سنگینی حلقه فشار بر «دلار»، رهاورد سیاست خارجی ترامپ

در سالیان اخیر تحلیلگران، سیاستمدارها و تصمیم‌گیران اقتصاد برخی از کشورهای جهان، دیدگاه‌های مختلفی درباره ضرورت کنار گذاشتن دلار از مبادلات مالی و تعیین یک ارز جایگزین برای آن مطرح کرده‌اند تا از این طریق بتوانند از وابستگی شدید و پیامدهای زیان‌بار اتکا به این ارز آمریکایی بکاهند.

اکنون «یورو»، «ین ژاپن» و «پوند انگلیس» از جمله مهمترین ارزهای جهان شمول پس از دلار هستند.
طبق آخرین آمارهای اعلام شده، بیش از ۶۰ درصد ذخایر ارزی خارجی بانک‌های مرکزی در جهان را دلار تشکیل می‌دهد و بعد از آن یورو با حدود ۲۰ درصد در رتبه دوم قرار دارد.

حضور غیرمنتظره «دونالد ترامپ» در کاخ سفید و اقدامات یک‌جانبه‌گرایانه او در روابط تجاری با بسیاری از کشورها از جمله چین و اتحادیه اروپا سبب شده تا تلاش‌ها و اقدامات زیادی برای کاستن از مرجعیت دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی انجام شود.

با توجه به رویکردهای رئیس جمهوری آمریکا، شمار زیادی از اندیشکده‌ها و دولتمردان سابق آمریکا بارها نسبت به پیامدهای حضور ترامپ در کاخ سفید از جمله کاهش اعتماد جهانی به دلار هشدار دادند. از جمله اندیشکده «استراتفور» در مطلبی به سرمایه‌گذاران هشدار داد که دلار در سالیان بعد به یک دارایی نامطمئن تبدیل خواهد شد و باید به سمت دیگر ارزهای مهم «جهان شمول» بروند.

اکنون این نگرانی‌ها رنگ واقعیت به خود گرفته و کشورهای مختلفی که از تنش‌های اقتصادی-سیاسی با آمریکا دچار زیان شده‌اند، به دنبال عملیاتی کردن کاهش استفاده از دلار در مبادلات مالی خود هستند.


** گام‌های پکن و مسکو برای دلارزدایی از اقتصاد
با توجه به اقدامات یکجانبه‌گرایانه کاخ سفید در سه سالی که ترامپ پای در مسند ریاست جمهوری گذاشته و تلاش او برای تحمیل سیاست‌های اقتصادی خود بر دیگر دولت‌ها، کشورهای زیادی از جمله متحدان واشنگتن نیز برای کاستن از وابستگی مالی خود به دلار، به سوی استفاده از ارزهای ملی خود در مبادلات تجاری دو و چندجانبه با یکدیگر گام برداشته‌اند.

با شدت یافتن تحریم‌های غرب علیه مسکو به دلیل الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ و تداوم تنش‌ها در شرق اوکراین، روسیه در چند سال اخیر طرح کاهش استفاده از دلار در مبادلات مالی با دیگر کشورها را کلید زده که در حال عملیاتی شدن است.

چندی پیش خبرگزاری فرانسه به نقل از کارشناسان شرکت بزرگ بیمه آلمانی «هرمس» نوشت: اکنون شرایط روسیه برای راهبرد دلارزدایی از مبادلات تجاری به دلیل اقدامات محافظه کارانه اقتصادی در آمریکای ترامپ فراهم شده است که در صورت تداوم روند کنونی، مسکو در یک تا پنج سال آینده وابستگی اقتصاد خود به دلار را به حداقل خواهد رساند.

«ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه مردادماه سال گذشته در نشست خبری پس از نتایج نشست بریکس (BRICS - شامل ۵ کشور برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) گفت: به دنبال کاهش وابستگی خود به دلار و بازتعریف راه‌های تجارت و معاملات مالی در قالب یک بلوک منسجم (بریکس) هستیم.
وی افزود: برخی از ارزها می‌توانند نقش «ارزهای ذخیره منطقه‌ای» را ایفا کنند.

به گفته او، روبل روسیه و ارزهای قوی دیگر در رابطه با کشورهای عضو بریکس یا کشورهای اتحادیه اقتصادی یورآسیا (EAEU) خواهد بود.
«محدودیت در معامله با دلار اشتباهی است که آمریکا مرتکب شده است؛ معتقدم اقدام شرکای آمریکایی و محدودیت‌هایی که آنها اعمال کردند و شامل معامله با دلار می‌شود، یک اشتباه راهبردی مهم برای شرکای آمریکایی ماست.»

