گلستان یكی از استانهای مطرح در حوزه كشاورزی و تولید محصولات زراعی به خصوص گندم و جو است، هرساله پس از درو كشت اول شاهد آتش زدن زمین‌های زراعی توسط برخی از كشاورزان هستیم كه برای كشت بعدی عجله داشته و اقدام به سوزاندن كاه وكلش باقی مانده در اراضی می كنند.
آتشی كه علاوه بر از بین بردن خاك حاصلخیز در بسیاری از موارد محصولات آماده برداشت مزارع مجاور را نیز نابود می كند.
برخی مزارع گندم و جو و كلزا گلستان كه اوایل بهار با رنگ سبز و طلایی چشم نواز است، در اواخراردیبهشت به تنوره ای از آتش تبدیل می شود كه كشتزارهای اطراف را نیز در بسیاری از مواقع می بلعد.
به گفته كارشناسان محیط زیست و كشاورزی؛ این درحالی بوده كه آتش زدن بقایای زراعی آسیب جدی به ساختمان خاك، منابع آبی، محیط زیست، میكروارگانیسم‌ها، مواد آلی و معدنی خاك وارد می كند.
همچنین آتش زدن بقایای محصولات كشاورزی، چهره طبیعت را زشت كرده و مشكلات زیست‌محیطی زیادی برای مردم، اكوسیستم منطقه و خسارات اقتصادی در پی دارد.
در سال زراعی جاری حدود 500هزار هكتار از اراضی گلستان زیر كشت محصولات پاییزه بویژه گندم، جو و دانه های روغنی است كه برداشت آن با كلزا و از اواخر ماه جاری آغاز و با جو و گندم ادامه پیدا می كند، در برخی از این اراضی با توجه به شرایط آب و هوایی هر سال كشت دوم نیز انجام می شود.
حسین اسدی از علاقه مندان به طبیعت به خبرنگار ایرنا گفت: من از اصول علمی در خصوص مضرات آتش زدن بقایای محصولات و كاه و كلش آگاه نیستم ،اما مشاهدات از زمین های آتش زده نشان می دهد كه كار خطرناك و نابخشودنی است.
وی ادامه داد: در این كره خاكی موجودات بسیاری دركنار هم زندگی می كنند و ما با آتش زدن محل زندگی آنها صدمه جبران ناپذیری به حیات در زمین وارد می كنیم.
اسدی افزود: بارها در بازدید از مزارعی كه كاه و كلش آن آتش زده شده مشاهده كرده ام كه علاوه بر گیاهان ،حیواناتی همچون مار، لاك پشت، موش، خرگوش و گنجشگ نیز سوخته اند.
وی اضافه كرد: علاوه بر آن آتش سوزی كاه و كلش هرساله خسارت مالی فراوانی به دیگر كشاورزان وارد می كند، زیرا محصول گندم بسیار خشك و سریع الاشتعال بوده و وزش باد باعث انتقال و سرایت آتش به مزارع دیگران شده و زحمت یك سال تلاش زارع قبل از برداشت محصول؛ از بین می برد.
رضا درزی دانش آموخته رشته زراعت و ساكن یكی از روستاهای بندرگز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار كرد: رفع این مشكل نیازمند فرهنگ سازی و آگاهی كشاورز از مضرات آن است و تنها با اتكا به بخشنامه و دستور العمل نتیجه مطلوبی حاصل نمی شود.
وی افزود: باید با برگزاری دوره های آموزشی و ترویجی برای كشاورزان و فرهنگ سازی در این حوزه؛ فعالان كشت و زرع را با تبعات منفی این كار آشنا كرد.
معاون حفاظت محیط زیست شهرستان بندرگز در غرب استان گلستان گفت: از اثرهای مضر سوزاندن بقایای گیاهی می توان به آسیب دیدن چرخه زندگی حشرات مفید و از بین رفتن میكروارگانیسم های زنده از جمله باكتری ها و قارچ ها در خاك اشاره كرد.
كامران فلاح افزود: در فرایند آتش زدن بقایای زراعی علاوه بر مشكل و آسیب های حرارت بالا؛ دود، گرد وغبار و گازهایی نظیر مونواكسید كربن، دی اكسید‌كربن، اكسید نیترو‍ژن تولید می شود كه آلوده كننده محیط زیست وهوا است.
به گفته وی؛ محیط زیست و سایر نهادهای متولی؛ افرادی را كه با آتش زدن مزارع خود موجب آلودگی هوا شوند، شناسایی و به مراجع قضایی معرفی می كنند.
