سیل تهدیدی که در قم جدی گرفته شد

به گزارش ایرنا، تشکیل منظم جلسات شورای هماهنگی مدیریت بحران استان و پرداختن به موضوعات راهبردی و مهمی به جای مباحث حاشیه ای، همچون ارائه راهکارهای مقام سازی هرچه بیشتر قم در برابر سیل، نشان می دهد، تهدیدات ناشی از وقوع سیل احتمالی در این استان جدی گرفته شده است و مسئولان با همراهی مردم، به دنبال کاهش دادن سطح خسارات آن به حداقل ممکن هستند.

پس از گذشت بیش از دوماه از ۲ موج خطر آفرین وقوع سیل در قم، مسئولان استان همچنان بر لزوم آمادگی برای مقابله با خطرات احتمالی این حادثه در آینده دور و نزدیک تاکید می کنند و برای آن در بخش های مختلف راهکار عملیاتی و قابل اجرا ارائه می دهند.

ترسیم راهبردهای آینده بر اساس نگاه به تجربیات گذشته صورت می گیرد و این موضوع در شورای هماهنگی مدیریت بحران قم به عنوان یک اصل مسلم پذیرفته شده است، به همین دلیل است که اعضای این شورا برای بیان نظرات مورد نظر خود در خصوص راهکارهای کاهش خسارات در زمان وقوع سیل احتمالی به ذکر نمونه هایی از آنچه در این راه تجربه کرده اند، می پردازند.

در همین رابطه خبرنگار ایرنا، نظر شماری از مسئولان و اعضای شورای هماهنگی مدیریت بحران استان را جویا شد.

** مدیریت قم در کنترل سیلاب به الگوی کشوری تبدیل شود

استاندار قم در این زمینه با تأکید بر مدیریت مطلوب استان در به حداقل رسیدن خسارت‌های ناشی از سیلاب گفت: مدیریت قم در مسئله سیلاب می تواند به الگوی موفق کشوری تبدیل شود.

بهرام سرمست افزود: درمجموع انسجام و وحدت دستگاه‌های استانی در مساله سیلاب و مدیریت آن رضایت بخش و مطلوب ارزیابی می‌شود، در سیلاب‌های اخیر از بخشی نگری بین دستگاهی جلوگیری به عمل آمد، البته هنوز مستند سازی اقدامات استان در مدیریت بحران به درستی انجام نشده است.
وی تصریح کرد: وجود برخی از سازه‌های احداث شده بر رودخانه قم مشکلاتی را در عبور دبی سیلاب به وجود آورده و باید تدبیر درستی برای آن‌ها اندیشیده شود هرچند که قلع وقمع برخی سازه‌ها با تبعات اجتماعی و سیاسی همراه شود.
وی بابیان پیش بینی‌های استان در مدیریت سیلاب‌های احتمالی گفت: برای کنترل سیلاب در قم، طرح های کوتاه مدتی که توافق نظر دستگاهی برای آن‌ها وجود دارد دنبال و به سرانجام برسد.
سرمست اضافه کرد: تمرکز طرح‌های مدیریت سیلاب استان بر رودخانه قمرود و باز کردن دهانه پل‌های مسدود و همچنین و رفع معارضین از سازه‌های ترافیکی باشد.
استاندار قم همچنین تأکید کرد: در ارتباط با بالادست رودخانه قمرود نیز طرح‌های آبخیزداری با قدرت دنبال شود و استان نیز برای تأمین اعتبارات این قبیل طرح ها پیگیری‌های لازم را انجام خواهد داد.

** رودخانه قم برای عبور سیلاب آماده تر می شود

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قم نیز گفت: رودخانه قمرود باید برای عبور ۵۰۰ مترمکعب آب در ثانیه آماده و تجهیز شود، این اقدام هدف میان مدت استان برای کنترل سیلاب است.

محسن بهشتی افزود: احتمال بروز سیلاب در فصل آبی جدید جاری و اویل سال آینده وجود دارد و باید اقدامات اضطراری برای مدیریت بحران از امروز شروع شود.

وی تصریح کرد: برای عبور بدون مانع سیلاب از رودخانه قم، سازه‌های مزاحم و محدودکننده باید جمع‌آوری شده و چمن کاری و کاشت درخت نیز در بستر آن محدود و یا حذف شود.

