به گزارش گروه علمی ایرنا، غارها جزو ذخایر طبیعی و ملی كشورها محسوب می شوند و در واقع منابعی غنی از آب، هوا و جذب گردشگر هستند از این رو در بسیاری كشورها همواره مورد توجه قرار دارند.
ایران هم به دلیل شرایط اقلیمی و جغرافیایی مناسب، منبعی غنی از انواع غارها را در خود جای داده است و تقریبا نمونه ای از انواع غارهای موجود در طبیعت در كشور ما یافت می شود، هر چند به اعتقاد كارشناسان ، آن طور كه باید به این ثروت طبیعی بها نمی دهیم و جایگاه این هبه طبیعت هنوز برای ما ناشناخته است.
غار اساسا به حفره ای نسبتا بزرگ رو یا زیر زمین اطلاق می شود كه معمولا بر اثر حل شدن سنگ‌ها با آب و ذوب شدن یخ‌ها ایجاد می‌شود؛ بیشتر غارهای مهم جهان و بزرگترین و شگفت انگیزترین آنها در سنگ‌های آهكی بوجود آمده‌اند.
بعضی از غارها، حفره ای كوچك هستند كه فقط یك نفر می‌تواند وارد آن شود. برخی دیگر، گذرگاه ها و اتاقك های تو در تو دارند.
غارها تحت فرایندهای زمین شناسی گوناگون مانند تركیب فرایندهای شیمیایی، فرسایش در اثر آب، نیروهای تكتونیكی، میكروارگانیسم‌ها، فشار و تاثیرات جوی ایجاد می شوند و می توانند اندازه های مختلفی داشته باشند.
پارك ملی غار ماموت در كنتاكی، در آمریكا، طولانی ترین غار دنیا است، راهروهای درهم پیچیده این غار، روی هم 560 كیلومتر طول دارد.
در ایران نیز غار علیصدر از نمونه های بسیار دیدنی و طولانی در كبودر آهنگ در همدان است و همچنین غار چال نخجیر استان مركزی، قوری قلعه در استان كرمانشاه و غار آبی سهولان یا كونه كوتر در میان جاده مهاباد - بوكان در استان آذربایجان غربی از زیباترین غارهای ایران و جهان هستند.
به اعتقاد كارشناسان، فقط در رشته كوه البرز و زاگرس افزون بر سه تا چهار هزار غار وجود دارد اما تاكنون فقط بیش از دو هزار و 500 غار در كشور شناسایی و كمتر از 200 غار ثبت و نقشه برداری شده است.
به گفته سمانه عبداللهی نایب رییس انجمن غار و غارشناسی ایرانیان، اهمیت توجه به حفظ غارها هشت سال قبل به تعیین دوم مهرماه به عنوان روز غار پاك منجر شد و در این روز دوستداران محیط زیست و برخی غارنوردان تعدادی از غارها را به صورت نمادین پاكسازی می كنند.
*** ماندگاری مواد در داخل غارها
عبداللهی در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا، با تاكید بر اهمیت حفاظت از غارها و متفاوت بودن شرایط محیط غار نسبت به سطح زمین افزود: شرایط داخل غار نسبت به سطح زمین تا حدودی متفاوت است، تجزیه شدن مواد در داخل غارها ناممكن است در صورتی كه در كوهستان و فضای باز وضعیت دیگری است و فضولات حیوانات و تقریبا هر چه در طبیعت وجود دارد، بعد از مدتی از بین رفته و وارد اكوسیستم می شود.
وی ادامه داد: بر این اساس افرادی كه به صورت اصولی غارها را پیمایش می كنند، هیچ اثر و یا ماده مصرفی از خود در داخل غار به جای نمی گذارند؛ بر این اساس حفاظت ار غارها به دقت و دانش بیشتری نیاز دارد.
*** در كشور به غارها توجه نمی شود
عبداللهی درباره وضعیت كنونی غارها در كشور گفت: آگاهی رسانی در این زمینه در كشور تا حدودی كم است در حالی كه در كل دنیا غارها به حدی حایز اهمیت هستند كه به عنوان مثال برخی كشورها از بودجه و درآمد منابع خود برای حفاظت از غارها استفاده می كنند.
