به گزارش خبرنگار ايرنا، دانشنامه ها همان طور كه از نام شان بر مي‌آيد منابع اصلي ثبت اطلاعات ملي يا قومي در يك حوزه جغرافيايي محسوب مي‌شوند. دانشنامه‌ها بر اساس نوع موضوع دانشنامه تعاريف مختلفي دارند.
دانشنامه‌هاي قومي بر اساس تعاملات ميراث مادي و معنوي يك قوم يا يك منطقه جغرافيايي و فرهنگ گردآوري مي شوند. دانشنامه مازندران هم ناظر بر مجموعه دستاوردهاي تاريخي، اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي مازندران و تبرستان قديم است.
تأليف اين دانشنامه در بخش ميراث معنوي از سال 1380 كليد خورد و از سال 1390 به طور رسمي در فرهنگخانه مازندران به مديريت زنده ياد احمد محسن پور و با سرپرستي جهانگير نصري اشرفي، كار گردآوري و تدوين بزرگ ترين مرجع علمي شناخت مازندران و تبرستان آغاز شد. قرار بود كه در تدوين و انتشار اين دانشنامه نهادهاي دولتي نيز همراه باشند، اما به گفته سرپرست دانشنامه مازندران، وعده هاي داده شده از سوي مسئولان تا كنون محقق نشده و با وجود پايان يافتن كار گردآوري و تدوين و صفحه آرايي دانشنامه مازندران و تبرستان، به خاطر تأمين نشدن منابع مالي مورد نياز براي چاپ، چندين ماه است كه دانشنامه مازندران در انتظار چاپ مانده است.
سرپرست دانشنامه مازندران در گفت و گو با خبرنگار ايرنا اظهار داشت : در برخي استان هاي ديگر مسئولان و پژوهشگران و دانشوران از اوايل انقلاب دست به كار شدند و توانستند دانشنامه هاي ارجمندي را تدوين كنند و در خدمت تعميق داده هاي علمي كشور قرار دهند ، اما در مازندران هنوز دانشنامه اي كه داشته هاي فرهنگي و اجتماعي و اطلاعات مختلف اين منطقه در آن ثبت شده باشد منتشر نشده است.
جهانگير نصري اشرفي با بيان اين كه دانشنامه ها ويترين علمي و فرهنگي يك قوم هستند ، گفت : به طور طبيعي در تمام دنيا مسئولان سازمان ها و نهادهاي فرهنگي مسئوليت تأمين بودجه و امكانات تأليف دانشنامه را به عهده دارند و دانشوران فارغ از هر نوع دغدغه مالي سعي مي كنند به مفاهيم و مسائل مضموني دانشنامه بپردازند ، اما اين دانشنامه تا كنون تقريباً هيچ كمك دولتي دريافت نكرده است ، يعني وظيفه آشكاري را كه مراكز فرهنگي و سياسي استان براي حمايت از اين دانشنامه در جهت تأمين منابع مالي داشتند، مورد توجه اين نهادها قرار نگرفت و بر خلاف قول ها تقريبا هيچ گامي برداشته نشد.
** پنج هزار صفحه نامه نگاري
وي با اشاره به پيگيري هاي مكرر براي جذب اعتبارات فرهنگي به منظور چاپ دانشنامه ، گفت : شايد به اندازه تمام صفحات دانشنامه ، يعني افزون بر پنج هزار صفحه نامه نگاري انجام داديم تا مسئولان از دانشنامه حمايت كنند. نشست هاي مختلفي با مسئولان مربوطه از جمله استانداران قبلي و استاندار كنوني، مديران كل فرهنگ و ارشاد اسلامي و حتي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي برگزار كرديم ، اما متأسفانه به جز لطفي كه وزير به خاطر اين كه از ابتدا در جريان روند توليد اين دانشنامه بود و براي پيش خريد اين مجموعه گام هايي برداشت، ساير نهادهاي استاني تقريبا كار بايسته اي انجام نداده اند.
نصري اشرفي افزود : اين دانشنامه حاصل تلاش بيش يكهزار و 200 تن از دانشوران بومي ، ملي و فراملي درباره موضوعات مختلف مازندران است. انتظار داريم مسئولان و بويژه استاندار محترم مازندران كه قول هايي هم براي حمايت دادند، براي چاپ و انتشار اين مجموعه ما را ياري كنند.
** در انتظار تحقق وعده ها
وي گفت : دانشنامه مازندران و تبرستان نزديك به يك سال است كه آماده چاپ است و مجوز چاپ را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي دريافت كرد. اين از نوادر روزگار است كه يك دانشنامه در كشوري آماده چاپ شود و حدود يك سال از مجوز چاپش هم بگذرد، اما به خاطر مسائل مالي چاپ نشود تا در اختيار مردم قرار بگيرد. اين در حالي است كه تا كنون بخش زيادي از هزينه هاي انجام شده توسط برخي فعالان فرهنگي و نيكوكاران علاقه مند به فرهنگ پرداخت شد.
سرپرست دانشنامه مازندران افزود : اميدوارم با توجه به قولي كه استاندار محترم در آخرين جلسه اي كه داشتيم به ما دادند بتوانيم اين دانشنامه را چاپ كنيم و برگي از هويت و ميراث مادي و معنوي استان را براي نسل هاي آينده به يادگار بگذاريم.
** جاي خالي فرهنگ در سبد دغدغه نمايندگان مجلس
نصري اشرفي درباره ميزان همراهي نمايندگان مجلس براي حمايت از دانشنامه مازندران و تبرستان گفت : تا كنون به جز آقاي يوسف نژاد نماينده محترم مردم ساري در مجلس شوراي اسلامي كه جلساتي را با ايشان در مجلس و دفتر وزير داشتيم و تلاش هايي براي جذب حمايت كرد، متأسفانه ديگر نمايندگان استان كار خاصي نكردند. فكر مي كنم اين مسأله اصلا مشمول ذهن نمايندگان مجلس نيست.