وی گفت: در بحث رودخانه قم نکات چالشی زیادی وجود داشته اما باید در این بین نقاط مشترک را برای جمع‌آوری سازه‌های مزاحم در بستر رودخانه قم در اولویت اقدام‌ها قرارداد.

بهشتی همچنین با اشاره به اقدام‌های موفق قم در مدیریت سیلاب تصریح کرد: مستندسازی اقدامات استان در مدیریت بحران در نزدیک به ۵۰۰ صفحه تدوین شده است.

وی تأکید کرد: در خصوص رودخانه قم دو گزارش از دو منظر توسط آب منطقه ای و شهرداری قم ارائه شده که نباید مباحث مربوط به آن را با نگاه صفر و صدی ارزیابی کنیم بلکه باید به سراغ نقاط مشترک برای رفع ایرادهای فعلی بود.

** وحدت مدیریت عامل موفقیت طرح های مقابله ای قم در برابر سیل بود

همچنین مدیرکل مدیریت بحران استان وحدت مدیریت را مهمترین دستاورد در جریان مقابله با سیل فروردین ماه دانست و افزود: همواره در تمام حوادث و بلایای طبیعی کشور، نبود وحدت مدیریت به عنوان یکی از مهمترین مشکلات در امدادرسانی و کاهش خسارت ناشی از آن حوادث یاد می شد ولی در سیل فروردین ماه امسال برای نخستین بار وحدت مدیریت و فرماندهی در حوزه مدیریت بحران قم با حضور استاندار شکل گرفت.

محسن اوروجی ادامه داد: استاندار قم، در اولین اقدام تمام مرخصی مدیران استان را لغو کرد و تمام مدیرانی را که در مرخصی تعطیلات نوروز بودند به استان فراخواند که این موضوع موجب شد تا تشکیل شورای هماهنگی مدیریت بحران استان با حضور تمام مسئولان استان، امکان برنامه ریزی و هماهنگی و انسجام بیشتری را در این سیل داشته باشند.

وی با بیان اینکه بارش های فروردین ماه امسال قم معادل یک سال زراعی این استان بود افزود: بر اثر بارش های شدید فروردین ماه امسال، سدهای قم سرریز شد و ۱۷ رودخانه استان فعال و سیل در آن جاری بود که با جمع بندی انجام شده، برخی روستاهای حاشیه رودخانه های استان تخلیه شدند.

وی، نمره استان در حادثه سیل را قابل قبول دانست و ادامه داد: تمام مدیران استان در حادثه سیل پای کار آمدند ضمن اینکه در این ایام از ظرفیت بخش خصوصی نیز استفاده شد و این موجب شد تا خسارت های سیل در قم بسیار ناچیز باشد و این در حالی است که اگر چنین حجمی از باران در سال های گذشته در این استان رقم می خورد به طور قطع با خسارت های سنگین تری مواجه بودیم.

مدیرکل مدیریت بحران استان قم، افزود: به دلیل حجم بالای آب ورودی رودهای استان، به منظور جلوگیری از وارد شدن خسارت به روستاها، بخشی از آب این رودخانه ها در بالادست روستاها به سمت دشت ها و تالاب ها منحرف شد و سیلاب در بالادست روستاها پخش شد ضمن اینکه به ناچار مجبور به تخلیه برخی از روستاهای مسیر سیل نیز شدیم.

اوروجی، اقدام های پیشگیرانه استان را در مدیریت سیل فروردین مهم و اثرگذار دانست و ادامه داد: ۲۲ اسفند ماه ۱۳۹۷، استاندار قم دستورالعمل مدیریت بحرانی در ایام عید را به تمام دستگاه ها ابلاغ و پیرو این دستورالعمل لایروبی زیرگذرها، نهرها و کانال های آبی در دستور کار قرا گرفت.

** طرح های آبخیزداری در یک سوم مساحت قم به اجرا درآمده است

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری قم با اشاره به اجرای ۷۰ هزار هکتار طرح های آبخیزداری در استان گفت: در بیش از یک سوم مساحت قم، برنامه‌های آبخیزداری برای کنترل سیلاب به اجرا درآمده است.

سید محمدتقی سجادی افزود: ۳۰ میلیارد تومان امسال برای ادامه طرح‌های آبخیزداری اختصاص پیداکرده است.