«سرگی لاوروف» وزیر خارجه روسیه نیز شهریورماه سال گذشته در گفت‌وگو با شبکه یک تلویزیون روسیه، آمریکا را به سوءاستفاده از دلار به عنوان اهرمی برای اعمال فشار بر کشورهای دیگر متهم کرد و گفت: برای چندین دهه، همه امیدوار بودند واشنگتن بتواند به وظیفه خود به عنوان مرجع منتشرکننده عمده‌ترین ارز جهان عمل کند اما اکنون چه بر سر دلار آمده است؟ آنها از دلار برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کنند.

به نوشته این رسانه فرانسوی، برقرار تحریم‌های واشنگتن علیه ایران و ادامه جنگ تجاری با چین به نزدیکی بیشتر مشتریان شرکت‌های روسی برای کنار گذاشتن دلار در تعاملات خود با روسیه کمک بسیار زیادی کرده است.

با توجه به تأکیدات چین و روسیه برای استفاده از ارز ملی در مبادلات اقتصادی، در دیدار اواخر هفته گذشته «شیء جین پینگ» و «ولادیمیر پوتین» رئیسان جمهوری چین و روسیه در مسکو، آن هم پیش از حضور در نشست اقتصاد بین‌المللی سن‌پترزبورگ؛ دو طرف عزم جدی خود را برای کنار گذاشتن دلار از مبادلات دوجانبه و استفاده از ارزهای ملی دو کشور اعلام کردند.
برای تحقق این هدف، آنها موافقت نامه‌ای امضا کردند که استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری بین دو کشور را تسهیل می‌کند.

طبق این توافقنامه، «همه پرداخت‌های مالی برای صادرات و واردات کالا، خدمات و سرمایه‌گذاری مستقیم بین مؤسسه‌های اقتصادی روسیه و چین براساس اقدامات بین‌المللی و قوانین ایالتی احزاب با استفاده از «روبل و یوان» به عنوان ارزهای ملی روسیه و چین انجام خواهد شد.

این دو کشور که در اقتصاد جهانی، نقش پررنگی دارند، اکنون با توجه به تقابل‌های تجاری-سیاسی با آمریکا، پای در مسیری نهاده‌اند تا بتوانند با توجه به رشد اقتصادی بالا، به تدریج سایه ارز خود را برای پای ان دادن به سیطره دلار در اقتصاد جهان سنگین کنند.

در همین رابطه رئیس جمهوری روسیه جمعه گذشته (۱۷ خردادماه) در همایش اقتصادی سن پترزبورگ، با حمله به سیاست‌ها و فشارهای اقتصادی آمریکا، اقدامات کاخ سفید برای ثبات قدرت خود در جهان را خطری برای صلح جهانی خواند.
وی هشدار داد، جهان در حال گذار به دورانی است که در آن «قوانین یک کشور (آمریکا) یا گروهی از کشورهای قدرتمند، جایگزین قوانین بین‌المللی» می‌شود.
پوتین، خودخواهی اقتصادی را عامل بروز بحران‌های بیشتر دانست و بر ضرورت تغییرهای بنیادین در سازمان‌دهی تبادلات مالی بین‌المللی تاکید کرد.
به گفته وی، «دلار به وسیله‌ای برای فشار بر کشورها تبدیل شده است.»

در سال‌های اخیر  با رشد اقتصادی چین، پکن گام‌های بزرگی برای بین‌المللی کردن ارز خود برداشت که سرانجام «یوان» در سال سال ۲۰۱۶ از سوی صندوق بین‌المللی پول در سبد ویژه ارزی قرار گرفت.
چین به دنبال اقدامات راهبردی است تا یک بلوک اقتصادی بر پایه پول این کشور در آسیا تشکیل دهد و به تدریج ارز «یوآن» به عنوان سبد ارزی اصلی، جایگزین دلار آمریکا در اقتصاد جهانی شود.
چین به دنبال اقدامات راهبردی است است تا یک بلوک اقتصادی بر پایه پول این کشور در آسیا تشکیل دهد و به تدریج ارز «یوآن» به عنوان سبد ارزی اصلی، جایگزین دلار آمریکا در اقتصاد جهانی شود.
اکنون با جنگ تعرفه‌ای ترامپ علیه کالاهای چینی که این روزها دامنه آن شدت یافته است، پکن همراه با مسکو وارد کارزاری شده‌اند تا یکه‌تازی دلار در میان ارزهای جهان را پایان بخشند.

