ارتباط صنعت و دانشگاه كمرنگ است

به گزارش ايرنا، بخش صنعت به تنهايي نمي تواند مشكل رونق توليد و بيكاري را رفع كند و از سوي ديگر دانشگاه نيز نمي تواند صرفا به صدور مدرك براي دانش آموختگان اكتفا كند، چه بسا مدارك دانشگاهي و پژوهش هاي علمي بايد علاوه بر كارآمدي براساس نياز صنعت و از سويي صنعت نيز با توليدات علمي با استفاده از نيروهاي كارآمد دانشگاهي و پژوهش هاي كاربردي عمل نمايد.
اين در تمام جهان يك اصل است كه دانشگاه ها بايد نيروي متخصص كارآفرين تربيت كنند و صنايع نيز براي بهبود و افزايش بهره وري به سمت توليدات دانشگاهي بروند.
تحقق ارتباط پويا و موثر صنعت و دانشگاه در گرو سياست گذاري هاي كلان كشور است و اين مهم نقش موثري در توسعه و پيشرفت اقتصادي كشور دارد.
فناوري عامل ايجاد ثروت، توليد دانش و ابزاري قدرتمند در توسعه ملي كشورها است، كه انسان به عنوان يكي از اركان آن، نقش محوري و بنيادين دارد.
بهره برداري از مدرن ترين ماشين آلات صنعتي بدون بكارگيري نيروي انساني ماهر و متخصص ممكن نيست، وظيفه تربيت اين نيروها برعهده دانشگاه هاست.
چنانچه نيروي انساني متخصص، مهارت خود را در عرصه توليد و صنعت بكار گيرد، موجب پيشرفت خواهد شد.
بنابراين ارتباط صحيح صنعت و دانشگاه در هر كشوري مي تواند نقش موثري در افزايش نوآوري و انتقال دانش و تكنولوژي داشته باشد و تنها در صورتي كه تعامل پايدار ميان اين دو نهاد برقرار شود، توسعه صنعتي و به تبع آن پيشرفت اقتصادي واجتماعي را در پي خواهد داشت.
ارتباط صنعت و دانشگاه فرآيندي است كه با گذر زمان تحقق مي يابد و برگرفته از نيازهاي ضروري ملي است.
با وجود اينكه چندين دهه است از اين مقوله صحبت به ميان آمده است، اما همچنان ارتباط پويا و موثري بين دانشگاه و صنعت در كشور كمرنگ است.
تحقق نيافتن اين موضوع، خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) مركز چهارمحال و بختياري را بر آن داشت تا با برگزاري ميزگرد تخصصي با عنوان «واكاواي ارتباط صنعت و دانشگاه»، به بررسي راهكارهاي كارشناسي و شيوه هاي مديريتي اين پديده و رفع موانع ارتباط صنعت و دانشگاه را مورد بحث و بررسي قرار دهد.
در اين حوزه با حضور كارشناسان كارشناسان حوزه صنعت و دانشگاه در ميزگرد تخصصي ايرنا مركز شهركرددر اين ميزگرد ويشتاسب سليمانيان بروجني رئيس مركز رشد دانشگاه شهركرد، محمدحسن قنبري كارشناس اداره آموزش، پژوهش و فناوري اداره صنعت معدن، تجارت، فريد براتي رئيس دانشگاه علمي كاربردي استان، خسرو طاهري مدير امور موسسات و بازاريابي پارك علم و فناوري، عمار اديب كارشناس بنياد نخبگان چهارمحال و بختياري ديدگاه هاي خود را پيرامون چالش هاي ارتباط صنعت و دانشگاه ارائه كردند.

** نگاه هزينه اي مديران صنعتي به 'R&D'
كارشناس اداره آموزش، پژوهش و فناوري اداره كل صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختياري ارتباط صنعت و دانشگاه را يك نياز ضروري براي جامعه عنوان كرد و گفت: با وجودي كه تاكنون طرح هاي زيادي در اين زمينه انجام شده است، نه تنها اعتماد متقابل بدست نيامده است، بلكه در مواردي نيازهاي طرفين برطرف نشده است، بنابراين بررسي واقع بينانه توانمندي ها و نيازهاي طرفين، ركن اساسي تحقق ارتباط صنعت و دانشگاه است.