وی در ادامه عنوان کرد: اجرای برخی بندهای خودسرانه و یا محلی در رابطه با کنترل سیلاب در سطح روستاهای استان به شدت در معرض تهدید بوده و نیازمند مرمت و پایدارسازی است.

وی همچنین در ادامه تأکید کرد: بسیاری از ساخت و سازهای مناطق کوهستانی قم که در حریم رودخانه انجام‌شده در قالب قانون مستنثیات انجام گرفته و آزادسازی حریم رودخانه از آن‌ها با مشکلات قانونی روبه رو خواهد شد.

سجادی وضعیت حساس تر برخی از روستاهای استان در مساله سیلاب را مورد توجه قرارداد و گفت: وضعیت روستاهای وشنوه، اوه، نایه و کرمجگان در احتمال بروز سیلاب حساس تر از سایر بخش‌ها و روستاهای استان است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری قم با تأکید بر ضرورت رفع تصرف از حریم رودخانه‌های استان بیان کرد: ساخت وسازهای روستایی از حریم رودخانه باید به مناطق کم خطر هدایت گردد.

** موانع تشدید سیلاب از رودخانه قمرود جمع‌آوری می‌شود

معاون خدمات شهری شهرداری قم نیز در این رابطه گفت: برای مدیریت سیلاب و جلوگیری از پس‌زدگی آب موانع تشدید سیل از حریم رودخانه قمرود حذف و جمع‌آوری خواهد شد.

سید امیر سامع ادامه داد: از ۱۳ آب‌نمای موجود در حریم رودخانه قم، ۳ آب‌نمای استاندارد و سازگار با شرایط باقی‌مانده است.

وی تصریح کرد: از ۱۳ رمپ احداث شده بر روی رودخانه قم نیز فقط ۲ رمپ وضعیت بحرانی داشته و مابقی این سازه‌ها دبی آب را خوبی عبور می‌دهند.

وی با اشاره به معضلات رودخانه قم در مواجهه با سیلاب افزود: از پل شهید مصطفی خمینی تا پل معصومیه حریم رودخانه با مسدودسازی بخشی از دهانه پل با مشکل جدی روبه رو است.

سامع ادامه داد: بسته بودن دهانه برخی از پل‌های حریم رودخانه قم به دلیل وجود معارضین مانند نهرهای کشاورزی و فاضلاب بوده و شهرداری قم نسبت به رفع معارض از آن‌ها اصرار دارد.

وی همچنین بیان کرد: شهرداری قم برای ایمن‌سازی عبور سیلاب ارتفاع دیواره‌های رودخانه قم را در مناطق یک، ۲ و ۴ را طول داده است.

سامع در بخش دیگری از سخنان خود تأکید کرد: محدوده بوستان خبرنگار از نظر عبور دبی سیلاب کاملاً استاندارد بوده و مشکلی را در روزهای سیلابی ایجاد نمی‌کند.

معاون خدمات شهری شهرداری قم همچنین بیان کرد: به دلیل اقدام‌های پیشگیرانه، در سیلاب امسال اجسام شناور به‌هیچ‌وجه باعث پس‌زدگی و بالا آمدن آب در حریم رودخانه قم نشد

سامع برنامه‌های کوتاه‌مدت در مقابله با سیلاب را مورداشاره قرارداد و گفت: مدیریت کانال‌های کشاورزی و انتقال آب‌های کشاورزی، جلوگیری از تخلیه نخاله‌های ساختمانی در حریم رودخانه و نصب راه‌بند در مسیرهای عبور عرضی رودخانه ضروری است.

وی اضافه کرد: همچنین برای مدیریت سیلاب نصب دوربین‌های کنترلی به صورت چند منظوره، حذف المان‌های شهری در صورت نیاز، مدیریت پارکینگ‌ها و مدیریت واحد بحران سیل در بستر رودخانه قم نیز برای مقابله با سیلاب اجتناب ناپذیر است.

معاون خدمات شهری شهردار قم همچنین ادامه داد: برای اینکه سیلاب باقدرت وارد شهر نشود باید کانال انتقال آب پردیسان تکمیل گردد.

