در ادامه اين گزارش آمده است: آماري كه نشان داد لغو رواديد بين ايران و تركيه تنها به خروج ارز از ايران منتهي شده و سود اصلي را كشور تركيه از اين سياست به جيب زده است. اما تركيه تنها كشوري نبود كه اين بازي را بُرده بود، نزديك به 10 سال است كه ايران رواديد خود را با بيش از 20 كشور لغو كرده و براي اتباع 180 كشور ويزاي فرودگاهي با اعتبار 90 روز صادر مي‌كند اما هنوز نتوانسته سهم برابري از اين سياست متقابل به دست آورد، سياستي كه در دولت نهم كليد خورده و تا امروز ادامه پيدا كرده است.
حالا اما علي‌اصغر مونسان، معاون رئيس جمهوري و رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري پس از سال‌ها اجراي اين سياست در مصاحبه‌اي با رسانه‌ها از اين موضوع گلايه كرده و از فصل جديد لغو رواديد ايران خبر داده است. گرچه او از جزئيات اين پروژه جديد سخني به ميان نياورده اما كارشناسان مي‌گويند در اين فصل جديد، ممكن است پرونده كشورهايي كه رواديدشان با ايران لغو شده بسته شود و كشورهاي هدف ديگري جاي آنها را بگيرند.
قطعا شما كشوري را براي سفر انتخاب مي‌كنيد كه بتوانيد با كمترين دردسر به صورت قانوني و تنها با دريافت يك پاسپور به آنجا برويد. لغو رواديد دقيقا اين سهولت را ايجاد مي‌كند، هماني كه گردشگران به دنبال آن هستند. ايران از سال‌ها پيش به اين فكر افتاد تا به جمع كشورهايي بپيوندد كه از طريق لغو رواديد، گردشگران خارجي بيشتري را به خود جذب مي‌كنند. دولت به همين خاطر دست به كار شد و پيشنهادي داد تا براي نخستين بار سياست متقابلي را اتخاذ كند تا با 60 كشوري كه هيچ گاه نام‌شان مشخص نشد رواديد خود را لغو كند.
گرچه اين پروژه تحت تاثير شرايط سياسي ايران اجرايي نشد اما در اوايل دولت نهم اجراي پروژه ويزاي فرودگاهي با اعتبار 90 روز كه وزارت خارجه در آن زمان از آن به عنوان «برادر لغو ويزا» ياد كرده بود كليد لغو رواديد را فشرد. كم‌كم اين سياست گسترش يافت و ايران رواديد خود با 20 و چند كشور از جمله سوريه، تركيه، لبنان، جمهوري آذربايجان، گرجستان، بوليوي و مصر، مالزي، ارمنستان، روسيه و صربستان را لغو كرد. اما اين لغو رواديد نتوانست راه را براي ورود گردشگر خارجي به ايران هموار كند و عايدي زيادي براي آن داشته باشد چرا كه جذب گردشگر خارجي تك عاملي نيست.
**سهم چشم‌گير ايران در بازار گردشگري خارجي
«هزينه سفر به كيش با هزينه سفر به تركيه برابري مي‌كند» ؛ شايد اين سخن را بارها از زبان بسياري شنيده باشيد. جمله‌اي كه به خوبي مي‌تواند علت جذب گردشگران ايراني به تركيه را نشان دهد. ارزش پول ايران كاهش يافته و جيب خالي گردشگران ايراني ترجيح مي‌دهد پولش را در كشور ديگري خرج كند تا صاحبش حداقل سفر به خارج را نيز تجربه كرده باشد. تركيه يكي از كشورهايي است كه لغو رواديد ايران با آن سبب شده گردشگران ايراني را روانه آن كشور كند.
