پدیده شگفتی ساز سیلاب در چهارمحال و بختیاری

به گزارش ایرنا، در سیلاب اخیر فارغ از طبیعی یا غیرطبیعی و یا یكی از بلایای طبیعی دنیا، نباید از دخالت انسانی در طبیعت و ساخت و سازها در مسیل ها بدلیل كمبود بارش ها طی دهه های اخیر غفلت كرد، چه بسا ساخت سدها و مسیرهای غیركارشناسی، قطع بی رویه درختان و تخریب منابع طبیعی با چرای دام ها و غفلت از ایجاد سیل بندها را طی دهه های اخیر باید از جمله عوامل بروز سیلاب اخیر كه منجر به كشته شدن 63 نفر و مصدومیت صدها نفر از هموطنان مان و بروز خسارات مالی جبران ناپذیری شد، دانست.
همچنین نباید از همدلی مردم و مسئولان در مدیریت و كنترل سیلاب اخیر هم چشم پوشی كرد، چه بسا این مهم از فاجعه ای بزرگ و غمبارتر با وجود این حجم از سیلاب جلوگیری كرد و به همبستگی ملی تبدیل شد.
چهارمحال و بختیاری گرچه از استانهای برف گیر و كوهستانی كشور به شمار می رود اما با پدیده خشكسالی یك دهه گذشته، مردم این استان را با بارش های به نسبت خوب پاییز و زمستان سال زراعی 97-98 به كاهش تبعات خشكسالی و خروج از آن امیدوار كرد.
در همین حال بدنبال سیل مخرب گلستان و نیز هشدارهای سازمان هواشناسی مبنی بر وقوع سیل در روزهای پایانی سال 97 و نیمه نخست فروردین ماه سال جاری، مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری با دستور استاندار و لغو مرخصی مدیران تشكیل شد.
سیلاب دوشنبه ششم فروردین ماه 98 در چهارمحال و بختیاری با ورود سامانه نخست بارش ها آغاز شد كه آگاهی بخشی مردم در ابتدای امر موجب شد تا خسارات با توجه به حجم بالای بارش بیش از 250 میلیمتر در كوهرنگ به حداقل ممكن كاهش یابد.
در همین راستا 300 اكیپ ستاد مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری در نقاط مختلف استان و بویژه در مناطقی كه احتمال وقوع سیلاب و حوادث طبیعی وجود داشت، تشكیل شد و استاندار چهارمحال و بختیاری به منظور مدیریت بحران در خصوص احتمال وقوع سیل ناشی از بارندگی ها در موج اول بارش ها راهی منطقه بازفت شهرستان كوهرنگ شد تا كار را بصورت میدانی دنبال كند.
بدنبال هشدار هواشناسی مبنی بر بارش شدید باران، ذوب برف ها و سقوط بهمن در موج اول بارش ها و احتمال طغیان رودخانه ها و وقوع سیلاب، شورای هماهنگی مدیریت بحران با دستور استاندار چهارمحال و بختیاری به حالت آماده باش كامل درآمد و با وقوع سیلاب چهار روستای 'سیف آبادخان '،'دزك سرچشمه' ، 'صفا آباد' و 'فخرآباد' از توابع دهستان دوآب صمصمامی در معرض طغیان رودخانه و سیلاب قرار گرفت.
در همین حال ممنوعیت تردد در محور شهركرد، كوهرنگ به مسجد سلیمان و بالعكس بدلیل بارش شدید باران و احتمال وقوع سیلاب و ریزش بهمن در ارتفاعات اعلام شد، مدارس و خانه های معلم آماده اسكان سیل زدگان و مسافران نوروزی شد، برای روستاهای سیل خیز كوهرنگ محموله های نفتی ارسال شد، معاون اول رئیس جمهوری در تماس تلفنی با استاندار پیگیر اوضاع مناطق سیل زده شد، حجم سیل به قدری بود كه میزان خروجی آب رودخانه های سرچشمه كارون به سمت خوزستان را 4 هزار مترمكعب برآورد كردند، دهها خانه برای جلوگیری از خسارت های بیشتر به مردم تخلیه و 7 پل در جاده های اصلی این استان بدنبال بارش شدید باران و وقوع سیلاب به زیر آب رفت، سیلاب 3 روستای كوهرنگ و 15 روستا را در معرض خطر سیلاب قرار داد و رودخانه های كارون و زاینده رود طغیانی شد.
اما یكی از مهمترین علل وقوع سیلاب فروردین در چهارمحال و بختیاری بارش بالای 200 میلیمتری موج دوم بارش ها در این استان و نوع كوهستانی بودن و توپوگرافی منطقه ذكر شده است.
شیب بالای 20 درصد در مناطق مختلف این استان و بارش های بالای 100میلیمتری در بروز سیلاب و هدایت آنها به مناطق پایین دست از جمله خوزستان از عوامل بروز سیلاب در این استان است.
در بارش های بهاری چهارمحال و بختیاری اگرچه تمام استان درگیر این پدیده شد، اما شدت این بارش ها در 2 منطقه بحرانی كوهرنگ و لردگان بیشتر بود.