وی اضافه کرد: تدوین برنامه خروج اضطراری در شرایط بحرانی، اطلاع‌رسانی در طول مسیر رودخانه و نصب تابلوهای الکترونیکی نیز برای مقابله اصولی و علمی سیلاب ضرورت دارد.

وی با انتقاد از رها شدن نخاله‌ها و زباله‌ها در حریم رودخانه قمرود تأکید کرد: شهرداری قم بیش از ۱۰ هزار تن نخاله‌های ساختمانی را در سال‌های گذشته از حریم رودخانه قم جمع‌آوری کرده که در صورت رها گذاشتن آن‌ها حجم خسارت‌های سیلاب اخیر بسیار بیشتر می‌شد.

سامع گفت: حجم بارندگی در داخل شهر و حجم معارضاتی که از بیرون از شهر وارد رودخانه قم می‌شود دو مشکل عمده در مواجهه با سیلاب است.

** ۲۶۰ هکتار تصرف به حریم رودخانه‌های قم شده است

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قم گفت: ۲ هزار و ۶۳۳ مورد تصرف به حریم رودخانه‌های قم به مساحت ۲۶۰ هکتار در مناطق شهری و روستایی انجام گرفته است.

احمد حاج حسینی مسگر ادامه داد: ۹۴۰ کیلومتر طول کل رودخانه‌های قم بوده که تاکنون ۴۹۰ کیلومتر مطالعات بستر رودخانه‌ای برای آن‌ها انجام شده است.

وی عنوان کرد: برای آزادسازی حریم رودخانه‌ها، روش‌های غیر سازه‌ای و آزادسازی با لحاظ طرح‌هایی سازه‌ای دو روش عمده استان در رفع تصرف از حریم رودخانه‌هاست.

وی در ادامه با اشاره به مخازن سدهای اصلی استان گفت: حجم آب سد ۱۵ خرداد به ۱۱۷ میلیون مترمکعب و حجم آب سد کوچری نیز به ۲۱۰ میلیون مترمکعب رسیده است.

حاج حسینی مسگر با اشاره به وضعیت آبگیری سد کوچری ادامه داد: این سد برای نخستین بار در طول تاریخ به صورت کامل آبگیری و سرریز شده است.

سد کوچری در هشت کیلومتری جنوب غرب شهرستان گلپایگان شهریورماه ۱۳۹۵ باهدف تأمین آب شرب درازمدت شهرهای دلیجان، ساوه، قم، خوانسار، خمین، گلپایگان، محلات، نیمور، سلفچگان وشهرک پردیسان قم به طور رسمی به بهره برداری رسید.

سد ۱۵ خرداد در شمال شرقی شهرستان دلیجان و در فاصله ۵ کیلومتری آن قرار دارد، این سد با حداکثر ارتفاع از کف رودخانه ۳۰.۵۴ متر و ارتفاع از روی پی ۹۶ متر، طول تاج ۳۲۰ متر و عرض آن در تاج ۱۰ متر است.

حجم آب مفید آن ۱۶۵ میلیون مترمکعب می‌باشد. این سد به‌وسیله آب‌های جاری الیگودرز لرستان تحت عنوان رودخانه قمرود تغذیه می‌شود.

حاج حسینی مسگر در ادامه عنوان کرد: ۱۴ پل و سازه روی رودخانه قم احداث‌شده که در ۴ پل شرایط رودخانه، بحرانی است، پل‌های معصومیه، صحن غربی حرم مطهر، حجتیه و مصطفی خمینی (ره) در عبور سیلاب وضعیت بحرانی دارند.

وی تأکید کرد: این چهار پل نمی‌توانند حتی سیلاب با دوره بازگشت ۲۵ ساله را نیز از خود عبور دهند و باید تدبیری اساسی برای آن‌ها انجام بگیرد.

مدیرعامل آب منطقه‌ای استان قم ادامه داد: دیواره‌های رودخانه قم در انتهای رودخانه و در مجاورت بوستان خبرنگار ایمن نبوده و آب از آن بالا می‌زند که نیاز به دیوار سازی استاندارد دارد.

وی همچنین در ادامه تأکید کرد: به دلیل دپوی مصالح ساختمانی به دلیل عملیات عمرانی در حریم رودخانه قم، گل‌ولای ورودی به رودخانه افزایش پیدا می‌کند.

