قدرت های آسیایی می توانند با تشکیل یک بلوک اقتصادی بر هژمونی دلار غلبه کنند

طی ماه‌های اخیر جنگ تجاری بین آمریکا و چین تشدید شده است. با وجود تلاش چینی‌ها برای ممانعت از تشدید تنش، به نظر می‌رسد تنش‌ها بین دو کشور در حال افزایش است به ویژه اینکه تضاد با چین در مناسبات داخلی آمریکا هم از مؤلفه‌های اثرگذار است. البته این امر به معنای بی عملی چینی‌ها نیست. طی هفته‌های اخیر رئیس جمهور چین با ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه دیدار کرد. این دیدار در فضای رسانه‌ای بازتاب گسترده‌ای داشت.
در همین زمینه «آلبرت بغزیان» روز جمعه در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا گفت: با توجه به اینکه هژمونی دلار سایه خود را بر معادلات و مبادلات مالی و تجاری دنیا تحمیل کرده است به نظر می‌رسد دیدار رؤسای جمهور چین و روسیه برای خنثی کردن اثرات تخریبی دلار انجام شده است.
وی اضافه کرد: بعد از جنگ جهانی دوم زمینه مساعدی برای آمریکا ایجاد شد تا بتواند دلار را به عنوان پول مرجع و پایه بین المللی ارائه کند، پس از آن و تاکنون شرایط اقتصادی به نفع آمریکا پیش رفته است به طوری که هژمونی دلار بر اقتصاد جهانی، قیمت گذاری اکثر کالاها بر اساس دلار و اینکه ذخیره خیلی از کشورها علاوه بر طلا، دلار و سهام شرکت‌های آمریکایی است؛ همه اینها به آمریکا کمک می‌کند نیات و اهداف خود را اجرا کند.

بغزیان ادامه داد: اگر کشوری بخواهد این هژمونی را کم کند باید یک ذخیره ملی معرفی کند. در این شرایط پول حاصل از فروش نفت در دنیا بالاترین رقمی است که یک کالا به خود اختصاص می‌دهد، بعضی از کشورها تلاش کردند که نفت را بر اساس یورو خرید و فروش کنند که که بتوانند حجم عظیم جابجایی دلار را کم کنند، با این حال اروپایی‌ها قبول نکردند یورو چنین وظیفه‌ای را به عهده بگیرد.

این کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: چین با توجه به رشدی که داشته می‌تواند در یک بلوک اقتصادی جدید، یوان را به عنوان پشتوانه و ذخیره بین المللی معرفی و با کم کردن نفوذ دلار از اقتصاد جهانی سهم خواهی کند. اگر چین بخواهد یوان را جانشین دلار کند باید یک ذخیره و پشتوانه طلا یا ارز معرفی کند.

وی با بیان اینکه تاکنون هیچکدام از پول‌های رایج دنیا نتوانسته بر حوزه نفوذ دلار تأثیر داشته باشند، اظهارداشت: آمریکا به راحتی می‌تواند بدون پشتوانه، دلار چاپ و عرضه کند به همین دلیل این کشور بدهکارترین کشور است ولی چون اقتصاد کشورش را پشتوانه قرار داده است، این قدرت را دارد که با دلار همه را استثمار کند.

بغزیان با بیان اینکه چین می‌تواند تا ۵۰ درصد هژمونی دلار را کاهش دهد ادامه داد: البته تحقق این امر منوط به این است که کشورهای مختلفی محوریت یوان را به جای دلار بپذیرند و نقش آن را به رسمیت بشناسند و با آن مبادله و خرید و فروش انجام دهند و حجم زیادی یوان را به پول‌های دیگر تبدیل کنند.
وی با طرح این ایده که آیا این کشورها می‌توانند آن را به ارزهای دیگر تبدیل کنند؟ گفت: هندوستان، ایران، روسیه، چین، ترکیه و چند کشور دیگر می‌توانند با تشکیل یک بلوک اقتصادی و مرجع قرار دادن پول جدید، بر هژمونی دلار حداقل در آسیا غلبه کنند.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که تلاش‌های ایران برای استفاده از پول ملی در مراودات تجاری چه اثری در کاهش نقش دلار دارد؟ یادآور شد: در حالتی که بین دو کشور موازنه تجاری وجود داشته باشد یعنی همان مقداری که مثلاً به آذربایجان کالا می‌فروشیم پول آذربایجان را بگیریم ممکن است سرجمع به عنوان یک تراز تجاری مطرح باشد ولی این تراز را نمی‌توان به بازار تجاری بین المللی تطبیق و تعمیم داد.

