به گزارش خبرنگارایرنا،قدمت نذری دادن در مازندران حتی به پیش از ورود اسلام و مذهب شیعه به این استان باز می گردد ولی با تشكیل نخستین حكومت علوی در این دیار و تبدیل آن به مامنی برای سادات به عنوان نوادگان پیامبر مهربانی ها (ص) ، این رسم دیرینه شكل و محتوای مذهبی به خود گرفت و در ایام خاصی بویژه ماه محرم متمركز شد.
نذری دادن مازندرانی ها در ماه محرم در زمان های نه چندان دور عمدتا از روز هفتم آغاز می شد ؛ روزی كه سنت علم گردانی به عنوان اصل ، آن را همراهی می كرد و نوحه خوانی ، روضه خوانی و سینه زنی نیز بخشی از آن به شمار می رفت .
قربانی كردن در پای علم ، پختن انواع آنش نذری مانند شیربرنج و پذیرائی از عزاداران با خرما ، شربت ، شیر و چای مهم ترین نذری دادن به عزاداران در روز هفتم بود كه به صورت عمومی برگزار می شد و شام دادن نیز به صورت موردی توسط افراد متمكن یا خانواده های دارای نذر بویژه در روستاها انجام می شد كه خود نشانگر افزایش شور حسینی بود.
بیشترنذری و صله دادن ها اما دراین استان به روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی موكول می شد تا چراغ مساجد ، تكایا ، حسینیه ها و مقابر امامزادگان به صورت شبانه روزی روشن باقی بماند و دوستداران خاندان اهل بیت (ع) نیز با شور و شعور بیشتری عزاداری كنند.
** دسته روی ، صله دادن همراه با صله رحم
نذری دادن در روزهای تاسوعا و عاشورا در گذر زمان با دسته روی هیات های مذهبی همراه شد ؛ رسمی كه در آن عزاداران یا به عبارت دقیق تر هیات عزاداری یك روستا حسب یك توافق نانوشته به روستای همسایه می رفتند و عزاداری تاسوعا را مهمان آنان می شدند و روز عاشورا هم میزبانی از هیات عزاداری آن روستا را بر عهده می گرفتند.
این رسم درروستاهائی كه دارای محلات مختلف با هیات عزاداری جداگانه بودند به صورت داخل روستائی برگزار می شد و درمناطق شهری هم این رسم میزبانی ومهمانی میان هیات های عزاداری مساجد و تكایا دنبال می شد.
دسته روی درروزهای تاسوعا وعاشورا درعین حال كه با سینه زنی ، زنجیرزنی ، روضه خوانی و دیگر مناسك تعریف شده از قبیل ' علم سلام ' همراه بود، نذری دادن با پذیرائی عمومی از هیات عزاداری میهمان به صرف ناهار یا شام نیز بخش جدائی ناپذیر و معمول این سنت بود.
برپائی این سنت عزاداری در برخی مناطق روستائی مازندران چنان پرشور و جذاب بود كه نه تنها هر ساله جمع زیادی از دوستداران این گونه آئین ها را از اقصی نقاط استان به خود جلب می كرد ، بلكه مهم تر از همه جمعی را برای گرفتن حاجت در روزهای تاسوعا و عاشورا با این هیات ها همراه و میهمان آنان می كرد.
این رسم پرقدمت كه برای بسیاری ازمازندرانی ها همچنان نوستالژیك است ،درسال های اخیرچنان از محتوا تهی شده است كه در بعضی از مناطق مركزی استان مازندران تنها پوسته ای از آن باقی مانده است ، پوسته ای به نام ' نذری خوران ' كه روزهای تاسوعا وعاشورا هزاران نفر خودرو سوار را از نقاط مختلف شهری به بعضی از روستاها می كشاند تا به جای عزاداری ، ' دلی از عزا ' در بیاورند.
** برای چند مهمان بیشتر
رسمی كه زمانی فرع بر عزاداری بود ، در كمتر از یك دهه اخیربه مهم ترین دغدغه ساكنان برخی از روستاها در مازندران تبدیل شده است كه از چندین روز قبل از فرا رسیدن محرم برای آن برنامه ریزی می كنند و هسته مركزی در این برنامه ریزی هم جذب بیشترین تعداد مهمان بویژه مهمانانی از دیگر شهرستان ها و حتی استان ها است .
