تحقیقات نشان می‌دهند حدود ۲۲.۴ درصد زنان و ۲۱ درصد مردان (در دو جنس ۲۱.۶۶ درصد) مبتلا به بیماری پرفشاری خون هستند که در سنین مختلف درصدهای متفاوتی را شامل می‌شود.
در افراد کمتر از ۳۵ سال نزدیک به ۱۴ درصد، در افراد ۴۴-۳۵ سال نزدیک به یک ششم مردم، در افراد ۵۴-۴۵ سال حدود یک سوم، در سنین ۵۵-۶۴ سال حدود نیمی از مردم، در سنین ۶۹-۶۵ سال نزدیک به ۶۰ درصد در افراد بالای ۷۰ سال حدود ۶۴ درصد از افراد به این بیماری و عامل پرخطر مبتلا هستند.
یک پزشک عمومی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: قلب یکی از اعضای اصلی بدن، پمپی عضلانی است که کار آن انتقال خون با مقادیر فراوان اکسیژن و مواد غذایی از طریق سرخرگ‌های بزرگ به سراسر بدن است.
دکتر بهنوش پاکروح جهرمی افزود: با هر ضربان قلب، خون پمپ می‌شود و به دیواره عروق فشار وارد می‌کند و هنگامی که قلب و عروق سالم باشند، عروق قابلیت انقباض و انبساط کافی دارند و حاصل این انقباض (فشارخون سیستول) و انبساط (فشار خون دیاستول) است.
وی ادامه داد: هنگامی که عروق دچار انسداد باشند یا انعطاف‌پذیری آنها کم باشد، پمپ خون توسط قلب دشوارتر می‌شود و فشار در عروق افزایش می‌یابد که به آن فشار خون بالا گفته می‌شود.
به گفته وی معمولاً فشار خون بالا هیچ‌گونه علامتی ندارد، به همین دلیل فشارخون بالا را قاتل خاموش می‌نامند؛ زیرا افرادی که فشار خون بالا دارند در معرض خطر بیشتری برای حمله قلبی و سکته مغزی قرار دارند.
پاکروح جهرم بیان کرد: اولین و اساسی‌ترین قدم در کنترل فشار خون؛ تشخیص به موقع آن است. فشار خون سیستول ۱۴۰ میلی‌متر جیوه یا بیشتر، فشارخون دیاستول ۹۰ میلی‌متر جیوه یا بیشتر را فشار خون بالا می‌نامند.
این پزشک گفت: برای تشخیص فشار خون بالا، لازم است بیمار حداقل ۲ بار پشت سر هم به درمانگاهی که فشار خون او اولین بار اندازه‌گیری شده مراجعه کند تا فشارخونش در بهترین شرایط اندازه‌گیری شود.
پاکروح افزود: در هر زمان می‌توان فشار خون را اندازه‌گیری کرد و معمولاً بهتر است فشار خون پس از حداقل پنج دقیقه استراحت و در وضعیت نشسته و آرام اندازه‌گیری شود.
** حذف نمک و چربی از اولویت‌های مهم در کاهش فشار خون
خوردن نمک و چربی تأثیری مستقیم بر بالارفتن فشار خون دارد و حذف آنان از اولویت‌های مهم در کاهش فشار خون بالا است.
یک متخصص قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی جهرم به خبرنگار ایرنا گفت: خوردن نمک و چربی تأثیر مستقیم بر بالا رفتن فشار خون دارد. چاقی، خود یکی از عامل‌های اصلی بروز فشار خون است. هر ۱۰ کیلوگرم کاهش وزن بیمار می‌تواند حدود ۱۰ میلی‌متر جیوه، فشار مریض را پایین می‌آورد.
دکتر رضا علم افشار افزود: نرمال استفاده هر فرد از سدیم در طول روز تنها ۱۲ درصد است این در حالی است که طبق آمار اعلام شده به طور متوسط هر فرد ایرانی روزانه بر سر سفره خود، ۳ درصد سدیم اضافی با نمکدان مصرف می‌کند.