وی تأکید کرد: از مجموع ۱۷ رمپ احداث‌شده بر روی رودخانه قم پنج رمپ باید جمع‌آوری شود وجود این رمپ‌ها سبب ورود آب به حریم شهری می‌شود.

حاج حسینی مسگر در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: وجود بیمارستان امام رضا (ع) و پل نیک‌اندیش در بستر این رودخانه سبب افزایش ورود نخاله به رودخانه قم و بغرنج تر شدن شرایط در وضعیت سیلاب می‌شود.

مدیرعامل آب منطقه‌ای قم ادامه داد: ورودی بیمارستان امام رضا (ع) ازنظر عبور و مرور برای عبور سیلاب ایمن نبوده باید راه دسترس فعلی آن حذف و راه دسترسی ایمن تری احداث شود.

وی موانع موجود در رودخانه قم در تشدید سیلاب را مورد توجه قرارداد و گفت: استفاده از رودخانه به‌عنوان پارکینگ و وجود میله های مختلف در آن و فضای سبز از موانع دیگر در کنترل سیلاب‌های احتمالی خواهد بود.

وی اظهار داشت: پایدارسازی دیواره‌های رودخانه قم ضروری بوده و با ادامه روند فعلی احتمال تخریب آن‌ها در صورت سیلاب شدید محتمل است.

حاج حسینی مسگر همچنین با اشاره به اقدامات کوتاه‌مدت برای مقابله با سیلاب گفت: احداث پل با مقطع اصولی در بیمارستان امام رضا (ع)، ایجاد طرح‌های آبخیزداری در حوزه بالادست رودخانه قمرود و کهک ضرورت دارد.

وی با انتقاد از برخی اقدامات انجام‌شده در بستر رودخانه قمرود گفت: بیش از ۱۸۷ سازه غیراصولی بر روی رودخانه‌های قم احداث‌شده و باید در یک دوره میان مدت اصلاح شود.

وی در ادامه عنوان کرد: برای آزادسازی حریم رودخانه در روستای کرمجگان ۶ میلیارد تومان، روستای اوه ۱۶ میلیارد تومان، وشنوه ۱۴ میلیارد تومان و امامزاده اسماعیل نیز بیش از ۲۰ میلیارد تومان اعتبار موردنیاز است.

در جریان بارش های نوروزی در قم طی ۲ هفته، رودخانه های بخش های مختلف قم سیلابی و سدهای کوچک استان همچون کبار و سنجگان سرریز شد اما به دلیل آمادگی مردم و مسئولان برای مقابله با این پدیده، جریان سیلاب با وجود گذشتن از رودخانه قمرود و بلوار زائر که محل عبور آب بالادست است، وارد سطح شهر قم نشد و همچنین هیچکدام از روستاهای استان نیز با وجود سیلابی بودن رودخانه هایشان در محاصره سیلاب قرار نگرفتند و راه های تردد به آنها باز بود و حتی مردم و مسئولان استان قم علاوه بر غلبه بر سیلاب در این استان با بسیج نیرو و امکانات به یاری سایر هموطنان سیلزده کشور نیز شتافتند.
پیش بینی های انجام شده برای مقابله با سیلاب های احتمالی در قم و احداث ۵۰۰ سازه تنظیمی و کنترلی آبخیزداری و هفت سیستم پخش سیلاب و آبخوان داری در قم نقش مهمی در مهار سیلاب اخیر ایفا کرد و همه مسئولان و مردم شاهد تاثیرگذاری آن بودند، به نحوی که با این کار ۱۰۰ میلیون متر مکعب سیلاب مهار شد، در کنار آن وجود آمادگی کامل بری بستن و تخلیه بلوار زائر به عنوان محل عبور سیلاب رودخانه قمرود در کوتاه ترین زمان ممکن نقش مهمی در کاهش خسارت های جانی و مالی سیلاب اخیر در قم داشت.
همچنین تلاش شبانه روزی مسئولان ارشد استان و توصیه های مکرر آنان در خصوص خطر نزدیکی به رودخانه ها و جریان عبور آب در مناطق مختلف به همراه همکاری خوب مردم در صحنه موجب شد که سیلاب اخیر در قم با کمترین میزان خسارت جانی و مالی همراه باشد.

گزارش: سید محمد ابراهیم جنابان

۷۴۰۵/‏‬ ۶۱۳۳/‏