ساخت واقعیت با بازنمایی غیرواقعی اخبار

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا. صاحبان برخی رسانه ها در دنیا به علت دسترسی گسترده و امکانات ویژه با امپراتوری اختاپوس وار به واقع در پی آن هستند که تحریف را به جای حقیقت نشان دهند، به قول «ژان بودریار» فیلسوف فرانسوی، تشخیص واقعیت از آنچه که واقعی نیست، ناممکن شده است.

بررسی خط خبری رسانه های اصلی دنیا به ویژه رسانه های غربی گویای آن است که نوع بازنمایی اخبار از واقعیت و حقیقت فاصله داشته و تنها بخشی از واقعیت را نمایش می‌دهد. بر این اساس یکی از آفت هایی که در بازنمایی غیرواقعی اخبار و رویدادها مشاهده می‌شود، امپریالیسم خبری است.

در واقع امپریالیسم خبری بر اصول و پیش‌فرض‌هایی استوار است، که عملکرد امروزه آن‌ها نیز نتیجه منطقی اعمال چنین پیش‌فرض‌هایی است. فرایند اطلاع‎رسانی از تهیه خبر توسط خبرنگاران گرفته تا گزینش، انتشار، تفسیر و تحلیل خبر مبتنی بر این پیش‌فرض‌ها و مبانی است. به عبارتی دقیق‌تر امپریالیسم خبری در خدمت تحکیم پایه‌های قدرت جهان سرمایه‎داری عمل می‌کند. در این راستا، بدون نیاز به لشکرکشی نظامی، با تجزیه و تحلیل رخدادهای سیاسی بطور دلخواه و تحمیل ارزش‌های غربی و دروغ‎پراکنی و بازنمایی غیرواقعی در استحکام اقتدار خود می‌کوشد. امپریالیسم خبری با تغییر نظام ارزشی جوامع افکار را در جهت منافع خود شکل می‌دهد.

همچنین یکی از تکنیک‌های اصلی که توسط رسانه ها در دنیای مدرن دنبال می‌شود، سرگرم سازی و همانند سازی (Simulation) است. بودریار، همانند سازی را «جایگزین نمودن واقعیت با نشانه‌هایی از واقعیت» می‌داند. به عبارت روشن‌تر ما با نشانه‌ها یا نمادهایی از واقعیت سرکار داریم و به جای واقعیت، این نشانه‌ها و سمبل‌ها را می‌بینیم. بودریار همانند سازی را یکی از فرایندهای فرهنگی مدرنیته می‌داند و معتقد است، پس از دوران صنعتی شدن به جای واقعیت، مدل‌ها و کدهایی از واقعیت را دریافت می‌کنیم؛ این کدها نمی‌گذارند واقعیت رخ نماید بلکه آن را تولید می‌نمایند.

با به عرصه آمدن شبکه‌های اجتماعی و رسانه های مدرن که عرصه نوین ارتباطات شکل تازه ای پیدا کرد. با این حال به دلیل متاثر بودن فضای مجازی از اخبار و نوع بازنمایی، امپریالیسم خبری، گاهی در دامی که توسط این رسانه ها گسترانده شده، گرفتار می‌شود. در واقع به دلیل ساختِ جهانی غیر واقعی و تنوع گرایی، فضای رسانه‌ای مجازی، ماکتی از واقعیت را می‌سازد که شاید با ورود به دنیای واقعی، همسان کردن و ایجاد هماهنگی میان آنها امری دشوار باشد.

سه مدل پیرامون مدل‌های حاکم بر جریان بین‌المللی اخبار که یکطرفه است، جریان دارد. مدل نخست «مرکز پیرامونی» است که جهان را به دو ارودگاه مرکز و پیرامون تقسیم می‌کند و رویدادهای مرکز از اکثریت برخوردار است و تبادل خبر در میان ملل مرکز باپیرامون به اندازه تبادل خبر در میان ملل مرکز با مرکز نیست. دو مدل دیگر یکی مدل «شمال جنوب» است که طبق آن ارایه اخبار بیشتر عمودی بوده و از شمال به جنوب جاری می‌شود و مدل سوم هم «مدل مثلثی» است که همچون مدل شمال جنوب عمل می‌کند با این تفاوت که شمال را به شرق و غرب تقسیم می‌نماید.

در واقع امپریالیسم خبری با ایجاد شکاف و رخنه در افکار عمومی کشورها، سعی می‌کند آنها را با خود همراه سازد. بررسی خط و مشی عملیات روانی سنگینی که دشمنان انقلاب اسلامی از طریق رسانه ها دنبال می‌کنند گویای آن است که این رسانه‌ها در پی جلب اعتماد مخاطبان از طریق ارائه گزارش‌هایی با بیان بخشی از واقعیت و استفاده از تصاویر غلط و ناکامل هستند. بر این اساس در راستای اهدافی از پیش طراحی‌شده به جریان سازی خبری می‌پردازند. به بیان دیگر، تفسیر و تاویلی که این رسانه ها از اخبار ارائه می‌دهند، در راستای اهداف از پیش طراحی شده است.

بنابر این پاسخگویی به پرسش‌های افکار عمومی، ارائه پاسخ‌های به موقع، اعتمادافزایی، تقویت سرمایه‌های اجتماعی و همدلی می‌تواند به مثابه سد محکمی در مقابل امپریالیسم خبری و رسانه‌ای و بازنمایی غیرواقعی اخبار از جانب آنها باشد.

پژوهش **۴۵۸**۱۵۵۲