سفیدی كه طبیعت را به خاك سیاه نشانده

به گزارش ایرنا، حفاظت از محیط زیست و منابع آب و خاك از دغدغه های جدی جوامع بشری است زیرا بدون محیط زیست سالم، زندگی در روی كره خاكی امكان پذیر نیست.
ماده اولیه تولید پلاستیك كه در صنایع پتروشیمی تولید می شود، بی رنگ یا سفید رنگ بوده و قبل از تبدیل به فراورده های پلاستیكی با رنگ های مختلف شیمیایی تركیب می شود، آلودگی های ناشی از مواد پلاستیكی و بویژه كیسه های نایلونی از آسیبهایی است كه بی توجهی به آن می تواند پیامدهای منفی جبران ناپذیری برجا گذارد.
بر اساس مطالعات انجام شده، تجزیه پلاستیك در محیط های آبی ممكن است تا صدها سال به طول انجامد و روند تجزیه این مواد هم در مراكز دفن، بسیار طولانی خواهد بود.
پژوهش ها نشان می دهد متوسط طول عمر مفید یك كیسه پلاستیكی در دست مصرف كننده 12 تا 20 دقیقه است در حالی كه مدت زمان لازم برای تجزیه آن به شكل دقیق، قابل تخمین نیست.
بنابر آمار اعلام شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست، سالانه، بیش از یك صد میلیون تن پلاستیك در دنیا تولید می‌ شود كه علت عمده آن توسعه صنایع پتروشیمی، نفت و پیروی از الگوهای مصرف گراست.
دبیر كل سازمان ملل متحد در پیامی به مناسبت روز جهانی محیط زیست (پنجم ژوئن- 15 خرداد) هشدار داد: اگر روند آلودگی اقیانوس ها به وسیله پلاستیك ادامه یابد میزان پلاستیك ها تا سال 2050 در اقیانوس ها بیشتر از جمعیت ماهی ها خواهد بود.
زباله پلاستیكی، امروزه بلای جان محیط زیست و طبیعت شده بطوریكه همچون سنگ فرش، زمین را به محاصره خود در آورده، به دلیل نگرانی ها و دغدغه هایی كه در زمینه آلودگی این محصول وجود دارد شعار امسال هفته محیط زیست 'حذف آلودگی پلاستیك' انتخاب شده است .
این شعار و اهمیت توجه به این معضل، بهانه ای شد تا به سراغ كارشناسان و مسوولان این بخش برویم و نظرات آنها را در این زمینه جویا شویم .

*** پلاستیك، معضل زیست محیطی
مدیركل حفاظت محیط زیست یزد روز دوشنبه به ایرنا گفت: پسماندها یكی دغدعه های زیست محیطی در جامعه امروزی است.
'سیدحسین سادات موسوی' با بیان اینكه پسماندها به انواع كشاورزی، عادی، صنعتی ، بهداشتی و ویژه، طبقه بندی می شوند افزود: متولی هر یك از این پسماندها مشخص است و سازمان محیط زیست هم بر آن نظارت می كند.
وی اظهار كرد: امیدواریم با وفاق و هم افزایی بین همه ارگان ها و دستگاهها و با مشاركت و اطلاع رسانی و آموزش صحیح به شهروندان، این دغدغه و پیامدهای منفی آن در كشور و استان یزد رفع شود.
مدیركل حفاظت محیط زیست یزد با اشاره به شعار روز جهانی محیط زیست یعنی 'حذف آلودگی پلاستیك' افزود: پلاستیك نوعی پسماند است كه به علت پایداری در طبیعت و جذب نشدن به معضل و منشاء آلودگی در طبیعت تبدیل شده و به وفور در اطراف طبیعت و اطراف شهرها قابل مشاهده است.
وی با بیان اینكه مصرف پلاستیك و تبعات زیست محیطی آن به یك موضوع جهانی تبدیل شده گفت: پلاستیك ها به علت ماندگاری در طبیعت، تاثیرات نامطلوب بر روی آب و خاك بر جا می گذارند.
مدیركل حفاظت محیط زیست یزد یادآور شد: در قدیم افراد از پاكت های كاغذی و سفره های پارچه ای برای خریدهای روزمره خود استفاده می كردند كه هیچ گونه تبعاتی برای مردم و طبیعت نداشت اكنون نان داغ را در كیسه های پلاستیك قرار می دهیم كه خود منشا ء آلودگی و انواع بیماری ها و از جمله سرطان است.
این مسوول خاطرنشان كرد: به تبع تغییر سبك زندگی، كیسه های پلاستیكی در فروشگاه های بزرگ و سوپر ماركت ها به راحتی در اختیار خریداران قرار می گیرد.
موسوی اضافه كرد: استفاده بی رویه از محصولات پلاستیكی علاوه بر اینكه برای سلامتی انسان مضر است، تنوع زیستی و حیات وحش را نیز به مخاطره می اندازد.
وی افزود: ارائه آموزش بر پایه تغییر الگوی مصرف از سنین كودكی، حمایت های مالی از تولیدكنندگان پلاستیك‌ های زیست تخریب پذیر، آموزش و اطلاع رسانی به مردم برای استفاده از كیسه های پارچه ای ، ترغیب مردم بر كاهش مصرف كیسه های پلاستیكی از راهكارهای ساده در كاهش تولید زباله های پلاستیكی است.
مدیركل حفاظت محیط زیست یزد تصریح كرد: قطعا حذف پلاستیك ها در یك فرجه زمانی كوتاه، امكان پذیر نیست اما می توان مصرف آن را صورت تدریجی كاهش داد و از این رو آموزش شهروندان در این زمینه ضروری است.
وی اظهار كرد: با توجه به اینكه در زمینه تولید پلاستیك، سرمایه گذاری هایی در استان و كشور انجام شده و عرضه و تقاضا هم وجود دارد باید تدابیری اندیشید كه ضمن اینكه تولیدكننده با تهدید مواجه نشود و امنیت لازم برای ادامه فعالیتش وجود داشته باشد، با حداقل تغییرات در خط تولید، كالای دیگر جایگزین پلاستیك ها شود كه به محیط زیست صدمه نزند.