محمد حسن قنبري در اين ميزگرد در رابطه با عوامل كندي روند ارتباط صنعت با دانشگاه تصريح كرد: نبود اعتماد بين اين دو نهاد باعث شده است كه بسياري از مديران صنايع تمايلي به همكاري با پژوهشگران نداشته باشند كه اين مقوله ناشي از به روز نبودن مديران صنعت و شناخت نداشتن از واحدهاي آر ان دي يا همان اتاق فكر است.
كارشناس اداره آموزش، پژوهش و فناوري اداره كل صنعت، معدن و تجارت استان با تاكيد بر اهميت تحقيق و توسعه يا «R&D» به عنوان يك عامل پايدار كننده صنايع، تصريح كرد: متاسفانه ضعف شناخت از « تحقيق و توسعه» باعث شده است كه مديران صنعتي آن را به عنوان يك هزينه بدانند، نه يك سرمايه و ارزش افزوده، درحالي كه « R&D» يك تحول است و بسياري از صنايع بزرگ دنيا موفقيت خود را مديون اتاق فكرهاي خود هستند و همواره در تلاشند تا بهترين نيروهاي متخصص را در مراكز خود جذب كنند.
قنبري خاطرنشان كرد: در برنامه سوم توسعه كشور توجه ويژه اي به آموزش هاي تخصصي مديران صنايع و تامين هزينه هاي پژوهشي شده بود كه در قالب طرح هايي نظير 'دو در هزار' به اجرا در آمد، اما متاسفانه چنين برنامه هايي به صورت مقطعي اجرا مي شوند و پس از آن تدابيري انگيزشي براي ارتباط صنعت با بخش هاي پژوهشي و دانشگاه ديده نشد و موجب شد فاصله اين دو نهاد از يكديگر بيش تر شود، از طرفي نبود ثبات اقتصادي مديران صنعتي را دچار سردرگمي و بي برنامگي كرده است.
وي در ادامه افزود: وزرات صنعت، معدن، تجارت، طرح هاي مهمي در اين خصوص در دست اجرا دارد كه مهمترين آنها طرح تاپ (طرح توانمندسازي توليد و توسعه اشتغال پايدار) است.
اين كارشناس صنايع و معادن استان در خصوص نحوه اجراي طرح تاپ گفت: در طي اين طرح ها تلاش شده است تا شناخت دو سويه اي از نيازهاي صنعت و توانمندي هاي دانشگاه ايجاد شود و با تعريف و عملياتي كردن پايان نامه هاي دانشجويي در موضوعات تقاضا محور صنعت، در نظر كردن فرصت هاي مطالعاتي براي استادان دانشگاهي و جذب نخبگان علمي در اتاق فكر يا بخش
«R&D» صنايع در ازاي خدمت سربازي اجرا مي شود كه در نهايت پيش بيني شده است.
قنبري افزود: خروجي اين كار در بخش صنعت قابل توجه باشد و از طرفي مزايايي نيز براي قشر دانشگاهي به دنبال داشته باشد.
وي تاكيد كرد: اجراي اين روند از حساسيت بسيار بالايي برخوردار است و بايد تمامي جوانب كار بررسي شود، زيرا چنانچه صنايع از دانشگاه بازخورد مثبتي در حل مشكلات فناورانه خود نگيرند نه تنها اين ارتباط عميق تر نمي شود، بلكه روند معكوسي در پيش خواهيم گرفت و بي اعتمادي صنعت را در پي خواهد داشت.
اين كارشناس حوزه صنعت تصريح كرد: در گذشته انگيزه اي براي پژوهشگرلن دانشگاهي در ارتباط با صنعت ايجاد نمي شد كه با تصويب طرح تاپ تلاش شد اين انگيزه ايجاد شود.
وي در ادامه تصريح كرد: برخي دستورالعمل ها و بخش نامه ها هم در وزارت علوم و هم در وزارت صنايع مشكلاتي ايجاد كرده است كه به منظور رفع اين موانع تلاش هايي صورت گرفته و در صدد تدوين آيين نامه هايي متناسب با نياز روز كشور بايد بود.