مدیر جهادكشاورزی بندرتركمن در غرب گلستان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: براساس باوری نادرست كشاورزان با هدف آماده كردن سریعتر زمین برای كشت بعدی مبادرت به آتش زدن كاه و كلش محصول قبلی وعلف های هرز می كنند، درحالی كه این اقدام مصرات جبران ناپذیری به همراه دارد كه از جمله كاهش حاصلخیزی و باروری خاك است.
به گفته وی؛ این درحالی بوده كه بازمانده كاه و كلش و سفال گندم برای زمین مفید و نوعی كود و پوشش محسوب می شود.
طبق تحقیقات دانشمندان برای تولید یك سانتیمتر خاك حاصلخیز هشتاد تا صد بیست سال زمان لازم است و این درحالی بوده كه آتش زدن و حرارت از عوامل اصلی فرسایش خاك است.
برخی كشاورزان برای از بین بردن كاه و كلش و آفات مزارع را پس از برداشت محصول آتش می زنند درحالی كه با از بین بردن مواد مغذی سطحی خاك در كشت های بعدی مجبور به استفاده از انواع كود برای افزایش بارآوری خاك می شوند.
یك محقق استرالیایی سال 96 در كارگاه آموزشی كشاورزی حفاظتی در شهرستان گرگان؛ جلوگیری از سوزاندن بقایای محصول در اراضی را به عنوان یك فاكتور مهم در این حوزه عنوان كرد و گفت: آتش زدن بقایای زراعی یك عملیات بسیار مخرب محسوب می شود كه در خیلی از كشورها مانند چین و قزاقستان كه در زمینه كشاورزی حفاظتی و حفظ خاك ،محیط زیست و منابع آب قدم برداشته اند ،دیده نمی شود.
دكتر آلن دیوید مك هگ Allen David Jack McHugh ادامه داد: باید با تدوین و اجرای اصول مشخص و بهره گیری از فناوری نوین تخریب منابع خاك و آب را كاهش داد.
دراین پیوند رئیس كل دادگستری گلستان طی بخشنامه ای از دادستان ها خواست كه نشست هایی بامسئولان جهاد كشاورزی هر شهرستان برگزار و از آنان بخواهند كه برای پیشگیری از آتش زدن بقایای گیاهی از هم اكنون چاره اندیشی و راه های جایگزین به كشاورزان معرفی كنند.
هادی هاشمیان با تاكید بر اینكه پیگرد قانونی در انتظار كسانی است كه بقایای گیاهی را آتش می زنند ،افزود: دادستان ها منتظر اعلام شكایت محیط زیست و منابع طبیعی نمانند و با متخلفان برخورد قانونی كنند.
رئیس شورای حفظ حقوق بیت المال گلستان همچنین از مدیران دستگاه های دست اندركار مانند محیط زیست خواست تا امسال جدی تر از گذشته پیگیر جلوگیری از آتش زدن بقایای گیاهی بوده و برای متخلفان اعلام جرم كنند.
براساس اعلام نظر كارشناسان منابع طبیعی و جهادكشاورزی؛ آتش زدن بقایای گیاهی علاوه بر آلودگی هوای استان و آسیب جدی به بافت خاك سبب سرایت آتش به جنگل ها و سوختن نهال ها و درخت های حاشیه مزارع و جاده ها نیز می شود و فرهنگ سازی پیشگیری از این اقدام غیرعلمی در گلستان ضروری است.
گلستان با وسعت افزون بر 20 هزار كیلومتر مربع، یك میلیون و 869 هزار و 819 نفر جمعیت، افزون بر 650هزار هكتار اراضی زراعی مستعد دارد .
اقتصاد این استان مرزی بیشتر بر پایه كشاورزی استوار بوده و حفظ زمین های مستعد و خاك حاصلخیز یك ضرورت است.
7333/1648
گرگان – ایرنا – از اواخر اردیبهشت تا اواسط تیرماه هرسال درمسیرهای روستایی یا بین شهری گلستان چشم اندازی تكراری و رنج آور از دود وآتش ناشی از سوزاندن كاه و كلش و بقایای گیاهی (گندم و جو) درمقابل دیدگان جلوه گری می كند، منظره ای كه مرگ خاك های حاصلخیز و سوختن سرمایه های ملی را در شعله های یك باور نادرست نشان می دهد.