«کرل دیمیتریف» رئیس صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه هفته گذشته اعلام کرد که این نهاد مالی آمادگی دارد صندوق مشترک جدیدی را بر پایه «یوان» چین بسازد و دست از ارز آمریکایی بشوید.
براین اساس صندوق سرمایه‌گذاری روسیه با همکاری چین، ارز یوان به ارزش ۷۰ میلیارد دلار تخصیص داده تا معاملات غیردلاری میان دو کشور افزایش یابد.

این صندوق باهدف تنظیم مبادلات میان دو کشور با ارزهای ملی آنها ایجاد شده است و نخستین تراکنش‌های مالی آن برای کنار زدن دلار، در سال جاری میلادی آغاز خواهد شد.
روسیه تصریح کرده که این تجربه را با کشورهای دیگر نیز ادامه خواهد داد.

بانک مرکزی روسیه هفته گذشته اعلام کرد حجم مبادلات غیر دلاری شرکت‌های این کشور به روند صعودی خود ادامه می‌دهد به گونه‌ای که سهم روبل از مبادلات کالایی میان روسیه با چین و هند بین ۱۰ تا ۲۰ درصد کل ارزش تجارت میان این کشورهاست.

چین گام‌های عملی برای تقابل با دلار را از سال گذشته به طور جدی عملیاتی کرد و پکن و توکیو یک قرارداد مبادله ارزی چند میلیارد دلاری امضا کردند که تا اکتبر ۲۰۲۱ اعتبار دارد.
طبق این قرارداد که در سفر «شینزو آبه» نخست وزیر ژاپن برای نخستین اجلاس رسمی دو کشور امضا شد، دو طرف امکان تبادل ارزهای محلی بین دو بانک مرکزی را تا ۲۰۰ میلیارد یوان یا ۳.۴ تریلیون ین (۳۰ میلیارد دلار) فراهم ساختند.

در عین حال، چین به عنوان یکی از بزرگترین خریدارن نفت جهان، طرح امضای قراردادهای نفتی با ارز یوان را در پیش گرفته تا ضمن تقویت ارزش پول ملی خود، خطرهای احتمالی ناشی از ارز خارجی با اعمال هرگونه تحریم را به کمترین میزان ممکن برساند.
این رویکرد پکن، ضمن خارج کردن دلار از سیستم مالی خود، به تقویت نفوذ سیاسی، جغرافیایی و اقتصادی این کشور نیز کمک شایانی می‌کند.


** تلاش‌ها برای پایان هژمونی دلار
اقدامات دولتمردان آمریکا در سالیان اخیر سبب شده تا اعتماد به این ارز بین‌المللی دچار تزلزل شود و در شرایط کنونی به جز روسیه و چین، بر شمار کشورهایی افزوده شود که به فکر کاهش وابستگی از آمریکا افتاده‌اند. کشورها به این واقعیت پی برده‌اند که قطع وابستگی به دلار آمریکا امکانپذیر است و این اقدام باید هرچه سریع‌تر از طریق کاهش استفاده از دلار در مبادلات دو یا چندجانبه انجام شود.

آبان ماه سال ۹۷ بود که «عمران خان» و «لی که چیانگ » نخست وزیران پاکستان و چین در پایان نشست هیأت‌های دو کشور در پکن از تجارت دو جانبه با ارز ملی به جای دلار آمریکا خبر دادند.
آنها بر عزم خود برای پیشبرد هرچه بهتر استفاده از ارز ملی به جای دلار آمریکا در روابط تجاری خود تاکید کردند.

در همان زمان، چین و فیلیپین اعلام کردند که در چارچوب مقابله با جنگ تجاری آمریکا، سامانه مبادلات ارزی مستقیم بر پایه پول ملی را ایجاد می‌کنند.
براساس اعلام بانک مرکزی فیلیپین، برای گسترش روابط تجاری پکن و مانیل، دو طرف سامانه بانکی مشترکی ایجاد می‌کنند تا ارزهای رایج دو کشور (پزو- واحد پول فیلیپین) در این سامانه به راحتی قابل مبادله باشد.
این سامانه به ۱۵ بانک محلی دو کشور اجازه می‌دهد به طور مستقیم با ارزهای ملی خود، معاملات مالی- پولی انجام دهند.