قنبري يادآور شد: دانشگاه ها هنوز پژوهش محور هستند و از نسل چهارم دانشگاه ها يعني دانشگاه هاي فناور محور فاصله دارند، از طرفي صنعت نيز همگام با روند تحولات جهاني پيش نرفته است.
قنبري در رابطه با هدف شكل گيري صنايع در چهارمحال و بختياري توضيح داد: از ابتدا رويكرد صنعتي به استان چهارمحال و بختياري وجود نداشت و صنايع شكل گرفته نيز براساس سرريز صنايع استان هاي همجوار و به صورت مقطعي ايجاد شدند و حتي مديران صنعتي ما نيز غير بومي بودند.
وي همچنين به ظرفيت قابل توجه كنوني و اهميت حفظ اين واحدهاي صنعتي تاكيد و گفت: هم اكنون صنايع قابل توجه و راهبردي در استان در حال فعاليت هستند و بيش از 40 محصول منحصر بفرد در اين مراكز در حال توليد است.

** ضعف در سياست گذاري هاي كلان و نبود تعامل صنعت و دانشگاه
رئيس مركز رشد دانشگاه شهركرد نيز در اين ميزگرد تصريح كرد: ارتباط صنعت و دانشگاه مقوله پيچيده و مفصلي است و نمي توان نسخه واحد براي حل تمام جوانب آن اين پيچيد.
ويشتاسب سليمانيان بروجني به طرح هاي پيشنهادي در خصوص ارتباط دادن دانشگاه و صنعت اشاره كرد و اظهار داشت: هرچند وزارتخانه هاي مختلف با تدوين و اجراي طرح هايي سعي در پر كردن خلاء ارتباط اين دو نهاد داشته اند اما متاسفانه در بيشتر موارد اين طرح ها به صورت يكجانبه و بدون تعامل و كارشناسي طرفين تهيه و تدوين شده و در نتيجه برخي نيازها و شرايط ناديده گرفته مي شود.
وي در رابطه با تبعات اين يكجانبه گرايي توضيح داد: به عنوان مثال اگر پروژه يك دانشجوي مقطع دكترا به صورت يك طرح مساله محور در صنعت تعريف شود، آيا اين پروژه امكان دفاع و تاليف مقاله در سطح بين المللي كه مصوب آيين نامه هاي وزرات علوم است را دارا مي باشد؟
سليمانيان تاكيد كرد: اگر چنين شرايطي براي دانشجويان تحصيلات تكميلي مهيا نشود بي شك براي انجام چنين پروژه هايي ترغيب نخواهد شد، در نتيجه بايد ساز و كارهايي در وزارت علوم و تحقيقات به منظور تعريف فرصت هاي مطالعاتي استادان در بخش صنعت پيش بيني و تدوين شود.
اين استاد دانشگاه شهركرد چنين برنامه هايي را جز طرح هاي زود بازده تقسيم بندي كرد و گفت: اين طرح ها تاثير مقطعي دارد و نتايج چشمگيري از آنها در دراز مدت حاصل نمي شود، بنابراين راه حل برون رفت از معضلات صنعت انجام كارهاي بنيادي است.
وي در ادامه گفت: هرچند معاونتي تحت عنوان «پژوهش و فناوري» در دانشگاه ها تعريف شده است، اما بايد واقع بينانه به اين موضوع مهم بپردازيم كه به چه ميزان در رشد دادن يكسان دو بال پژوهش و فناوري موفق عمل كرده ايم.
سليمانيان گفت: هرچند دانشگاه ها در تربيت پژوهشگران موفق عملكرد رضايتمندي داشته اند اما بايد بررسي كنيم كه اين نهاد تا چه ميزان در پرورش افراد فناور نيز موفق بوده است.