***تجزیه مواد پلاستیكی در طبیعت، زمان بر است
معاون فنی اداره كل حفاظت محیط زیست یزد هم گفت: هدف از نامگذاری روز جهانی محیط زیست، آگاه كردن و یا ایجاد حساسیت در مردم و سیاست گزاران برای توجه به مسائل محیط زیست و مخصوصا تهدیدات موجود است.
'حسن اكبری' افزود: هرسال با توجه به نوع تهدیدات، شعار روز جهانی محیط زیست انتخاب می شود كه امسال حذف آلودگی پلاستیك انتخاب شده زیرا یكی از معضلات موجود در محیط زیست دنیا، تولید و مصرف بی رویه محصولات پلاستیكی است كه در این زمینه آمارهای متفاوتی وجود دارد.
وی اظهار كرد: سالانه افزون بر 150 میلیون تن پلاستیك در دنیا تولید می شود كه متاسفانه بخش اندكی از آن یعنی چیزی حدود 10 درصد بازیافت و بقیه در طبیعت رهاسازی یا دفن می شود و یا از طریق رودخانه ها وارد دریا می گردد كه در تمام این موارد خسارت های بسیاری برای محیط زیست به دنبال دارد.
معاون فنی اداره كل حفاظت محیط زیست یزد خاطرنشان كرد: تجزیه مواد پلاستیكی در طبیعت، بسیار زمان بر است بطوری كه مواد پلاستیكی تولید شده از ابتدا تاكنون همچنان تجمیع شده و هنوز تجزیه نشده اند.
وی با بیان اینكه هرساله به مواد پلاستیكی قبلی، انبوهی دیگر از این مواد اضافه می شود ادامه داد: پلاستیك، حاوی مواد شیمیایی است كه به تدریج در خاك و آب آزاد می گردد و آنها را آلوده می كند.
وی افزود: متاسفانه برخی حیوانات دریایی و همین طور بعضی از گونه های برجسته حیات وحش در خشكی بصورت ناخودآگاه از مواد پلاستیكی تغذیه می كنند كه این رفتار مخصوصا در كشور ما در علفخواران نظیر كل و بز، آهو، قوچ و میش دیده می شود كه این مواد پس از ورود به بدن این گونه ها منجر به مرگ آنها و در حیوانات دریایی ایجاد مسمومیت می شود.
وی با بیان اینكه مواد پلاستیكی به شدت كیفیت چشم اندازها و تفرجگاههای طبیعی را پایین می آورند اضافه كرد: در حاشیه جاده ها و تفرجگاهها معمولا مواد پلاستیكی به حال خود رها می شوند چهره طبیعت را به هم می زنند.
اكبری افزود: در استان یزد در برخی مسیرها و تفرجگاهها، مخصوصا در مسیرهای ییلاقی شهرستان تفت و همین طور مناطق جنگلی خاتم، حجم بسیاز زیادی پلاستیك به بوته ها و گیاهان چسبیده و چشم انداز بسیار بدی در طبیعت به وجود آورده است.
معاون فنی اداره كل حفاظت محیط زیست یزد افزود: البته پراكنش مواد پلاستیكی در طبیعت، محدود به تفرجگاهها نیست بلكه امروز در دورترین نقاط كوهستانی، بیابانی و دریا هم شاهد حضور مواد پلاستیكی هستیم كه ادامه این روند علاوه بر آلودگی آب و خاك و تهدید تنوع زیستی، موجب از بین رفتن پتانسیل های گردشگری طبیعی می شود.