اواخر اردیبهشت ماه امسال نیز اعلام شد که روسیه و ونزوئلا با حذف دلار آمریکا از معاملات، روبل روسیه و ارز دیجیتال «پترو» ونزوئلا را در مناسبات تجاری خود استفاده خواهند کرد.
دولت ونزوئلا با ایجاد ارز دیجیتال پترو و قانونی ساختن آن، به دنبال مقابله با تحریم‌های آمریکا رفته است.
با وجود تزلزل در سیاست‌های ارزهای دیجیتال و اینکه همچنان به صورت جهانی مورد پذیرش قرار نگرفته، اما برخی دولت‌ها این فناوری‌ها را به عنوان راهی برای اجتناب از دست‌کاری‌ها و کنترل اشخاص سومی که از سرمایه‌های کشور بهره می‌برند، می‌دانند.

زمستان سال گذشته نیز هند و امارات قرارداد مبادله ارزی برای تقویت تجارت و سرمایه گذاری بدون دخالت یک ارز سوم امضا کردند. دهلی نو این روند را با مسکو دنبال می‌کند.

در کنار این کشورها، اتحادیه اروپا نیز وارد دلارزدایی از اقتصاد این قاره شده است.
مهرماه سال گذشته بود که «ژان کلود یونکر» رئیس کمیسیون اروپا اقدام آمریکا در اجبار اروپاییان به خرید کالاهایشان با دلار را به استهزاء گرفت و این اقدام کاخ سفید را «سخیف» توصیف کرد.
«برونو لومایر» وزیر دارایی فرانسه نیز همان زمان تصریح کرد که می‌خواهد اداره مالی دولت این کشور مرتبط با دلار نباشد.
روزنامه «هندلزبلات» آلمان نیز سال گذشته در نوشتاری در زمینه تقویت ارز یورو از سوی اتحادیه اروپا نوشت: یکپارچگی مالی با آمریکا پاشنه آشیل اتحادیه اروپاست و واشنگتن دلار را به‌عنوان سلاح به‌کار می‌برد.
به نوشته این رسانه، با وجود اینکه آمریکا فقط ۲۰ درصد از رفاه جهانی را تولید می‌کند اما بیش از نیمی از همه مناسبات تجاری با دلار انجام می‌شود.
دولتمردان قاره سبز تاکید دارند که آنها مجبور نیستند همه معاملات خود را با دلار انجام دهند. بنابراین باید راهکاری برای کاهش این وابستگی‌های مالی با آمریکا ترسیم کرد.

کمیسیون اروپا دسامبر سال گذشته پیشنهاد افزایش تقویت ارز اتحادیه اروپا و تلاش برای به چالش کشیدن سلطه دلار را اعلام کرد.
براین اساس بود که «مکسیم اورشکیم» وزیر توسعه اقتصادی روسیه از اتحادیه اروپا خواست، با توجه به اینکه مبادلات دو طرف مبتنی بر دلار نیست، در معامله‌های منابع انرژی از ارز یورو استفاده کنند.
راشاتودی به نقل از وی نوشت: ادامه معامله با شرکای اروپایی با دلار بی‌معناست زیرا دو طرف از دلار به عنوان یک ارز داخلی استفاده نمی‌کنند.

خروج آمریکا از برجام و بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران از یک سو و قول و قرار اروپا در اجرای تعهداتش در توافق هسته‌ای از سوی دیگر سبب شد تا اتحادیه اروپا به رهبری کشورهای فرانسه، آلمان و انگلیس برای ایجاد یک شرکت مالی متعهد با هدف دور زدن تحریم‌ها علیه ایران و همکاری با تهران برای ادامه فروش نفت اقدام کنند.
هرچند که با وجود گذشت بیش از یکسال از خروج آمریکا از برجام، دولتمردان اروپایی با تعلل بسیار، اعلام کرده‌اند مراحل این سازوکار ویژه مالی ایران و اروپا موسوم به «اینستکس» در حال طی کردن روند خود است.
طرف‌های اروپایی تلاش دارند با بالا بردن ارزش یورو و استقبال از ایده خرید و فروش نفت با این ارز، به نوعی به تضعیف نفوذ و جایگاه مالی ارز دلار در مبادلات مالی خود با دیگر کشورها بپردازند. اقدامی که از نگاه کارشناسان اقتصادی، می‌تواند در بلندمدت به از میان رفتن سلطه دلار بر سیستم‌های مالی بین المللی منجر شود.

این سازوکار، مورد اقبال دیگر کشورها برای مقابله با سیاست‌های تحریمی آمریکا نیز قرار گرفته است.