اين عضو هيات علمي دانشگاه با انتقاد از برخي ساز و كارهاي نادرست بهره وري از نيروي متخصص و تحصيل كرده در كشور تصريح كرد: در حال حاضر شرايط كشور بگونه اي است كه هنوز براي دانشجوياني كه از دانشگاه هاي فارغ التحصيل مي شوند، شغل پايدار ايجاد نشده است، در صورتي كه همين افراد در خارج از كشور مي توانند شرايط شغلي خوبي بدست آوردند، بنابراين نمي توان دانشگاه ها را در تربيت نسل تحصيل كرده ناموفق دانست.
وي افزود: همه بار مسئوليت تربيت افراد تحصيلكرده بر دوش دانشگاه نيست زيرا در تربيت يك شخص فناور عوامل متعددي از جمله خانواده ها و فرهنگ عمومي جامعه و آموزش هاي بنيادي در مدارس موثر هستند.
سليمانيان عنوان كرد: معضل تربيت افراد با نگاه فناورانه و كارآفرين حتي در مراكز رشد و پارك هاي علم و فناوري نيز مشهود است كه ناشي از بي توجهي به مهارت هاي علوم انساني و اقتصاد در تربيت نسل جوان جامعه است.
رئيس مركز رشد دانشگاه شهركرد خاطر نشان كرد: سياست مراكز رشد و پارك هاي علم و فناوري تشكيل و تاسيس واحدهاي توليدي بر پايه تحقيق و توسعه است.
سليمانيان افزود: از درون شركت هاي دانش بنيان صنايعي شكل مي گيرد كه با كمترين هزينه، اشتغال زايي قابل توجهي دارند و از ابتدا نيز فنون تجارت و بازاريابي را آموخته اند.
وي عنوان كرد: تاكنون نيز واحدهاي موفقي از اين مراكز نه تنها در شرايط اقتصادي موجود به سود دهي رسيده اند، بلكه محصولات خود را در بازارهاي جهاني نيز عرضه مي كنند و برخي نيازهاي كشور در شرايط تحريم برطرف كرده اند.
وي ادامه اين چرخه را كه براساس اصول تحقيق و توسعه و فنون «R&D » است، راهكار برون رفت از اين معضلات دانست و افزود: پتانسيل هاي يك كشور نبايد ناديده گرفته شوند و توجه به اقتصاد درون زا و برون گرا سرلوحه كار واحدهاي اقتصادي و صنعتي قرار بگيرد.
سليمانيان بروجني با انتقاد از برخي سياست هاي نادرست برنامه ريزي استان در سطح كلان خاطر نشان كرد: صنعت بايد خود را نيازمند دانشگاه ببيند و به اين عرصه ورود پيدا كند در غير اين صورت تلاش براي حل معضلات آن به بيراهه رفتن است.

** فناوران در برنامه ريزي هاي كلان ديده نمي شوند
رئيس دانشگاه علمي كاربردي چهارمحال و بختياري نيز با اشاره به فقدان زيربناي اساسي و اصول پايه ريزي شده در شكل گيري صنعت كشور، گفت: بحران صنعت امروز ريشه در گذشته دارد كه ناشي از مشكلات ساختاري است، زيرا مبناي صنعت علمي نبوده است.
فريد براتي افزود : دانشگاه در مسير خود به درستي حركت كرده است و تمامي الزامات قانوني درون خود را با نيازهاي جامعه تغيير داده است از اين رو مشكلات ارتباط برقرار نكردن صنعت با دانشگاه در سطح كلان است و از عهده دانشگاه خارج است كه بتواند اين مسئله را حل كند.
وي در ادامه گفت: در قانون برنامه سوم توسعه قانون ورود اعضاي هيات علمي دانشگاه ها به بخش صنعت پيش بيني شده بود، همچنين ريشه پارك علم و فناوري در قانون چهارم برنامه توسعه ديده شد اما در اواخر برنامه پنجم به اجرا در آمد، بحران اشتغال نيز در قانون پيش بيني شده بود و حتي راهكارهايي در اسناد بالادستي براي آن پيشنهاد شده بود، بنابراين مشكل ما در نبود قانون نيست بلكه در نبود اجراي قوانين است.
اين عضو هيات علمي دانشگاه تاكيد كرد: جريان نوآوري به وجود آمده در دانشگاه ها و مراكز رشد در افق بلند مدت اميدوار كننده است و نتايج چشمگيري براي كشور به دنبال خواهد داشت، اما راه حل سريعي براي كمك به بحران كنوني صنعت نيست.