آمارها اين ادعا را ثابت مي‌كنند. از اول امسال تا ماه پنجم، 2 ميليون و 159 هزار و 882 نفر به ايران سفر كردند كه گردشگران تركيه‌اي مسافران يكي از 17 كشوري هستند كه به ايران آمده‌اند. اما اين 2 ميليون مسافر شامل شهروندان عراق، جمهوري آذربايجان، افغانستان، تركيه، پاكستان، تركمنستان، ايرانيان مقيم خارج و در ادامه مسافراني از بحرين، كويت، هند، چين، آلمان، لبنان، فرانسه، ايتاليا، عمان و گرجستان بوده‌اند.
گرچه تركيه بعد از عراق، جمهوري آذربايجان و افغانستان در صدر كشورهاي صادركننده گردشگر به ايران بودند اما سهم ايران از بازار گردشگري اين كشور بيش از سهم تركيه در بازار ايران است. براساس آخرين آماري كه معاونت گردشگري سازمان ميراث ارائه داده، تعداد گردشگران ايراني در تركيه در ابتداي تابستان سال جاري 254 هزار نفر بوده‌اند كه اين آمار در مقايسه با مدت مشابه سال قبل 90 درصد افزايش يافته است. در ماه ژوئيه سال گذشته حدود 134 هزار ايراني به تركيه سفر كرده‌اند.
به عبارت ديگر سهم ايران در اين دو سال از3.84 درصد به 5 درصد از كل گردشگران خارجي تركيه رسيده است. با مشاهده اين آمار حتما اين سوال برايتان به وجود آمده كه چرا تركيه از اين لغو رواديد سود برده اما اين سياست كه گام نخست از سوي ايران بوده نتوانسته پول خوبي را نسيب ايران كند تا آنجايي كه رئيس سازمان ميراث به صراحت از بازي برد- باخت لغو ويزا سخن بگويد و اعلام كند كه لغو ويزا خروج بيشتر گردشگر از كشور را به همراه داشته است.
**چرا لغو رواديد بازي برد و باخت شد؟
علي رفيعي، معاون گردشگري استان تهران در گفت‌وگو با «ابتكار» به اين سوال پاسخ داده است. او مي‌گويد: « زنجيره‌هاي مختلفي در اين حوزه درگير هستند كه بايد به آن اشاره شود تا گردشگر ورودي ايران افزايش و گردشگر خروجي‌اش كاهش يابد. ارائه برخي از خدمات گردشگري در كشور ما از لحاظ هزينه تمام شده نسبت به ساير كشورهاي ديگر ضعيف‌تر است. وضعيت نوسانات نرخ ارز و دلار و همراهي آن با تورم عواملي هستند كه به صورت كلان بر گردشگري ورودي و گردشگري خروجي تاثير گذار است.»
رفيعي ادامه مي‌دهد: «متاسفانه خدماتي كه كشورهاي همسايه ايران ارائه مي‌دهند با قيمت نازل‌تري برايشان تمام مي‌شود. بنابراين شاهد هستيم كه هموطنان ما بيشتر به كشورهاي ديگر سفر مي‌كنند و گردشگري داخلي ايران نيز در وضعيت مطلوبي قرار ندارد چه برسد به اينكه گردشگر ورودي ايران به حد مطلوب برسد.»
**تنگناهاي بودجه‌اي و چشم پوشي از تبليغات
«هزينه تبليغات جذب گردشگر در كشورهاي پيشرفته 40 دلار و در ايران فقط 20 سنت»؛ اين آمار را تير ماه امسال مرتضي رحماني موحد، معاون پيشين گردشگري ايران اعلام كرد، آماري كه حالا معاون گردشگري استان تهران به آن اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «دومين عامل مربوط به تبليغات است. ما به واسطه تنگناهاي بودجه‌اي و مالي با عدم درك ضرورت تبليغات و به كارگيري ابزارهاي صحيح در اين حوزه نتوانسته‌ايم توانمندي‌ها و پتانسيل‌هاي مان را به كشورهاي خارجي اشاعه دهيم و معرفي كنيم. بنابراين برخي از كشورهاي ديگر كه توانسته‌اند خدمات خود را در ايران معرفي كنند يا زنجيره پروازي مناسبي براي سفر ايرانيان به كشور خود به وجود آورند و خدمات ارزان‌تري را به گردشگران ايراني ارائه كنند شاهد خروج ايرانيان از كشور و سفر آنها به كشورهاي ديگر هستيم كه لغو رواديد نيز به مزيت‌هاي آن افزوده است. حتي كشورهايي مانند آسياي جنوب شرقي كه ايرانيان براي سفر به آنها نيازمند رواديد هستند نيز با اشتياق ايرانيان مواجه شده‌اند اما اين واقعيت وجود دارد كه ايران نمي‌تواند از همين كشورها كه گردشگري به آنها مي‌فرستد، گردشگر جذب كند.»