چندی پیش تارنمای «گازیتو» روسیه به نقل از «سرگئی لوزیانین» مدیر انجمن شرق دور در آکادمی علوم این کشور نوشت: با توجه به اینکه بیشتر سرمایه‌گذاری‌های چین در روسیه از اموال دولتی است، کارشناسان روس راهکار مقابله با تحریم‌های آمریکا در این زمینه را ایجاد ساختاری شبیه سازوکار ویژه مالی ایران و اروپا موسوم به اینستکس می‌دانند که اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران پیش‌بینی کرده است.
در واقع ایده این سازوکار سبب شد تا چارچوب‌های جدید جهانی و نظام اقتصادی دیگری برای دور زدن تحریم‌های یکجانبه آمریکا و پرهیز از کاربرد دلار در مبادلات اقتصادی صورت گیرد.

این تشکیلات، همه کشورها بویژه چین و روسیه را از مزایای تجارت با ایران برخوردار خواهد کرد.
به نوشته تارنمای «گازیتو»، مسکو و پکن مصمم به استقلال از آمریکا هستند… هر دو تلاش می‌کنند نظامی را در اوراسیا برپا کنند که بر هژمونی آمریکایی متکی نباشد.

«مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه نیز در این زمینه تصریح کرده است که در شرایطی که روز به روز به تعداد کشورهایی که به پیمان‌های پولی و دوجانبه روی می‌آورند، اضافه می‌شود، دلار در حال از دست دادن نقش خود به عنوان ارز جهانی است.
«رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه نیز بارها از شرکای تجاری این کشور درخواست کرده دلار را از مبادلات خود کنار بگذارند و از ارزهای ملی خود استفاده کنند.
 

** طلا علیه دلار
واکنش کشورها به سیاست تهاجمی کاخ سفید در عرصه اقتصادی سبب شده تا شاهد تغییر سیستم پولی بین‌المللی و دوری از دلار آمریکا در ذخایر ارزی کشورها باشیم.
به گفته «تاتیانا فیک» مدیر بانک‌های مرکزی و سیاستگذاری عمومی در شورای جهانی طلا، بانک‌های مرکزی بسیاری از کشورها در سالیان اخیر به شکل بی‌سابقه خرید طلا را افزایش داده‌اند.
طبق اعلام فیک، در سال گذشته میلادی میزان خرید سالانه طلا به ۶۵۱ تن رسید که بالاترین سطح در سیستم پولی بین‌المللی است.

گزارش شورای جهانی طلا مبنی بر اینکه بانک‌های مرکزی در جهان خرید خالص طلای خود را به بالاترین حد رسانده‌اند، بیانگر تغییر ساختاری سیستم پولی بین‌المللی در کم کردن نقش دلار از مبادلات جهانی است.
طبق گزارش آبان ماه سال گذشته این شورا، تقاضا برای طلا از سوی بانک‌های مرکزی در سه ماه نخست سال ۲۰۱۸ به میزان ۴۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۷ افزایش یافته است.

روسیه و ترکیه به عنوان بزرگترین خریداران طلا شناخته شدند.
به نوشته تارنمای بلومبرگ، حجم ذخایر طلای روسیه تا پایان سال ۲۰۱۸ به بیش از ۲۱۰۰ تن رسید.
«روسیه در فاصله گرفتن از دلار آمریکا پیشرفت خوبی داشته است. دیگر کشورهایر اروپایی همچون فرانسه، لهستان و مجارستان نیز در حال اقدام مشابهی برای تقویت ذخایر طلای خود و فاصله گرفتن از دلار هستند.»
تداوم تنش‌ها با واشنگتن بدان معنا خواهد بود که میلیاردها دلار دیگر از ذخایر ارزی روسیه با طلا جایگزین خواهند شد.

همسو با روسیه، چین، ترکیه، ایران، قطر، ونزوئلا و اندونزی نیز برای کاهش و حذف دلار از مبادلات تجارت خارجی، ذخایر طلای خود را به میزان قابل توجهی افزایش داده‌اند.
بانک مرکزی صربستان اعلام کرد که حجم ذخایر طلای خود را تا پایان سال جاری از ۲۰ به ۳۰ تن افزایش خواهد داد و تا پایان سال ۲۰۲۰ این ذخایر به ۵۰ تن افزایش خواهد یافت.