*** راهكار چیست؟
معاون محیط زیست یزد در ادامه با بیان اینكه امروزه در دنیا بهترین راهكار در این زمینه، استفاده كمتر از پلاستیك است یادآور شد: بر اساس آمار موجود سالانه بیش از 500 میلیارد عدد كیسه پلاستیكی در دنیا مصرف می شود و از این رو سرانه مصرف مواد پلاستیكی در برخی كشورها بسیار زیاد است.
اكبری افزود: اگر هر شهروند در زندگی روزانه خود تلاش كند استفاده از كیسه پلاستیكی را به حداقل برساند خود بخود حجم تولید و مصرف تا حد زیادی كاهش پیدا می كند.
معاون فنی اداره كل حفاظت محیط زیست یزد افزود: در ایران، سالانه افزون بر 170 هزار تن پلاستیك تولید و متاسفانه روز به روز هم استفاده مواد پلاستیكی بیشتر می شود در حالیكه اگر خواستار كاهش تهدید ناشی از مواد پلاستیكی هستیم باید استفاده كمتر آنها را در زندگی خود نهادینه كنیم.
وی افزود: به هیج وجه مواد پلاستیكی را در طبیعت اعم از رودخانه ، حاشیه جاده ها ، سواحل كوهستانی و بیابانها رها نكنیم، بهترین راهكار برای مواد پلاستیكی جداسازی آنها برای بازیافت و بازگشت آنها به چرخه تولید است.
معاون فنی اداره كل حفاظت محیط زیست یزد افزود: نكته دیگر اینكه سوزندان مواد پلاستیكی نیز به دلیل تولید گاز سمی به هیچ وجه توصیه نمی شود و فقط مواد پلاستیكی مورد استفاده در بیمارستانها و مراكز بهداشتی در زباله سوزهای استاندارد با دمای بسیار بالا قابل توجیه است .
اكبری خاطرنشان كرد: امروزه باید محصولات با پایه مواد گیاهی و تجزیه پذیر را جایگزین مواد پلاستیكی كنیم زیرا این مواد زودتر تجزبه و كمتر به طبیعت خسارت وارد می كنند.

