادر می شده است.
ریشه گون یكی از قدیمی ترین گیاهان دارویی و رسمی چین است كه در فارماكوپه چین ذكر شده است. ریشه این گیاه به عنوان مقوی و درمان افراد دارای قند و نفریت مصرف می شود.
شهرستان سمیرم دارای 22 هزار هكتار باغ، 17 هزار هكتار زمین زراعی، 455 هزار هكتار عرصه ملی و 330 هزار هكتار مرتع و جنگل های طبیعی است .
این شهرستان در 160 كیلومتری جنوب اصفهان و 164 كیلومتری شمال یاسوج واقع شده است.
گ/7147/ 6022 گزارش از: محمود افشاری- انتشار: عمادی
سمیرم، اصفهان- ایرنا- گون زارهای منطقه سمیرم با ادامه خشكسالی و دست اندازی انسان به مرور زمان جای خود را به دشت های خشك و بیابانی می دهد.