وي با تاكيد بر توانمندي هاي دانشگاه هاي كشور گفت: چالش هاي علمي صنعت قابل حل است و دانشگاه توانمندي لازم را جهت حل اين مشكلات دارد اما عمده مشكلات صنعت در حال حاضر ناشي از مشكلات اقتصادي و عدم برنامه ها است.
استاد دانشگاه شهركرد تصريح كرد: در مواردي نيز صنعت از راهكارهاي دانشگاه استقبال نمي كند كه ناشي از عدم اعتماد و يا به روز نبودن مديران صنعتي در حوزه «R&D» است.
رئيس دانشگاه علمي كاربردي استان اظهار داشت: تنها در صورتي مي توان انتظار معضلات فناورانه صنعت را داشته باشيم كه اين مشكلات به درستي ديده شود و نگاه واقع بينانه اي از شرايط آنها داشته باشيم.
وي تاكيد كرد: روش شركت زايشي يا (spin off) كه در پارك مطرح و اجرا مي شود راه حل مشكل تكنولوژيك صنايع است.
براتي با انتقاد از رويكرد تزريق تسهيلات در راستاي تقويت صنايع عنوان كرد: با وام و تسهيلات نمي توان بنگاه اقتصادي راه اندازي كرد و متاسفانه بسياري از واحدهاي فناور شكل گرفته آينده تضمين شده اي پيش رو نخواهند داشت زيرا در برنامه ريزي هاي كلان هيچ افقي براي آينده فناوران و صنعت متصور نشده است و برنامه ها تنها به صورت مقطعي است.
وي در ادامه افزود: نهادهايي كه برنامه ريزي و سياست گذاري هاي كلان را در استان بر عهده دارند هيچگاه دانشگاه ها را در تدوين طرح توسعه و آمايش دخيل نمي كنند و به طور معمول در اين برنامه ها نيازها و توانمندي هاي دانشگاه به درستي ديده نمي شود.

**افق روشن جنبش فناورانه كشور
مدير امور موسسات و بازاريابي پارك علم و فناوري استان با اظهار خشنودي از تلاش براي ترويج نگاه فناورانه و نوآوري در صنعت گفت: تغييرات مثبت فرهنگي و جنبش فناورانه در چند سال اخير بسيار اميدوارانه است.
خسرو طاهري در خصوص نقش پارك و علم و فناوري در تحقق ارتباط صنعت و دانشگاه گفت: يكي از وظايف پارك علم و فناوري، ترويج و اشاعه فرهنگ نوآوري، خلاقيت و فناوري در جامعه است.
وي در ادامه افزود: پارك علم و فناوري در جهت تحقق يافتن ارتباط صنعت و دانشگاه خطي مشي تعريف شده اي پيش رو دارد و در همين راستا برنامه هايي به منظور هدايت دانشجويان مراكز آموزش عالي به خصوص مقاطع تحصيلات تكميلي به سمت صنعت و همچنين ايجاد شركت هاي فناور و دانش بنيان در دستور كار پارك قرار گرفته است كه مي توان به طرح پايان نامه يار اشاره كرد.
طاهري توضيح داد: اين طرح در استان با همكاري و انعقاد تفاهمنامه بين دانشگاه شهركرد و پارك علم و فناوري در حال اجرا است و سامانه مختص آن نيز راه اندازي شده است.
اين كارشناس پارك علم و فناوري در رابطه به چگونگي انجام اين طرح گفت: در اين طرح از پايان نامه هايي كه مورد نياز يك صنعت خاص باشند حمايت شده و حتي در مواردي نيز انجام چنين پژوهش هايي موجب شكل گيري شركت هاي دانش بنيان «اسپين آف» يا «زايشي» با اشتغال پايدار شده اند، از طرفي ايده هاي فناورانه دانشجويان تحصيلات تكميلي و اساتيد دانشگاه نيز در اين مركز مورد حمايت قرار گرفته و تجاري سازي مي شوند.