سیلاب اخیر در استان چهارمحال و بختیاری موجب تخریب صدها خانه مسكونی، پل ها و جاده ها، مزارع پرورش ماهی و كشاورزی، ریزش كوه و رانش زمین و فرو رفتن 3 روستای كوهرنگ به زیر آب شد، اما نكته قابل تامل حفظ جان سیل زدگان در این حادثه بود.
استاندار چهارمحال و بختیاری پس از فروكش كردن سیلاب با عبور موج دوم بارش ها و استقرار جو پایدار در استان اعلام كرد كه هیچ گونه تلفات جانی نداشتیم اما باعث تخریب و خسارات زیادی به بخش های دامی، اماكن مسكونی و تاسیسات زیربنایی استان شد.
اقبال عباسی تصریح كرد: در موج اول و دوم بارش ها برخی از زیرساخت های استان شامل جاده ها و پل ها، مزارع كشاورزی، باغات، مزارع شیلات و پرورش ماهی و خانه های شهری و روستایی دچار آسیب دیدگی شد.
وی با اشاره به اختصاص 500 میلیارد ریال اعتبار از سوی دولت به صورت علی الحساب به این استان یادآور شد: دولت بخشی از خسارت های وارده به چهارمحال و بختیاری را پرداخت می كند.
وی گفت: میزان خسارت در موج نخست بارش ها به این استان بیش از 4 هزار میلیارد ریال بوده است.
مدیركل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری نیز از مسدود شدن تمامی راه های روستایی بدنبال سیلاب و تلاش عوامل مدیریت بحران در بازگشایی آنها خبر داد.
ستار فرهادی افزود: در موج اول و دوم سیلاب ها بیش از 400 خانوار در شهرستان های استان از مناطق حادثه خیز به سمت مناطق امن هدایت و اسكان اضطراری شدند و بیش از 400 اقلام كمكی در بین خانوارهای سیل زده توزیع شد.
بگفته فرهادی بازگشایی جاده ارتباطی دهستان موگویی با مركز شهرستان كوهرنگ نیز كه از فصل زمستان بسته شده است، پس از بهبود شرایط جوی آغاز می شود.
فرهادی، خسارت های اولیه ناشی از بارش های اخیر در این استان را حدود 6 هزار میلیارد ریال برآورد كرد و گفت: خسارت های نهایی پس از دریافت گزارش از سوی فرمانداران جمع بندی و اعلام خواهد شد.
میزان بارش ها در موج اول و دوم بارش ها در كوهرنگ بیش از 300 میلیمتر بود كه به اندازه یك فصل بارشی است.
در همین حال مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال وبختیاری با اشاره به بارش های سیل آسا گفت: سیلاب بیش از 100 میلیارد ریال خسارت به بخش های مختلف منابع طبیعی استان وارد كرده است.
علی محمدی مقدم افزود: از این میزان 40 میلیارد ریال به سدها و بندهای خاكی و مابقی در بخش های دیگر منابع طبیعی خسارت است.
بگفته وی 10 درصد از سدها و بندهای خاكی استان دچار خسارت شد كه با تخصیص اعتبار این خسارت ها رفع خواهد شد.
وی با اشاره به اینكه 2 هزار و 300 سد سنگی و ملاتی و 86 بند خاكی در استان احداث شده است، افزود: در بارندگی های اخیر حجم ذخیره آب در سدها و بندهای خاكی به 25 میلیون مترمكعب افزایش یافته است.
محمدی مقدم به اهمیت احداث سدها و بندهای خاكی در راستای طرح های آبخیزداری اشاره كرد و گفت: اجرای این طرح ها در افزایش ذخیره آب، تقویت سفره های زیرزمینی و كاهش سرعت سیلاب و كنترل دبی آب رودخانه و كاهش خسارت های جانی نقش دارد.
همچنین به دلیل بالا آمدن آب سد و همچنین افزایش خطر شكسته شدن و یا سرریز سد 'گنج' لردگان، دستور تخلیه واحدهای مسكونی 3 روستا و رودخانه های منتهی به این سد صادر شد و در عین حال ساكنان 8 روستا و شهر كه در حاشیه و مسیر این سد قرار داشتند در معرض آسیب قرار گرفتند كه نسبت به تخلیه منازل اقدام كردند.
در همین حال فرماندار لردگان هشدار داده بود كه ساكنان مسیر رودخانه ها تا فاصله یكصد متری باید منازل خود را تخلیه كنند و از مردم خواست به هشدارها و اخطارهای ستاد بحران توجه كنند، در همین حال مدارس، مساجد و ورزشگاه های این منطقه برای اسكان ساكنان آماده سازی شد.
حسین پور آقایی افزود: با سرریز شدن و یا شكسته شدن سد، احتمال وجود خسارت به روستاهای پایین دست از جمله روستای گنج، امیران، بابااحمدی، میلان، شهریار، چار دره و شهر مالخلیفه زیاد بود كه خوشبختانه این اتفاق نیفتاد، اما اكثر زمین های كشاورزی شهرستان به زیر سیلاب رفت.