وی افزود: حتی برخی كشورها از پول نفت برای نجات غارها و شناساندن آنها استفاده می كنند .
*** غارها ذخیره گاه آب و یخ
نایب رییس انجمن غار و غار شناسی ایرانیان اظهار كرد: غارها برای طبیعت حكم فریزر برای منازل را دارند، در واقع فریزر یك منبع ذخیره است غار نیز یك منبع ذخیره برای آب، یخ و منابع طبیعی است كه آیندگان به آنها نیاز دارند و با توجه به كم آبی كره زمین و كشور ما حفظ این منابع طبیعی و جلوگیری از آلوده شدن آنها بسیار قابل اهمیت است.
وی تاكید كرد: شاید كوتاهی از دولت و یا انجمن غارشناسی بود كه نتوانست اهمیت این منابع را به مردم بشناساند، اما تلاش می كنیم كه بتوانیم این اطلاعات را در اختیار عموم و نهادهای ذیربط قرار دهیم.
عبداللهی گفت: هر دانشی هزینه دارد و انجمن غار و غارشناسی ایرانیان به عنوان انجمنی كه در اتحادیه جهانی غارهای جهان دارای كرسی است، تلاش دارد كه دانش غار را به عموم و كسانی كه می توانند از ما حمایت كنند بشناسانیم .
*** وجود بیش از سه هزار غار در كشور
نایب رییس انجمن غار و غارشناسی ایرانیان اظهار كرد: بیش از دو هزار و 500 غار در كشور شناسایی شده است اما كمتر از 200 غار ثبت و نقشه برداری شده اند و اطلاعات آنها در اختیار قرار دارد.
وی ادامه داد: به دلیل غارخیز بودن اقلیم رشته كوه البرز و زاگرس، قطعا بالای سه تا چهار هزار غار در آن وجود دارد اما هنوز شناخته نشده اند؛ در واقع شناسایی و حفاظت از غارها نیازمند اعتبارات و شرایط خاص برای حفاظت است كه باید مورد توجه مسوولان قرار گیرد.
عبداللهی گفت: به عنوان مثال چند سال پیش اعضای انجمن غار و غارشناسی ایرانیان چاه غاری را در كوهستان پرو واقع در استان كرمانشاه كشف كردند كه به عنوان دومین چاه غار بزرگ دنیا شناخته شد، این اكتشاف حدود 80 تا 130 میلیون تومان هزینه داشت در حالی كه بسیاری از دست اندركاران از آن خبر ندارند.
*** حضور غارنوردان خارجی در اورست غارها
وی افزود: با توجه به خاص بودن چاه غار پرو، سالانه كشورهای زیادی برای بازدید از آن درخواست می دهند امسال نیز غارنوردانی از كشورهای ایتالیا، فرانسه و لبنان از آن بازدید كردند.
وی گفت: غار پرو در كل دنیا به اورست غارها معروف است چون غارنوردی در آن حتی برای غارنوردان نیز بسیار دشوار است، توریست های ورزشی نیز زیاد از آن دیدن می كنند.
*** توان جذب توریست غارها
عبداللهی با تاكید بر اینكه غارها سرمایه ملی كشور هستند گفت: غارها می توانند منبع بزرگی برای جذب توریست باشند اما در سیستم توریستی كشور گردشگری ورزشی تعریف نشده است غار قسمتی از منابع طبیعی است و گردشگری غار و غارپیمایی هنوز جا نیفتاده است.
وی افزود: معمولا اولین سوالی كه از یك غارنورد پرسیده می شود این است كه آیا در غار هوا وجود دارد و می توان نفس كشید؟ این نشان می دهد كه حتی اطلاعات اولیه درباره غارها در كشور بین عموم وجود ندارد.
نایب رییس انجمن غار و غارشناسی ایرانیان ادامه داد: هوا در غار بسیار زیاد است چون غار از معبر آب و هوا درست می شود، یعنی در غار كوران هوا وجود دارد در برخی غارها تا 600 متر كه پیش می رویم آبشار وجود دارد و گویا در دره ای خوش آب و هوا قدم می زنی.
وی افزود: تعداد غارهایی كه برای ورود به آنها نیاز به تجهیزات اكسیژن باشد بسیار كم است آنهم شاید در كوه های آتشفشای واقع شده باشند و گازهای آتشفشانی تنفس را مشكل می كند نه نبود هوا؛ كه تعداد این غارها در كشور شاید سه تا چهار غار باشد.