طاهري، به تلاش پارك علم و فناوري استان چهارمحال و بختياري در حمايت از صنايع موجود و حل مشكلات تكنولوژيك آنها توضيح داد: اين مركز با همكاري سازمان صنعت معدن تجارت نسبت به شناسايي واحدهاي فعال تحقيق و توسعه صنايع كه برنامه پژوهش محور و فناورانه و توجيه فني و اقتصادي داشته باشند، اقدام كرده است و با استقرار آنها در محل دفاتر شركت هاي پارك، حمايت هاي همه جانبه اي را از آنها به منظور پويايي و عرضه محصول متناسب با تقاضاي بازار داشته باشه عمل مي آورد كه در اين مرحله نيازهاي صنايع در قالب طرح هاي پژوهش محور به دانشگاه معرفي مي شوند.

** انتظار معقول صنعت از دانشگاه
كارشناس بنياد نخبگان چهارمحال و بختياري نيز در خصوص نقش اين سازمان در ارتباط صنعت و دانشگاه توضيح داد: بنياد ملي نخبگان يك دستگاه ستادي است نه اجرايي و نقش يك زنجيره واسط يا تسهيل كننده ارتباط دهنده صنعت و دانشگاه را برعهده دارد و برنامه هايي را درسطح ملي تدوين و ابلاغ كرده كه مي توان به جذب سربازان نخبه علمي در پروژه هاي صنعتي، اعطاي مقرري ماهيانه به دانشجويان ممتاز اعطاي در ازاي انجام كارهاي پژوهشي توام با كار عملي زير نظر استاد راهنما در طرح هاي پژوهشي تقاضا محور و تجاري سازي اختراعات اشاره كرد.
عمار اديب در اين ميزگرد گفت: حمايت از صنعتي شدن طرحهاي پژوهشي، اعطاي تسهيلات و پرداخت 50 درصد حقوق و مزاياي دانش آموختگان جذب شده در واحدهاي فناورانه اشاره كرد.
وي خاطرنشان كرد: پارك علم فناوري استان برنامه هايي را هم در سطح استان در دست اجرا دارد كه از جمله مي توان به بازديدهاي علمي از مراكز صنعتي و دانشجويان، طرح دوست علمي به منظور ترويج فرهنگ كارآفريني است و رويداد متنا اشاره كرد.
اديب در خصوص رويدادهاي مرتبط با اين حوزه در بنياد نخبگان استان عنوان كرد: رويداد متنا (مشكل گشاي توانمندسازي نوآوري و اقدام) بحث اجرايي شده طرح تاپ به صورت استاني است كه با همكاراي دفتر ارتباط با صنعت بنياد و واحدهاي صنعتي در حال انجام است كه مرحله اول به بحث عارضه يابي و بررسي مشكلات صنايع استان اختصاص يافته و سپس پروپزوال رفع مشكل توسط اعضاي هيات علمي دانشگاه شهركرد تدوين شد.
وي در ادامه افزود: در مراحل بعدي طي فراخواني از تيم هاي دانشجويي دعوت به عمل آمد تا راهكارهاي خود را در رابطه با حل اين معضلات ارائه كنند، سپس طرح هاي ارائه شده بررسي و داوري شدند و از تيم هاي برتر دعوت به عمل آمد تا ارتباط خود را با صنايع مربوطه آغاز كنند.
اين كارشناس بنياد ملي نخبگان اظهار داشت: رويداد متنا تلاش كرد كه مشكلات صنايع را شناسايي نموده و در قالب پروژه هاي دانشجويي به راهكارهاي حل آنها بپردازد.
اديب تاكيد كرد: صنعت بايد انتظار معقول و واقع بينانه اي از دانشگاه داشته باشد زيرا 100 درصد مشكلات فناورانه از جانب دانشگاه حل نمي شوند، همانطور كه در همه دنيا همه مسائل صنعت در اتاق هاي فكر يا «R&D» قابل حل نيستند.
به گزارش ايرنا، چهارمحال و بختياري با وجود برخورداري از ظرفيت هاي بالقوه در حوزه صنعت و برخورداري از دانشگاه هاي مرتبط، همچنان بهره اي از توسعه صنايع نبرده است.
2097/9244/6021