**اطلاع رسانی به موقع مانع نابودی بیشتر مزارع شد
با وجود درگیر شدن 9 شهرستان با سیلاب، در خصوص این سیلاب آمادگی در بخش كشاورزی وجود داشت و اطلاع رسانی در این زمینه صورت گرفت.
تعدادی از سدهای خاكی بخش كشاورزی خشك شده بود اما با بارش های اخیر بازگشایی شده و سد بیدكان نیز اینك ذخیره خوبی دارد.
میزان ابتدایی خسارت به بخش كشاورزی در بخش شیلات 270 میلیارد ریال برآورد شد و حدود 5 هزار و 700 هكتار در بخش مزارع و 2 هزار و 900 هكتار باغ در سیلاب دچار آبگرفتگی شد و تخریب شد.
قنات ها، كانال ها و پمپاژ آب 260 مورد آسیب دید و یكهزار و 200 میلیارد ریال میزان خسارت در بخش های مختلف كشاورزی ناشی از سیلاب است.
در همین حال رئیس سازمان جهاد كشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: 120 بند و سد خاكی در این استان كه با هدف آبخیزداری و نفوذ آب به لایه های زمینی ایجاد شده است در پی موج دوم بارش ها تكمیل شده است.
ذبیح الله غریب افزود: اكنون تمام ظرفیت این بندها و سدهای خاكی با حجم 50 میلیون متر مكعب در موج دوم بارش بهاری این استان تكمیل شده است.
وی، تقویت بنیه بدنه و استحكام بخشی به 23 سد خاكی در هفته جاری توسط كارشناسان آبخیزداری این سازمان را یادآور شد و گفت: تمامی این بندهای خاكی ایمنی و در برابر سیلاب مقاوم هستند.
وی از افزایش ورودی آب نسبت به خروجی دو سد خاكی ' گنج ' لردگان و سد خاكی' نصیرآباد' كوهرنگ از یكشنبه شب خبر داد و گفت: ماموران ستاد حوادث استان با تجهیزات كامل و استقرار در محل ، كنترل و مدیریت این منابع آبی را در دستور كار قرار داده اند.