***پلاستیك ها نابود كننده محیط زیست
مدیر گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه شهید صدوقی یزد نیز به ایرنا گفت: در حال حاضر آلودگی های ناشی از پلاستیك ها از بزرگترین معضلات محیط زیست، نه تنها در كشور ما بلكه در اكثر نقاط دنیا محسوب می شود.
دكتر 'مهدی مختاری' با اشاره به اینكه برخی از انواع پلاستیك ها قابل بازیافت و بازگشت به چرخه تولید نیستند افزود: نگرانی جدی در زمینه پلاستیك ها و كیسه های این ماده، مصرف بسیار زیاد آنهاست.
وی اظهار كرد: سالانه بیش از پنج هزار میلیارد كیسه پلاستیكی در دنیا مصرف می شود كه این آمار خوبی نیست زیرا برخلاف انواع پلاستیك ها، این كیسه ها تجزیه نمی شوند و بسیاری از آنها وارد زمین می شود.
وی خاطر نشان كرد: به دلیل غیر قابل تجزیه بودن پلاستیك ها و دفن شدن آنها، زمین برای استفاده های بعدی قابلیت ندارد و برای آیندگان هم دیگر خاك كشاورزی نخواهد ماند و به جای زمین ،یك طبیعت با انواع پلاستیك و ضایعات غیر قابل تجزیه باقی می ماند.
وی افزود: این پلاستیك ها وارد منابع آب به ویژه آب های سطحی می شود كه هم به دلیل شرایط فیزیكی و هم واكنش هایی كه در محیط اتفاق می افتد به تكه بسیار ریزی تبدیل می شود كه به آنها میكرو پلاستیك گفته می شود.
وی ادامه داد: این میكروپلاستیك ها كم كم وارد چرخه زندگی انسانها می شوند یعنی ما آبی مصرف می كنیم كه حاوی این مواد است كه در بدن تجمع پیدا می كند و برای سلامتی هم مضر است.
مختاری افزود: بدین ترتیب پلاستیك ها نابود كننده محیط زیست و موجب بسیاری از بیماری ها می شوند.
وی با بیان اینكه ما انسانها باید مصرف كیسه های پلاستیك را به حداقل برسانیم افزود: در خیلی از كشورهای دنیا استفاده از پلاستیك ها ممنوع است و برای تولید كنندگان كیسه های پلاستیك، مالیات سنگین وضع می كنند كه به همین دلیل قیمت پلاستیك زیاد می شود كه هم برای تولید كننده و هم مصرف كننده مقرون به صرفه نیست.
وی تصریح كرد: ایران به دلیل داشتن منابع نفتی در آن به راحتی نفت به پلاستیك تبدیل می شود و پلاستیك ها خیلی ارزن در اختیار همه قرار می گیرد و همین امر موجب شده كه با میزان بسیار زیاد از ضایعات پلاستیك روبرو شویم كه با ادامه این روند، آینده بسیاری بدی برای محیط زیست رقم خواهد خورد .
وی با اشاره به رها سازی زباله های زیاد از جمله پلاستیك ها در مناطق تفریحی استان گفت: باید آموزش مدیریت پسماندها از همان دوران كودكی آغاز تا در جامعه نهادینه شود .
وی تاكید كرد: دولت باید برای بازیافت كنندگان پلاستیك، تشویقی در نظر گیرد و مالیات كمتری تعیین كند تا با اعمال اینگونه تشویق ها و رونق گرفتن صنایع بازیافت پلاستیك قطعا شاهد حضور كمتر این مواد در زباله های دفن شده در طبیعت باشیم.
وی اظهار كرد: همچنین باید در مقابل كسانی كه نسبت به استفاده مواد خام پلاستیكی اقدام می كنند مالیات های سنگین تعیین كرد.
وی كیسه های پارچه ای را جایگزین مناسبی به جای نوع پلاستیكی آن دانست و گفت: می توان از كیسه های قابل تجزیه استفاده كرد كه می تواند امید بخش برای معضل پلاستیك در محیط زیست باشد.

*** استفاده از پلاستیك یعنی فرسودن شدن خاك
معاونت نظارت و پایش اداره كل حفاظت محیط زیست یزد هم گفت: پلاستیك ها به دلیل تجزیه نشدن، پایداری و تعادل زیستی خاك را بر هم زده و سبب فرسوده شدن و از بین رفتن حاصلخیزی آن در بلند مدت می شود.
'محمدرضا كوچك زاده' افزود: یكی دیگر از عوارض پلاستیك خسارتی است كه به دام ها وارد می شود یعنی توسط حیوانات اهلی و وحشی بلعیده یا در گلوی آنها گیر كرده و خفه شده یا اینكه در معده موجب بروز عفونت، بیماری و مرگ آنها می شود.
وی با بیان اینكه حذف پلاستیك نیاز به یك پروسه طولانی دارد گفت: هر چه كمتر از این محصول استفاده شود به ماندگاری چرخه حیات كمك شده و جلوی بسیاری آسیب ها به طبیعت گرفته می شود.
وی اظهار كرد: كیسه های قابل بازیافت باید جایگزین كیسه های نایلونی شود اگر چه این كیسه ها هزینه بر هستند اما با حفظ و صیانت محیط زیست و سلامت انسان، كمك بسیاری به كاهش آلودگی این محصولات می كند.
كوچك زاده خاطر نشان كرد: با فرهنگ سازی ، آموزش و حمایت از ایده های نو می توان در راستای حذف یا كاهش مصرف پلاستیك گام برداشت.