وی بیان کرد: پرفشاری خون یک بیماری مزمن است که در آن فشار خون در شریان‌ها بالا می‌رود و به دنبال این افزایش فشار، قلب باید برای حفظ گردش خون در رگ‌های خونی شدیدتر از حالت طبیعی فعالیت کند و در نتیجه ضخامت جدار قلب بیشتر از حد طبیعی می‌شود.
وی افزود: سن، چاقی، سابقه فامیلی، نژاد، مشکلات کلیوی، مصرف رژیم غذایی با سدیم بالا و عدم فعالیت فیزیکی از ریسک فاکتورهای ابتلاء به فشار خون بالا است.
به گفته این متخصص قلب و عروق، فشار ۱۲۰ روی ۹۰ میلی متر جیوه را فشار خون نرمال، ۱۵۰ روی ۹۰ را مرز فشار خون و بالای ۱۵۰ روی ۹۰ میلی متر جیوه را فشار خون بالا می‌دانند که نیاز به درمان و کنترل دارد.
علم افشار گفت:: در بعضی از افراد فشار خون در محیط خارج از درمانگاه نرمال و در مطب پزشک افزایش می یاید که به آن فشار خون روپوش سفید می‌گویند.
به گفته وی در نوعی دیگر از فشار خون که معمولاً در افراد مسن مشاهده می‌شود، فشار خون در مطب پزشک نرمال ولی بیمار از علائم غیر اختصاصی فشار خون (سردرد، سرگیچه، سنگینی سر …) شکایت دارد، که به این نوع فشار خون، فشار خون مخفی شده می‌گویند.
این متخصص قلب و عروق افزود: درصد کمی از افراد مبتلا به فشار خون دچار سردرد می‌شوند که البته همه حملات فشار خون در این بیماران نیز الزاماً با سردرد همراه نیست و همچنین نمی‌توان همه سردردها را از ناشی از فشار خون بالا دانست.
علم افشار گفت: روش صحیح برای درمان بیماران مبتلا به فشار خون بالا بسیار مهم است ولی متأسفانه تعدادی از مردم با وجود اطلاع از بیماری فشار خون بالای خود تحت درمان نادرست هستند که این امر می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری به بار آورد.
وی افزایش ضخامت دیواره‌های قلب، نارسایی قلب، سکته‌های مغزی، خونریزی‌های داخل مغز، بیماری‌های عروقی قلب، خونریزی‌های داخل چشمی و بیماری‌های مزمن کلیوی را از عوارض بیماری فشار خون دانست.
به گفته وی تنها را تشخیص فشار خون بالا غربالگری و اندازه‌گیری یک تا دو بار فشار خون در سال است.
دکتر علم‌افشار با اشاره به شیوع نوعی از فشار خون در نوجوانان و جوانان که در سال‌های اخیر افزایش پیدا کرده است گفت: این نوع از فشار خون در سن ۱۷ تا ۲۵ سال شایع است به این صورت که فشار خون سیستولیک (ماکزیمم) بیمار افزایش و فشار خون دیاستولیک (مینیمم) نرمال یا کاهش یافته است و این ریسک فاکتور مهمی برای ابتلاء به فشار خون بالا در میانسالی است.
وی ۳۰ دقیقه ورزش هوازی در طول هفته برای بیماران دچار فشار خون بالا را بسیار مهم دانست و گفت: از ورزش‌های قدرتی باید دوری کرد چون می‌تواند خود عامل فشار خون باشد مگر اینکه در کنار آن ورزش هوازی انجام شود.
به گفته وی مصرف الکل به خصوص در خانم‌ها می‌تواند باعث ایجاد فشار خون زودرس شود.
این متخصص قلب و عروق بیان کرد: مصرف کافئین و نوشیدنی‌های کافئین‌دار باعث افزایش موقت در فشار خون شده و ایجاد فشار خون پایدار با کافئین ثابت نشده است.