**وعده پرداخت خسارت به چهارمحال و بختیاری مانند استان گلستان
استاندار چهارمحال و بختیاری با اشاره به میزان بالای خسارت سیلاب در این استان تاكید كرد: دولت مصمم است، پرداخت خسارت سیلاب در این استان، همانند استان گلستان باشد.
اقبال عباسی پس از دیدار با معاون سازمان برنامه و بودجه كشور در شهركرد در گفت و گو با خبرنگاران افزود: هر نوع خسارتی به سیل زدگان استان گلستان پرداخت شود، همان نوع خسارت نیز از سوی دولت به چهارمحال و بختیاری اختصاص خواهد یافت.
به گفته وی، میزان خسارت موج اول بارش ها در چهارمحال و بختیاری بیش از 4 هزار میلیارد ریال است كه بخش های زیربنایی، كشاورزی و خانه های مسكونی را دچار آسیب كرد.
استاندار چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: در این سیلاب بخش زیرساختی یك هزار و 770 میلیارد ریال و خانه های روستایی و شهری 710 میلیارد ریال و بخش كشاورزی یك هزار و 520 میلیارد ریال آسیب دید.
معاون سازمان مدیریت برنامه و بودجه نیز در سفر به چهارمحال و بختیاری پیگیری ارزیابی خسارات وارد شده به این استان شد.
سیدحمید پورمحمدی گل‌سفیدی، با اشاره به خسارت های موج اول بارش های فروردین در كشور گفت: این سازمان بزودی گزارش نهایی خسارت های وارده به بخش های مختلف كشور را تدوین و در اختیار دولت قرار می دهد.
وی در دیدار از مناطق سیل زده چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با خبرنگاران افزود: استان های كشور گزارشی از خسارت های اولیه را ارسال كرده اند و سازمان برنامه و بودجه در حال دریافت گزارش های نهایی از استانهاست.
وی تصریح كرد: پس از دریافت گزارش نهایی خسارت ها، دولت و این سازمان اعتبار لازم را برای جبران بخشی از خسارت زیرساخت ها، باغات و روستاها اختصاص می دهد.

** تخریب بیش از 2 هزار واحد مسكن شهری و روستایی
2 هزار و 150 واحد مسكونی چهارمحال و بختیاری بدلیل بارش و سیلاب آسیب دید كه 650 واحد مسكونی بین 60 تا 100 درصد در شهرها و روستاهای استان دچار آسیب شد از سوی دیگر برخی از خانه ها قابل تعمیر نیست و نیازمند تخریب و بازسازی جدید است.
البته در بارش های پنجم و ششم و 11و 12 فروردین ماه سال جاری 110 واحد مسكونی مددجویان بهزیستی استان چهارمحال و بختیاری تخریب و 623 واحد دچار خسارت جدی شد.
سطح معابر روستایی چهارمحال و بختیاری در اثر سیلاب دچار آسیب جدی شد و 120 هزار مترمربع تخریب شد.
پس زدن فاضلاب به سمت خانه ها یكی از مشكلاتی بود كه در ستاد مدیریت بحران اعلام و برای مقابله با آن برنامه ریزی شد و از سوی دیگر 7 شهر استان در معرض كدورت آب شرب قرار داشت كه این مساله با فروكش كردن سیلاب رفع شد.
میزان خسارت به طرح های آبی در برآورد اولیه 5 هزار میلیارد ریال اعلام شد ولی هیچ كدام از سدهای استان تخریب نشد و پایداری خود را حفظ كرد.
در این سیلاب آب شرب 53 روستا دچار مشكل شد و بیش از 530 میلیارد ریال خسارت به بخش آب و فاضلاب روستایی وارد شده است
ورودی سد زاینده رود از 150 مترمكعب در ثانیه به 280 مترمكعب افرایش یافت و در این بارش ها حوزه كارون 3 هزار و 500 مترمكعب ورودی داشت اما باعث تخریب حوضه آبریز شد.
در این بین تعدادی از جاده ها پس از بارش بسته شد اما در نهایت 160 جاده و محور روستایی و 70 پل بزرگ و كوچك دچار خسارت جدی شد.
به دلیل ریزش برف و سقوط بهمن گردنه چری و شاه منصوری طی چندین نوبت مسدود شد كه بلافاصله پس از فروكش كردن سیلاب این دو مسیر باز شد.