بغزیان ادامه داد: نکته اینجاست که اگر تراز ما با چین و اروپا منفی باشد ولی با کشورهای دیگر مثبت و تراز مالی مساوی شود می‌توانیم ادعا کنیم موفق بوده ایم. بنابراین باید تلاش کنیم با کشورهایی که تجارت انجام می‌دهیم واردات و صادرات را به یک تراز مثبت نزدیک کنیم. به عنوان مثال تراز تجاری آمریکا نسبت به چین منفی است ولی سر جمع تجارت آمریکا در دنیا مثبت است، به این صورت است که جبران می‌شود.

این استاد دانشگاه اظهارداشت: هرچند در آینده نزدیک نمی‌توانیم شاهد کم شدن هژمونی دلار باشیم با این حال برنامه‌ریزی بلندمدت و در صورت بلوک بندی اقتصادی در شرق یا غرب و در نهایت معرفی یک پول ملی یا پول مرجع دارای پشتیبانی قوی این امر محقق می‌شود که آن هم در بلندمدت نتیجه بخش خواهد بود.

وی در عین حال گفت: چین در حال حاضر آمادگی ندارد که یوان به عنوان پول مرجع بین المللی عمل کند و ملاحظاتی دارد چون ممکن است جنگ‌های تجاری چین و آمریکا در این صورت تشدید شود به همین دلیل چینی‌ها با محافظه کاری در این قضیه پیش می‌روند.

بغزیان با اشاره به تحریم‌های متقابل شرکت‌های چینی و آمریکایی خاطرنشان کرد: آمریکایی‌ها هواوی را تحریم می‌کنند و از طرف دیگر چینی‌ها اپل را از دور خارج می‌کنند، جنگ شدید تجاری بین آنها وجود دارد. هر چند قطعاً اراده‌ای برای تشدید آن بین آمریکا و چین وجود ندارد.
این کارشناس مسائل اقتصادی اضافه کرد: در حال حاضر چین بهترین استراتژی را انتخاب کرده است به طوری که با نزدیک شدن به قدرت‌های دیگر این پیام را به آمریکا می‌دهد که اگر شما جنگ تجاری را با ما ادامه بدهید ما به کشورهای قدرتمند دیگری نزدیک می‌شویم.

وی یادآورشد: جالب اینجاست که روسیه چیزی برای تحویل دادن به چین ندارد چینی‌ها بیشتر دنبال بازار روسیه هستند و اگر به بازار روسیه نفوذ کنند روسیه تحت سیطره کالا و پول چینی قرار می‌گیرد، به همین دلیل تا حدی اجازه تبادل کالا و خدمات می‌دهند. روسیه بیشتر در بحث تسلیحات نظامی و پدافندها می‌تواند به این کشورها کمک کند.

بغزیان با اشاره به برنامه ایجاد واحد پول اسلامی اظهارداشت: کشورهای اسلامی کار خوبی را شروع کرده بودند که عقیم ماند؛ اگر واحد پول اسلامی شکل می‌گرفت و بانک اسلامی که تحت مدیریت کنفرانس اسلامی کار می‌کرد فعال می‌شد حجم زیادی از تأثیر دلار کم می‌شد، ولی مشخص شد بسیاری از کشورهای اسلامی مثل عربستان سعودی و امارات در زمین آمریکا بازی می‌کنند و به همین دلیل این ظرفیت بلا استفاده مانده است.

این استاد دانشگاه در پایان گفت: زمانی که مقام معظم رهبری بحث مقاوم سازی اقتصاد را مطرح کردند این امید به وجود آمد که اگر در آینده وضعیت اقتصادی کشور تلنگری خورد و تجارت خارجی ما دچار چالش شد، آن چالش باعث سقوط اقتصاد ما نشود، ولی عملاً در هیچکدام از بخش‌های اقتصاد ما مقاوم‌سازی صورت نگرفت و در حد همایش، نمایش و سمینار ماند.

وی یادآورشد: این در حالی است که شرایط ما با دیگر کشورها متفاوت است، ما بازار بزرگ داخلی به حجم هشتاد میلیون نفر داریم و هر چه تولید کنیم در بازار داخلی مصرف می‌شود بنابراین اگر مقاوم سازی اقتصاد به شکل واقعی انجام می‌شد در برابر شوک‌های بیرونی آسیب پذیر نبودیم.