اوایل خردادماه امسال تارنمای نشریه فایننشال تایمز در گزارشی درباره نقش طلا در رقابت ارزهای دنیا با دلار آمریکا با طرح این پرسش که «آیا تا ابد پولی رقیب دلار وجود خواهد داشت؟» نوشت: ابتدا قرار بوده این رقیب «یورو» باشد، اما رهبری کنونی اروپا نه چشم انداز آن را دارد و نه قدرت خلاقه آن را.
به نوشته این رسانه، «یک چنین اشتهایی فقط در "چین" سراغ می‌شود که پولی دارد که "طلا" پشتوانه آن است.»
«چین بزرگترین تولیدکننده طلا در جهان است اما حتی یک گرم آن را هم صادر نمی‌کند؛ ضمن آنکه بزرگ‌ترین وارد کننده طلا در جهان هم است. پکن هرگز میزان دارایی طلای خود را اعلام نمی‌کند.»
روزی خواهد رسید که چین با اعلان یک خبر دنیا را مات و مبهوت گذارد. آن خبر این است: «چین ۵ تا ۱۰ برابر آمریکا ذخیره طلا دارد و پول خود را با این پشتوانه در جهان به گردش در خواهد آورد؛ تنها آن موقع است که دنیا یک آلترناتیو برای دلار خواهد داشت.»

** «ارز آسیایی» برای تقابل با دلار
از نگاه تحلیلگران اقتصادی و سیاسی، سخن از جنگ تجاری به این معناست که هر کشوری از همه ظرفیت‌هایش برای پیروزی در این تقابل بهره خواهد برد؛ بنابراین تلاش برای حذف دلار از مبادلات رسمی و جایگزینی آن با ارز دیگر، کمترین واکنش در این زمینه است.
با توجه به اینکه رویکرد دلارزدایی میان کشورها شدت یافته است، در کنار کارشناسان اقتصادی، برخی دولتمردان بر ضرورت ایجاد «ارز آسیایی» برای مقابله با تهدیدهای آمریکا سخن گفته‌اند.

چندی پیش «ماهاتیر محمد» نخست‌وزیر مالزی در انجمن اقتصادی توکیو به کشورهای شرق آسیا پیشنهاد ایجاد ارز واحد آسیایی با پشتوانه طلا را داد تا سلطه دلار را از بین ببرند.
کارشناسان اقتصادی با توجه به شرایط کنونی، اعلام کرده‌اند اکنون زمان توجه جدی و عملی به این پیشنهاد رسیده است.
از نگاه آنها، این ارز جدید می‌تواند قطبی تازه در نظام پولی جهانی به وجود آورد و دلار را شکست دهد. البته این رویکرد در بیانیه نشست اخیر سران چین و روسیه برای ترسیم ارز جدید و نظام پولی تازه نیز تاکید شد.

** رویکرد ایران برای کاهش وابستگی به دلار
جمهوری اسلامی ایران نیز باتوجه به تحریم‌های چندین ساله آمریکا و سیاست‌های زورگویانه کاخ سفید، گام‌های عملی برای استفاده از ارزهای محلی و دیگر ارزهای بین‌المللی برداشته است.
با خروج آمریکا از برجام، اقدامات عملیاتی ایران برای کاهش وابستگی به دلار تشدید یافت و تلاش کرده تا حد امکان با محدود کردن دلار در مبادلات خارجی، از ارزهای دیگر همچون یورو استفاده کند.

سال گذشته با حذف دلار در جدول ارزهای رسمی بانک مرکزی و جایگزنی آن با یوان چین، نخستین اقدام در مسیر خروج کامل از استفاده دلار در تجارت کلید خورد.
استفاده از ارز ملی در مبادلات تجاری با کشورهای هند، چین، روسیه، ترکیه و عراق از جمله راهکارهای ایران در این زمینه بوده که بخش‌های زیادی از آن تحقق یافته است.

در این زمینه، کشورمان در اجلاس اخیر هشت کشور اسلامی موسوم به «D8» در ترکیه، با تشویق کشورهای عضو به استفاده از ارزهای ملی خود در مبادلات تجاری، خواستار تعیین سازوکاری برای تحقق این هدف شد.
«عبدالناصر همتی» رئیس بانک مرکزی نیز در این زمینه اعلام کرد، با توجه به حجم همکاری‌های تجاری ایران با کشورهای مختلف، بکارگیری مکانیزم پرداخت مناسب مانند استفاده از ارزهای محلی در مبادلات مالی هیچ چالش برای ما نخواهد داشت.

از: لطیف نکویی
اروپام ** ۲۰۲۳ ** 1546