**بارش بی سابقه برف و باران در استان
در روز ششم فروردین بیشترین میزان بارش در استان 250 میلیمتر در شهرستان كوهرنگ گزارش شد و میزان بارندگی در شهرستان لردگان به عنوان دومین استان پر بارش 147 میلیمتر بود با وقوع بارش های سیل آسا در لردگان فرماندار لردگان از تخلیه 64 باب منزل مسكونی در این شهرستان بدنبال بارش های این هفته و احتمال طغیان رودخانه و آبگرفتگی خبر داد.
برهان حسین پور آقایی افزود: از این تعداد 56 واحد مسكونی در بخش فلارد این شهرستان قرار داشت كه بدلیل احتمال سرریز و یا شكستگی سد گنج تخلیه شد.
بگفته وی، ساكنان منازل مسكونی روستاهای گنج، شهریار و چارده در پایین دست سد به مكان های امن نقل مكان كردند.
وی اظهار داشت: 8 واحد مسكونی دیگر نیز در روستای 'گوگر' بخش مركزی شهرستان لزدگان بدلیل ترك خوردگی و خرابی منازل مسكونی در بارش های اخیر تخلیه شد.
در همین حال مدیركل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری از اسكان اضطراری 300 خانوار سیل زده در پی بارش های سیل آسا خبر داد.
ستار فرهادی افزود: این خانوارها در شهرستان های لردگان، اردل، شهركرد و كوهرنگ با همكاری دستگاه های عضو ستاد مدیریت بحران در مناطق امن اسكان یافتند.

**همدلی مردم و مسئولان باعث كاهش خسارت ها شد
با تشكیل به موقع ستاد بحران در چهارمحال و بختیاری بیش از 70 روستا و 4 شهر بحرانی درگیر سیلاب شدند اما خوشبختانه هیچ تلفات یا مفقودی نداشت.
مردم روستاهای در معرض سیلاب و رانش به موقع به پیام های خطیر مسئولان گوش دادند و منطقه بحرانی را ترك كردند و از سوی دیگر مسئولان نیز مردم را در مناطق امن اسكان اضطراری دادند.
تاكید می شود سیلاب اول و دوم در چهارمحال و بختیاری بواسطه اطلاع رسانی گسترده رسانه های رسمی امكان بروز هرگونه شایعه ای را خنثی كرد و در كنار رسانه های رسمی شبكه های مجازی نیز به انتشار لحظه به لحظه سیلاب به نقل از این رسانه ها پرداختند.
از نكات اثر گذار در این سیلاب ها ، هشدارهایی بود كه از طریق گروههای تلگرامی و پیامك به مردم مخابره می شد و بیشتر سهم اطلاع رسانی در این دو موج سیلابی مربوط به گروه های تلگرامی بود.

** موج دوم سیلاب ها و تجربه موج اول
موج دوم سیلاب ها در چهارمحال و بختیاری از یازدهم فروردین ماه آغاز شد و شدت بارش ها در دوازدهم بهمن ماه بود كه هیچ خسارت جانی نداشت.
در موج دوم بارش ها 2 سد نصیرآباد و گنج در كوهرنگ و لردگان در آستانه شكستن قرار گرفت كه از شكسته شدن آنها جلوگیری شد.

**امدادرسانی سپاه
همزمان با بارش های موج اول و دوم فروردین در استان امداد رسانی و كمك به سلیزدگان با حضور نیروهای سپاه حضرت قمر بنی هاشم (ع) انجام گرفت.
در راستای كمك رسانی به مناطق آسیب دیده و در معرض آسیب بارش های سیلابی، سپاه حضرت قمر بنی هاشم تعداد بیش از 15 دستگاه خودروهای مهندسی،امدادی،خدماتی خود را تجهیز و به مناطق آسیب دیده اعزام كرد.