وی بیان کرد: در درمان فشار خون می‌بایست از رژیم غذایی دارای کمترین نمک و بیشترین پتاسیم و کلسیم استفاده شود.
به گفته وی بهترین رژیم غذایی توصیه شده در درمان فشار خون، رژیم غذایی مدیترانه‌ای مانند مصرف میوه، سبزی، ماهی، دانه‌های مغذی و مصرف کم گوشت قرمز و مواد شیرین است. این رژیم غذایی شامل کلسیم، پتاسیم، منیزیم و فیبر بالا و در طرف دیگر دارای چربی غیر اشباع، کلسترول و سدیم پایین است. طبق تحقیقات انجام‌شده این رژیم غذایی به طور متوسط تا ۸ میلی‌متر جیوه فشار خون را کاهش می‌دهد.
دکتر علم افشار حدود ۷۰ درصد از علل ابتلاء به بیماری فشار خون را ارثی دانست و گفت: متأسفانه بیماری فشار خون درمان قطعی ندارد و تنها می‌توان آن را کنترل کرد.
**پیشگیری و درمان فشار خون
کارشناس بهداشت نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا گفت: اگر چه در بیشتر موارد، دلیل بالابودن فشار خون مشخص نیست؛ اما دلایل شناخته‌شده‌ای هم دارد که برخی از دلایل، قابل کنترل و برخی دیگر کنترل‌ناپذیرند.
دانیال فرهیخته افزود: سن، جنسیت و سابقه خانوادگی فشار خون بالا، از دلایل غیرقابل کنترل و کم‌تحرکی، رژیم غذایی حاوی نمک یا چربی اشباع زیاد، مصرف‌نکردن کافی سبزی و میوه، چاقی و اضافه وزن، مصرف الکل، استعمال دخانیات و دلشوره از دلایلی هستند که قابل کنترل در فشار خون بالا هستند.
وی بیان کرد: پزشکان سعی می‌کنند به کمک تغییر شیوه زندگی شامل تجویز رژیم غذایی مناسب، توصیه به افزایش فعالیت بدنی و در صورت نیاز دارو فشار خون بالا را کنترل کنند.
وی در توصیه‌های مفید برای افراد دارای فشار خون بالا گفت: تا حد امکان از مصرف غذاهای سرخ شده پرهیز نموده و به جای آن از غذاهای آب‌پز یا کبابی استفاده شود.
فرهیخته ابراز کرد: افراد با فشار خون بالا لازم است سبزی و میوه را در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانند.
به گفته وی مبتلایان به فشار خون لازم است دریافت گوشت قرمز را محدود و به جای آن گوشت سفید مانند مرغ یا ماهی استفاده و لبنیات کم‌چرب را انتخاب کنند.
این کارشناس بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جهرم گفت: افراد با فشار خون بالا بهتر است دریافت نوشیدنی‌های حاوی شکر را محدود کنند و به جای آن آب بنوشند، برای میان وعده از مغز دانه‌ها و آجیل خام استفاده کنند و از دخانیات پرهیز کنند.
وی گفت: برخی منابع غذایی که مصرف آنها برای کنترل فشارخون توصیه می‌شود: سیر، پیاز، اسفناج، قارچ، حبوبات، گوجه فرنگی، کلم سبز و بروکلی، بامیه، خیار، کاهو، لوبیا سبز، سیب، کیوی، موز، انار، شیر کم‌چرب، ماهی تن است.
فرهیخته گفت: برخی منابع غذایی که مصرف آنها برای بیماران دارای فشار خون باید محدود شود: غذاهای سرخ‌شده، انواع سس‌ها، رب‌ها، غذاهای کنسروی، سوسیس و کالباس، پنیرهای شور، زیتون شور، چیپس و پفک است.
۹۹۱۰/۱۸۷۶