' رضا ' از ساكنان روستاهای شهرستان نكا در شرق مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : ما هر ساله روز تاسوعای حسینی میزبان دسته عزاداران روستای همسایه هستیم و روز عاشورا هم هیات ما به آن روستا می رود.
وی افزود :چیزی كه پدران ما و پدربزرگ های ما نقل می كنند این است كه دسته روی میان 2 روستا در زمان قدیم در قالب هیات عزاداری از اهالی این دو روستا بود ولی در سال های اخیر هیات عزاداری تنها بخش كوچكی از میهمانان ما در روز تاسوعا هستند.
او توضیح داد : مانند روستاهای دیگر این منطقه ، بیشتر میهمانان ما از شهرها و روستاهای دیگر هستند كه به صورت دعوت شده یا دعوت نشده هنگام ناهار به روستا می آیند و افتخار میزبانی را به ما می دهند.
این جوان 30 ساله گفت : مثلا امسال ما میهمانانی از آمل ، بابل ، ساری ، قائمشهر ، بهشهر و جاهای دیگر داشتیم و هر سال هم بر تعداد این دسته از مهمانان اضافه می شود.
علی دارابكلائی ، پیرمردی از یكی از روستاهای شهرستان میاندرود در مركز مازندران با نگاهی به صدها دستگاه خودروی پارك شده درمحله زندگی خود و همچنین ترافیك دستكم سه كیلومتری جاده منتهی به این روستا كه از جاده اصلی حدود پنج كیلومتر فاصله دارد ، هم به خبرنگار ما گفت : امسال ما عاشورا میزبان عزاداران امام حسین (ع) هستیم و این رسم از چند سال پیش به این شكل در روستای ما برگزار می شود.
وی با تائید این كه اینگونه میزبانی و نذری دادن در روز عاشورا اصل عزاداری را تحت الشعاع قرار داده است ، افزود : ما عزاداری خودمان را در طول محرم داریم و پذیرایی از عزاداران حسینی هم برای ما به اندازه سینه زنی ثواب و بركت دارد.
وی كه خودش میزبانی از سرنشینان دستكم 15 دستگاه خودرو با جمعیتی حدود 70 نفر را بر عهده داشت ، گفت : امسال تعداد میهمانان ما حدود 20 نفری بیشتر از سال پیش هستند و افرادی كه پارسال مهمان ما بودند امسال تعدادی از دوستانشان را هم با خود آورده اند و ما را خوشحال كردند.
** چشم و هم چشمی
نذری دادن در روزهای تاسوعا و عاشورا در مازندران با توجه به كشاورزی بودن این استان همواره با برنج و گوشت مرغ یا گوشت گوسفند و گوساله بود كه دربعضی از هیات ها ماست و سبزی هم حسب فصول سال در كنار آن قرار گرفت و بعدها نیز نوشابه به این اقلام اضافه شد.
اما در روستاهائی كه در این سال ها رسم نذری دادن و پذیرائی از میهمانان ' پلو خور ' رواج یافت ، چشم و همچشمی بشدت افزایش یافت و هر خانواده ای تلاش كرد تا با رنگین تر كردن سفره هم خودی بنماید و هم میهمانان بیشتری را جذب كند.
روستای سورك در شهرستان ساری كه هم اكنون به شهر ارتقا یافت در این زمینه زبانزد بود ولی در دو سه سال اخیر بر تعداد اینگونه روستاها اضافه شده است
پذیرایی از میهمانان با انواع خورشت های محلی درست شده با گوشت گوسفند و مرغ به همراه چند نوع برنج وگاهی آماده كردن مرغ محلی و اردك در بعضی از روستاها رواج یافته است .
نكته ای كه بیش از همه در این میان نگران كننده است ، فراموش شدن عزاداری حسینی آن هم در روز تاسوعا و عاشورا در این روستاها و مناطق است ، زیرا میهمانان برای این كه چند ساعت در ترافیك جاده روستائی درتله نیفتند ساعاتی پیش از ظهر خود را به منزل میزبان می رسانند و در آنجا هم بدون هرگونه عزاداری با پذیرایی شدن با چای و میوه منتظر ناهار می مانند.