وي افزود : متأسفانه دانشنامه به عنوان يك مرجع و پديده مهم علمي هنوز در بين نخبگان و مسئولان كشور ما جايي ندارد. شايد دانشنامه را هم مثل ساير كتاب ها مي‌بينند ، در حالي كه دانشنامه هويت تاريخي و سرزميني يك كشور يا يك منطقه است.
او توضيح داد : نكته قابل توجه اين كه راهكارهاي قانوني هم براي حمايت از دانشنامه چه در قوانين عادي و چه در قوانين موضوعه ديده شد ، اما هنوز اين اتفاق نيفتاد. با توجه به اين كه اين پروژه ملي است و ارتباطي با افراد و شخصيت ها ندارد اميدوارم هر چه زودتر مسئولان پاي كار بيايند تا نخستين دانشنامه مازندران و تبرستان بزرگ منتشر شود.
سرپرست دانشنامه مازندران درباره ويژگي هاي فني اين اثر نيز اظهار داشت: اين دانشنامه موضوعي مدخلي بوده و به فراخور شرايط مسائل و موضوعات قومي، زيست‌محيطي، اجتماعي و تاريخي، حدود هزار و 800 سرفصل و نزديك به 90 هزار مدخل در اين دانشنامه قرار دارد كه از اين حيث يك كار منحصربه فرد در ايران است.
پژوهشگر فرهنگ عامه گفت : دانشنامه تبرستان و مازندران بر اساس مطالعه ميداني و كتابخانه اي گسترده اي پيش از آغاز تأليف، تدوين شد. همراه با مشاوران دانشنامه تقريبا تمام دانشنامه هاي مهم قومي و ملي سراسر جهان را مورد بررسي قرار داديم و دريافتيم كه بسياري از دانشنامه ها در ايران متأسفانه از شكل و سياق قديميشان چه در نوع ثبت موضوعات و مداخل و چه از نظر ساختار و بسته‌بندي و صفحه‌آرايي به دور از نوآوري و روزآمدي هستند و به همين دليل تلاش كرديم كه اين دانشنامه را مصور كنيم.
نصري اشرفي افزود : يكي از مهم ترين ويژگي هاي اين دانشنامه تشكيل گروههاي عكاسان ، طراحان و نقاشان و صفحه آراهاست كه براي نخستين بار در ايران اتفاق افتاد. به موازات همه مداخل و موضوعات فرهنگي، هنري، علمي و اجتماعي، گروه عكاسان و طراحان دانشنامه عكس ها و طرح هاي مناسب و متفاوتي را توليد كردند. 120 هزار قطعه عكس از مجموعه تمايلات مادي و معنوي استان مازندران و گستره تبرستان بزرگ توسط گروه عكاسان دانشنامه ثبت شد كه به تنهايي يك دانشنامه بزرگ تصويري محسوب مي شود.
** سنگيني چرخ تحولات اقتصادي بر سينه فرهنگ
دانشنامه مازندران و تبرستان طبق برنامه ريزي براي تأمين هزينه هاي مورد نياز تأليف و پژوهش و انتشار بايد در پنج هزار دوره پنج جلدي منتشر شود كه قيمت هر دوره پنج جلدي آن نيز 780 هزار تومان در نظر گرفته شد. حمايت از انتشار اين دانشنامه در حالي جدي گرفته نمي شود كه قيمت كاغذ و هزينه هاي چاپ در چند ماه گذشته به شكل عجيبي افزايش يافته و اين امر سبب افزايش هزينه هاي توليد اين اثر ارزشمند فرهنگي خواهد شد.
استانداري مازندران چند سال پيش خريد يكهزار و 500 دوره از دانشنامه مازندران را تصويب كرد ، اما با تغيير استانداران اين موضوع به نتيجه نرسيد. اواخر اسفند سال گذشته احمد حسين زادگان استاندار بومي مازندران در نشستي با دست اندركاران دانشنامه داشت و پيش خريد دانشنامه توسط شهرداري ها را يكي از راهكارهاي موجود براي حمايت از اين مجموعه ارزشمند عنوان كرد.
دانشنامه پنج جلدي مازندران و تبرستان گستره فرهنگ تبري شامل استان مازندران، استان گلستان (فرهنگ استارآبادي)، استان البرز (فرهنگ تالقان و روستاهاي دهستان لورا)، استان تهران (فرهنگ قصران، شميرانات، لواسان، دماوند و فيروزكوه)، استان سمنان (فرهنگ سنگسر، شهميرزاد، سرخه، افتر و لاسگرد)، استان گيلان (فرهنگ ديلمان و اشكورات) و استان قزوين (فرهنگ فشكل درّه اَلموت) با تمركز محوري بر ميراث معنوي و مادي استان كنوني مازندران را در بر گرفته است.
در اين دانشنامه به تاريخ، اقوام، محيط زيست، باستان شناسي، معماري، شهرستان ها، اقتصاد، ادبيات، زبان، موسيقي، آيين هاي بومي و قومي، نمايش ها و پاره نمايش ها و بسياري ديگر از فرهنگ ها و موضوعاتِ مردم شناسي پرداخته شده است.
9927/1654
ساري - ايرنا - انتشار دانشنامه مازندران و تبرستان كه قرار بود اوايل اسفند سال گذشته به صورت رسمي رونمايي شود ، به دليل مسائل مالي و تأمين نشدن اعتبارات مورد نياز در هاله اي از ابهام قرار دارد.
