به گزارش گروه پژوهش و تحليل خبري ايرنا، اغراق نيست اگر بگوييم كه حافظ به نوعي سخنگوي ناخودآگاه جمعي ما است چرا كه هر ايراني بخشي از خويش را در حافظ باز مي يابد و با او زواياي نامكشوفي از خاطره اش را كشف مي كند. از اين رو در خانه ما ايراني ها ديوان حافظ به بخش جدايي ناپذيري تبديل شده است. هر يك از ما چند بيتي از آن را در ذهن داريم.
همذات پنداري خوانندگان شعر حافظ با او نشان دهنده عمق كلام و توان شاعر در سرودن اشعارش است. بر اين اساس است كه در مناسبت هاي مختلف به ويژه در شب يلدا و نوروز ديوان اشعار حافظ زينت آراي سفره هاي خانه مان مي شود.
يكي از ويژگي هاي مهم شعر حافظ اين است كه با هر بار خواندن آن احساس مي كنيم نكته تازه اي برايمان مكشوف شده است. بر اين اساس اشعار حافظ بوي كهنگي نمي گيرند و گذر زمان نيز نتوانسته قلم فراموشي را بر روي آن بكشد.
ظرافت و حلاوت شعر حافظ داراي عنصر محوري همچون عشق است. از اين رو عرفان و حتي آزاد انديشي وي را مي‌توان در ذيل اين محور تفسير و تعبير كرد. شعر حافظ شعري شورانگيز و روح افزا است و اين مساله نشان از موسيقي شعر او دارد. به عبارتي دقيق تر مي توان شعر حافظ را سرزنده و پويا دانست.
ويژگي ديگر شعر حافظ اين است كه شعر او سرشار از نكته پردازي و مضمون سازي هاي ابتكاري است. بر اين اساس رواني و بلاغت بودن الفاظ، تركيبات بسيار جذاب و لحن شيرين زبان يكي از مولفه هاي اصلي شعر او است.
از اين رو توجه و بازخواني انديشه و شعر حافظ پر از نكته هاي ظريف و دقيق است. نگاه ها نسبت به حافظ نيز از دريچه هاي مختلفي صورت پذيرفته و هر كسي سعي كرده تا با زاويه ديد خود به اشعار لسان الغيب بنگرد.
يكي از مساله هايي كه در زمينه حافظ شناسي و تفسير اشعار او مطرح است خوانش هاي مختلف و نگرش از دريچه هاي متفاوت است. با اين حال به نظر مي رسد براي شناخت حافظ نبايد تنها به ظاهر اشعار او توجه كرد بلكه بايد گامي فراتر نهاد و به درونمايه آن ها پرداخت.
در واقع هر اثر ادبي كه در دوره خاصي نگاشته شده، به نوعي متاثر از روح زمانه بوده است. با اين حال در ميان اديبان و شاعران كساني هستند كه آثارشان تبديل به كارهايي فرازماني مي شود و حافظ يكي از آن ها است.
بر اين اساس زبان حافظ را نمي توان به مكان و موقعيت مندي خاصي محدود كرد چرا كه زبان او جهاني است. همان سان كه گفته شد يكي از عناصر محوري شعر حافظ عشق است. نظر به اين كه عشق زباني جهاني دارد، اثرگذاري اشعار حافظ نيز جهاني است. هر چند به دليل بهره بردن او از ظرايف روحيه ايراني در اشعارش، براي مخاطبان ايراني شعر او يك شيريني خاصي دارد.
حافظ با ما فاصله زماني ندارد و اشعارش طروات خود را از دست نداده است و خواندن اشعار او در موقعيت هاي مختلف و تفال زدن به ديوان اشعارش حكايت از اين شاخصه دارد.
جداي از آن چه گفته شد، به باور حافظ شناسان يكي از ويژگي هاي برجسته اي كه در جاي جاي ديوان حافظ مي بينيم مقوله تعهد و مسئوليت اجتماعي است. نقد جامعه و آسيب هاي آن يكي از درونمايه هاي اصلي اشعار حافظ است. از اين رو، ماهيت اشعار حافظ را نمي توان تنها از ساحت و صبغه شعري مورد بررسي قرار داد.
اشعار حافظ را بايد از دو زاويه مورد واكاوي قرار داد؛ نخست از دريچه هنري كه حد اعلاي شعر فارسي را نشان مي دهد و دوم اين كه شعر او جنبه هاي اجتماعي و انساني را در حد كمال عرضه مي كند.
پژوهشم**458**1601**خبرنگار: محمد ستاري ** انتشار: شهناز حسني
ايرنا پژوهش، كانالي براي انعكاس تازه ترين تحليل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشي ايران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شويد.
تهران- ايرنا- بيستم مهرماه روز بزرگداشت حافظ شاعر برجسته ايراني است كه جايگاه سترگي در ميان ايرانيان دارد. او بر تارك شعر فارسي مي درخشد و اشعارش مجلس آراي محافل خصوصي و عمومي ايرانيان است.