**كشورهايي كه از ليست خارج مي‌شوند
براساس آخرين آماري كه از ورود گردشگران خارجي به ايران گزارش شده، كشور سالانه ميزبان 5 ميليون مسافر خارجي است. گردشگراني كه حالا براساس برنامه‌اي كه مجلس براي گردشگري تنظيم كرده بايد اين ميزان 5 برابر شود و تا سال 2025 به 20 ميليون گردشگر برسد. پيش‌بيني‌ها اما حكايت از آن دارد كه تحقق اين برنامه كمي دور از تصور است و سياستي چون لغو رواديد نيز نتوانسته كمكي به اين هدف كند. دليلي كه سبب شده تا مونسان از راه حل جديدي رونمايي كند كه خبر از تغيير رويه در لغو رواديد‌ها است. رفيعي نيز به اين موضوع اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «حالا ما بايد راه‌هاي مختلفي را امتحان كنيم. اول اينكه بايد ابزارهاي تبليغاتي مان را در كشورهايي كه بر روي آنها بازارشناسي هدف انجام شده بالا ببريم و از تمام پتانسيل‌ها از جمله پتانسيل ايرانياني كه خارج از مرزها وجود دارند استفاده كنيم يا اينكه توازني با 20 و چند كشوري كه رواديد ايران با آنها لغو شده به وجود آوريم. برنامه ريزي كنيم تا در ازاي سفر ايرانيان به آن كشورها از طرف آنها نيز ورودي به كشور داشته باشيم.»
او با بيان اينكه گردشگران روسي در مقام اول و ايرانيان در مقام دوم سفر به تركيه قرار دارند، مي‌گويد: «خدمات گردشگري براساس عرضه و تقاضا شكل مي‌گيرد و حالا اگر بخواهيم عرضه يا تقاضا را تغيير دهيم بايد جايگزين يا برنامه‌اي نيز داشته باشيم. به طور مثال اگر بخواهيم تركيه را از كشورهاي هدف ايرانيان براي سفر حذف كنيم بايد گزينه‌اي بهتر در داخل كشور با نرخ و هزينه‌اي پايين‌تر يا مشابه قيمت آن به گردشگران ايراني پيشنهاد دهيم.»
او همچنين ادامه مي‌دهد: «قطعا يكي از راه‌هاي جذب گردشگر مي‌تواند اين باشد كه ايران با كشورهايي كه ورودي بيشتري مي‌توانند عايد ايران كند لغو رواديد كند و پروتوكل داشته باشد. كشورهاي اروپايي مي‌توانند يكي از اين كشورهاي هدف براي لغو رواديد باشند كما اينكه تجربه قطارهاي طلايي گردشگري و دوره‌اي كه به ايران وارد مي‌شد تجربه بسيار مفيدي بود.»
*منبع: روزنامه ابتكار؛ 1396،8،16
**گروه اطلاع رساني**2059**2002** انتشاردهنده: فاطمه قناد قرصي
تهران- ايرنا- روزنامه ابتكار در گزارشي، نوشت: همه چيز از آنجايي شروع شد كه آمار ايرانياني كه به تركيه سفر كردند از آمار ترك‌هايي كه به ايران آمدند، سال به سال بيشتر شد.