***كیسه های پلاستیكی، دشمن محیط زیست
رییس اداره امور آزمایشگاه های اداره كل حفاظت محیط زیست استان یزد هم معتقد است: كیسه های پلاستیكی یكی از بزرگترین معضلات زیست محیطی است زیرا این محصول قابل بازیافت نیست و برگشت آنها به طبیعت سالیان سال به طول می انجامد.
'مژگان رضوان فر' افزود: هرگونه آلودگی كه به منابع آب ، هوا و خاك وارد شود غیر قابل جبران است و كیسه های پلاستیكی به هر سه این منابع صدمه وارد می كند.
وی تاكید كرد: بهترین راهكار برای حذف كیسه های پلاستیكی آموزش مدیریت مصرف و استفاده محدود از آنهاست.
رییس اداره امور آزمایشگاه های اداره كل محیط زیست استان یزد اظهار كرد: این سازمان، برنامه های آموزشی مختلفی را در زمینه مدیریت پسماندها در سطح صنایع ، مدارس و دانشگاه ها برگزار می كند كه امیدواریم رویكرد مردم و نسل جدید به انواع پسماند تغییر كند.
وی اضافه كرد: همچنین برخی از واحدهای صنعتی استان بازیافت پسماندهای كاغذ ، نایلون و غیره در دستور كار دارند و در مجموع تشویق ، حمایت از واحدهای بازیافت كننده و استقبال از ایده های نو در زمینه مدیریت پسماند و حذف پلاسیتك از برنامه های اداره كل محیط زیست استان در حال اجراست.

***كیسه های پارچه ای و پاكتی، جایگزین پلاستیك شود
مسوول یكی از انجمن ها فعال حوزه محیط زیست استان یزد هم با اشاره به آلودگی پلاستیك افزود: كیسه ها و ظروف پلاستیكی منشا بسیاری از آلودگی های زیست محیطی هستند كه موجب ایجاد تغییرات در طبیعت و زندگی گونه های جانوری می شود.
سید عباس هاشمی افزود: شهروندان باید با جایگزینی كیسه های پارچه ای و پاكتی به جای كیسه های پلاستیكی، میزان آلودگی های زیست محیطی این محصولات را كاهش دهند.
وی اضافه كرد: امروزه استفاده بی رویه از پلاستیك ها به علت نداشتن آگاهی اقشار جامعه از ضرر و زیان های آنها به یك رفتار تبدیل شده است.
وی خاطرنشان كرد: اگر هر یك از ما اراده كنیم تا روزانه یك كیسه پلاستیكی را از چرخه مصرف خود خارج كنیم به كاهش مصرف این ماده مخرب كمك بزرگی كرده ایم.
وی اضافه كرد: البته در استان در چند سال گذشته گامهای خوبی برداشته شده و برخی داروخانه از پاكتهای كاغذی یا كاغذهای سنگی استفاده می كنند.

***پلاستیك ها بلای جان محیط زیست
رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری یزد هم گفت: پلاستیك ها به ویژه كیسه های پلاستیكی به علت اینكه از مشتقات مواد نفتی تهیه می شوند برای محیط زیست مضر هستند.
'حمیدرضا رحیم دل' تجزیه ناپذیر بودن را از دیگر معضلات پلاستیك ها بیان كرد و افزود: شهروندان باید از كیسه های پارچه ای در خریدهای روزانه استفاده كنند تا كمك شایانی به حفظ محیط زیست شود.
در 1972 میلادی نخستین كنفرانس جهانی سازمان ملل متحد به نام «كنوانسیون استكهلم» درباره انسان و محیط زیست در سوئد تشكیل شد و همزمان با برپایی این كنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه ‌ای را تصویب كرد كه به تشكیل برنامه محیط زیست سازمان ملل(UNEP) منجر شد و در این سال مجمع عمومی سازمان ملل متحد پنجم ژوئن را «روز جهانی محیط زیست» اعلام كرد.
هدف از این نامگذاری افزایش آگاهی مردم برای حفظ محیط زیست و ترغیب مسوولان به اتخاذ تدابیری برای مقابله با تخریب این بخش و گونه‌های زیستی‌جانوری بوده است.
در ایران 15 تا 21 خرداد به عنوان هفته محیط زیست نامگذاری شده است.
بر اساس آمارهای موجود تاكنون در استان یزد 800 گونه گیاهی، 190 نوع پرنده، 60 نوع پستاندار وحشی و 40 نوع خزنده در مناطق حفاظت شده شناسایی شده اند.
اهمیت تنوع گونه های استان، فقط تعدادشان نیست بلكه خاص بودن آن است این گونه ها از ارزش حفاظتی بالایی برخوردارند و اهمیت تنوع زیستی استان به خاطر این عوامل است.
60 نیروی محیط بان، مسئولیت مراقبت و محافظت از یك میلیون و 270 هزار هكتار از مناطق تحت حفاظت استان یزد را بر عهده دارند.
2088/ 6197
'كبری دانشی'