مدیر حوزه اسلامی دانشگاهیان مركز بابل می گوید : نذر و نذری دادن صرفا مربوط به دین اسلام نبوده و در تمام ادیان این نذورات به گونه های مختلف وجود دارد و پیش از اسلام نیز وجود داشت.
جواد قلیان درگفت وگو با خبرنگارایرنا دلیل نذری ها دادن را اعتقاد مذهبی افراد و رسیدن به آنچه كه مطلوب تلقی می شود دانست و گفت كه هركس بنا به اعتقادی كه دارد، برای رسیدن به خواسته خود نذری می دهد و این كار نوعی آرامش برای نذری دهنده ایجاد می كند.
وی با تایید نذری دادن و توصیه خیرین به این كارمعتقد است : باید نذری دادن ها به سمت كارهای فرهنگی هدایت شود و از روند فعلی حاكم بر افكار عمومی جامعه دور شود.
این كارشناس مذهبی اظهارداشت : در شرایط فعلی نذوراتی كه در برخی مناطق به خصوص مازندران رایج شده رویكرد فرهنگی و دینی آن كمرنگ شده است و از اصل كار خیر نذری كه سیر كردن شكم فقرا است، خارج شده و به سمت تجمل گرایی و چشم و هم چشمی سوق پیدا كرد.
قلیان افزود : سفارش اسلام به نذورات و اطعام دهی كمك به فقرا و نیازمندان بود كه می تواند هم جنبه اطعام دهی داشته باشد و هم سایر فعالیت ها چون تامین جهیزیه نوعروسان، كمك به درمان نیازمندان ، تحصیل دانش آموزان و دانشجویان بی بضاعت سوق یابد.
وی اضافه كرد: این در حالیست كه درحال حاصرافرادی به سفره های نذری دعوت می شوند كه ازتمكن مالی خوبی برخوردارند و سفررنگین اطعام را هرروزه تجربه می كنند و دعوت ازاین افراد برای اطعام دهی خارج شدن از نیت اصلی اسلام برای نذورات است.
وی معتقداست كه باید دستگاه های فرهنگی ومذهبی درسطح كشوراز طریق رسانه ها مباحث پیرامون نذورات را به فعالیت های فرهنگی سوق دهند تا به مرور زمان از تجمل گرایی فعلی جلوگیری شود.
این كارشناس مذهبی اظهارداشت : مازندران علاوه بر داشتن بیشترین موقوفه درسطح كشور از لحاظ اعتقادی و تمكن مالی نذری دادن بیشتر در این خطه شمال كشور رایج است و به طبع آسیب های اجتماعی كه در برخی نذری ها وجود دارد نیز بیشتر از استان های دیگر است.
با وجود این كه بسیاری از كارشناسان مذهبی براین باورند كه باید دستگاه های فرهنگی از جمله سازمان تبلیغات اسلامی كه سالانه هزاران مبلغ را به سراسر كشور در ایام محرم و رمضان اعزام می كند، با آگاه سازی به مردم از حواشی ایجادی در نذورات كه در برخی مناطق كشور ایجاد شده جلوگیری كند، ولی اداره كل تبلیغات اسلامی مازندران با وجود تماس مكرر خبرنگارایرنا از هرگونه اظهارنظر پیرامون این مسایل خودداری كردند.
دلیل روابط عمومی اداره كل تبلیغات اسلامی مازندران از امتناع مسوولانشان از اظهارنظر پیرامون حواشی پررنگتر از متن نذری دادن ها در این استان را ممانعت از حواشی برای دستگاه متبوعشان اعلام كرد.
گزارش : حسین فلاحتی** انتشاردهنده : محسن حسن نیا
6982/1899
ساری-ایرنا-ادای نذر و صله دادن در ماه محرم ، رسمی با مسما و دیرینه درمازندران به عنوان نخستین پایگاه حكومت علویان بوده كه به عزاداری های این ماه ، جلوه ویژه و متمایزی می داد، رسمی كه در سال های اخیر چنان فربه شده است كه جائی برای اصل باقی نگذاشته است .