**خسارت موج اول و دوم 6 هزار میلیارد
مدیركل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری میزان خسارت موج اول و دوم سیلاب ها به استان را بین 5 هزار و 500 تا 6 هزار میلیارد ریال برآورد كرد.
ستار فرهادی افزود: بیشترین خسارت ها به مزارع كشاورزی، زیرساخت ها و جاده ها و مزارع شیلات وارد شد.

** تقدیر رئیس جمهوری، معاون اول و وزارت كشور از استاندار
رئیس جمهوری و معاول اول رئیس جمهوری به صورت تلفنی در زمان بارش ها پیگیر مدیریت بحران استان از استاندار چهارمحال و بختیاری شدند و از اقدامات انجام شده ابراز رضایت و تقدیر كردند.
در پی مهار بحران خانمان برانداز سیلاب در چهارمحال و بختیاری وزارت كشور نیز در نامه ای مدیریت بحران در این استان را هوشمندانه توصیف كرد.

** مدل مدیریت بحران با كار جمعی مدیریتی
از مهمترین نكات سیلاب های اخیر در چهارمحال و بختیاری كار جمعی و تیم مدیران و دستگاه ها اجرایی بود كه باعث شد سیلاب خسارت جانی نداشته باشد.
در این بین رفتار تیمی و عملكرد گروهی می تواند یكی از الگوهای مدیریتی در همه امور برای استان باشد.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری دارای 10 شهرستان با جمعیتی افزون بر 947 هزار نفر است كه این استان از نظر جغرافیایی سرچشمه دو رودخانه كارون و زاینده رود و بخشی از دز است كه یك دهه با خشكسالی مواجه شد اما سیلاب های امسال بخشی از بی آبی را تا حدود كمی جبران خواهد كرد.

**تنها راه نجات از سیلاب اجرای طرح های آبخیرداری است
به دلیل شرایط توپوگرافی و اراضی شیب دار در چهارمحال و بختیاری مهمترین راهكار نگه داشت آب در این استان آبخیزداری و آبخوان داری است.
وجود دو سد خاكی گنج در لردگان و نصیر اباد در كوهرنگ از فاجعه انسانی در سیلاب اخیر جلوگیری كرد.
تاكنون 2 هزار بند ملاتی، 80 بند خاكی، 314 گابیون، 7 مورد آبگیر، 100 سد خشكه چین، 16 مورد كف بند و سد زیرزمینی در بخش آبخیزداری منابع طبیعی استان اجرا شده است.
گرچه سیلاب با هجوم خود به شهرها و روستاهای كشور از جمله چهارمحال و بختیاری از خود ویرانی برجای گذاشت اما روی دیگر بارش ها سیل آسا دادن جان تازه ای به طبیعت و محیط زیست بود.
تالاب بین المللی چغاخور چهارمحال و بختیاری بیش از 80 درصد آبگیری شد و آب در تالاب بین المللی گندمان نیز سرریز شد.
بسیاری از چشمه های خشك شده استان احیا شد و دبی آب چشمه كوهرنگ از 200 متر مكعب به 500 متر مكعب افزایش یافت. بی شك دشت های استان نیز كه طی 10 سال خشكسالی به دشت های ممنوعه و ممنوعه بحرانی تبدیل شده بود از وضعیت بهتری برخوردار شده اند گرچه این استان چندان از آبهای سطحی برخوردار نمی شود و انباشت برف می تواند در بهبود تراز آب های زیرزمینی این استان موثر واقع شود.
در همین حال كارشناسان معتقدند؛ سیلاب ها اگرچه مخرب هستند، اما صرفنظر از اقدامات مخرب انسانی و دست اندازی آنان به طبیعت، در مواقع بحرانی و كم آبی فرصت و نعمت هستند كه در صورت هوشمندی مسئولان با احداث سیل بندها و كنترل آنها به سمت سدها، می تواند ایران خشك را از بحران كم آبی رهایی بخشد.
7363/2097/6021