*** وجود غارهای نمونه در ایران
وی گفت: تقریبا همه نوع غار در كشور وجود دارد و حتی برخی از آنها در دنیا نمونه هستند،
سال گذشته مسوول گردشگری غارهای یخی توریستی دنیا به ایران آمده بود و از غار یخ مراد استان البرز كه در دنیا تك است بازدید كرد، یا غار نمكدان قشم بزرگترین غار نمكی دنیا است.
عبداللهی افزود: به لحاظ نوع اقلیم، غارهای زیادی در كشور وجود دارد كه می توانیم تمام آنها را شناسایی و از آنها درآمد كسب كنیم، حتی می توان با شناخت آنها غارها را نجات و گردشگری را رونق داد.
وی با بیان اینكه غارها از شرایط خاصی به وجود می آیند گفت: برخی از غارها از معبر آب، برخی از گسل ها و برخی بر اثر وزش باد ایجاد می شوند ، همچنین برخی غارها دست كن و باستانی هستند كه تمام اینها در كشور ما وجود دارد.
*** تاریخ غارنوردی
به گفته عبداللهی، تاریخ غارنوردی در كشور ما به حدود 50 سال قبل از غارنوردی در تركیه بر می گردد اما شرایط در این كشور به گونه ای بوده كه اكنون حدود 100 سال در بحث غارنوردی از ایران جلوتر است .
*** كارهای زیادی برای شناساندن غارها در پیش است
وی گفت: سازمان حفاظت محیط زیست یك كارگروه غارشناسی دارد كه 18 نهاد زیر مجموعه آن هستند و قرار است به زودی نرم افزاری را رونمایی كنند كه به وسیله آن هر غاری را با تمام اطلاعات بتوانند در سایت بارگذاری كنند.
نایب رییس انجمن غار و غار شناسی ایرانیان تاكید كرد: این كارگروه كارهایی انجام داده اما كارهای بسیار زیادی نیز در پیش است.
محمد مدادی دبیر كارگروه غارشناسی كشور نیز اخیرا اعلام كرد كه با توجه به شرایط ویژه كشور از لحاظ منابع آبی و به ویژه سفره های زیرزمینی، توجه به غارها و حفظ و حراست از آنها ضروری است.
وی گفت: نامگذاری دوم مهر توسط گروه های متخصص و فعال مردمی به نام 'روز غار پاك' زمینه مناسبی را برای فرهنگ سازی و ارتقای آگاهی های عمومی فراهم كرده است كه در این راستا اقدامات گسترده ای در سال های گذشته در این روز در ارتباط با معرفی غارها و ضرورت حفاظت از آنها انجام گرفت.
** رونمایی از تابلوی حفاظتی رود افشان همزمان با روز غار پاك
مدادی همچنین از برگزاری برنامه های متعدد در سطح استان ها در روز غار پاك خبر داد و گفت: همزمان با دوم مهرماه روز غار پاك با همكاری انجمن غارشناسی و با همكاری سازمان میراث فرهنگی، فرمانداری دماوند، فدراسیون كوهنوردی و دبیرخانه كارگروه غارشناسی از تابلوی حفاظتی غار رود افشان رونمایی و از كاشف این غار تجلیل خواهد شد.
غار رود افشان از معدود غارهای ثبت شده كشور به عنوان اثر طبیعی ملی در استان تهران است كه از نظر زمین شناسی در سنگ آهك‌های دوره كرتاسه و در اثر پدیده كارستی شدن به وجود آمده است، اهمیت این غار علاوه بر دارابودن ساخت های زیبا از غار نهشته ها، به دلیل زیست جمعیت خفاش در آن است.
علمی 9014**1440
خبرنگار: كیمیا عبدالله پور*انتشار: گلشن
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با كانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@
https://telegram.me
تهران- ایرنا- غارها به عنوان یك منبع ذخیره آب، یخ و منابع طبیعی، سرمایه ای برای آیندگان هستند و با توجه به كم آبی كره زمین و كشور ما، حفظ این منابع طبیعی و جلوگیری از تخریب آنها بسیار حایز اهمیت است.
