محمد جواد دهقانی در حاشیه امضای تفاهم نامه همکاری علمی، پژوهشی و فناوری مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری(IRCEST) و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با دانشگاه آزاد اسلامی در گفت و گو با خبرنگاران افزود: این امر نشان می‌دهد سیاستگذاری آموزش عالی کشور مبنی بر کیفی سازی تولیدات علمی در مسیر صحیح قرار داشته و پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران بخصوص در چند سال اخیر توجه ویژه ای به کیفیت مقالات و نتایج پژوهشی خود دارند.
وی یادآور شد: اطلاعات مستخرج از پایگاه بین المللی کلاریویت آنالیتیکس نشان می‌دهد که میزان سهم تولید علم به اثر و مقالات پراستناد و داغ ایران در دنیا بیش از دو برابر سهم تولید علم این کشور است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: سهم تولید علمی کشور در سال ۲۰۱۸ در دنیا، کشورهای اسلامی (۵۷ کشور) و خاورمیانه (۱۷ کشور) به ترتیب برابر با ۱.۸۵ درصد، ۲۱ و ۳۰ درصد است یعنی ۲۱ درصد کل مدارک ثبت شده کشورهای اسلامی و ۳۰ درصد کل مدارک ثبت شده منطقه خاورمیانه توسط پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران ثبت شده است.
دهقانی افزود: از این نظر ایران در جایگاه ۱۶ دنیا و جایگاه اول جهان اسلام و منطقه خاورمیانه قرار گرفته است این در حالی است که سهم ایران در شاخص کیفی که یکی از مهم‌ترین آنها استنادهای دریافتی توسط مقالات انتشار یافته است و وضعیت مناسب‌تری نسبت به شاخص کمی و تعداد مقالات دارد.
وی ادامه داد: بر اساس داده‌های مؤسسه کلاریویت آنالیتیکس، جمهوری اسلامی ایران توانسته از نظر میزان استنادات دریافتی در سال‌های اخیر به جایگاه اول در میان کشورهای اسلامی و منطقه و رتبه ۲۱ در بین کشورهای جهان دست پیدا کند.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: بررسی پایگاه Incite این مؤسسه حاکی از آن است که در بازه زمانی ۵ سال اخیر از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ جمهوری اسلامی ایران با ۹۹۴ هزار و ۸۷۸ استناد توانسته از نظر رتبه پیش از کشورهای لهستان، روسیه، تایوان، سنگاپور اتریش، هنگ‌کنگ، فنلاند و رژیم اشغالگرقدس قرار گیرد.
دهقانی افزود: همچنین سهم کشور در شاخص مقالات داغ و مقالات پر استناد روش مناسبی داشته است به طوری که در سال ۲۰۱۸ جمهوری اسلامی ایران ۴ درصد مقالات داغ دنیا و نیز ۳۸ درصد مقالات داغ جهان اسلام و ۳۷ درصد مقالات داغ منطقه خاورمیانه را داشته است.
وی با بیان اینکه از نظر کیفی در ۲ شاخص مقالات داغ و نیز مقالات پر استناد وضعیت ایران مناسب‌تر است یادآور شد: ۴ درصد مقالات داغ دنیا و نیز ۳۸ درصد مقالات داغ جهان اسلام و ۳۷ درصد مقالات داغ منطقه خاورمیانه توسط پژوهشگران ایرانی تولید می‌شود.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: همچنین سهم ایران در تولید مقالات پر استناد در دنیا ۲.۷ درصد جهان اسلام ۳۱.۶ درصد و منطقه خاورمیانه ۳۲ درصد است که این امر نشان می‌دهد که پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران بخصوص در چند سال اخیر توجه ویژه‌ای به کیفیت مقالات و نتایج پژوهشی خود دارند.
دهقانی افزود: از نظر میزان انتشار مقالات و مدارک علمی دانشمندان ایرانی در مجلات با کیفیت چارک اول نیز بررسی داده‌های پایگاه INCITE در بازه زمانی ۵ سال اخیر از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ حاکی از آن است که پژوهشگران ایرانی با منتشر نمودن ۳۶ هزار و ۶۸۳ مقاله در مجلات مذکور به جایگاه ۲۹ دنیا دست پیدا کرده و در میان کشورهای اسلامی در جایگاه دوم قرار دارد.
وی ادامه داد: بررسی اعداد و ارقام در خصوص انتشار مقاله در مجلات چارک اول نشان می‌دهد در حالی که کشور جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۳ با ۶۹۱۵ مدرک دارای رتبه ۳۲ بوده است اما در سال ۲۰۱۷ با ۱۱ هزار و ۴۶۷ مقاله منتشر شده در مجلات Q۱ جایگاه ۲۵ را در جهان کسب کرده است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: از این نظر شاخص دیگری که می‌توانند مدنظر قرار گیرد تعداد مدارک منتشر شده ایرانی در مجلات دارای ضریب تأثیر (JIF) بین المللی است در این راستا پژوهشگران ایرانی با انتشار یک میلیون و ۲۰۰ هزار و ۱۳۴ مدرک در ۵ سال اخیر رتبه ۱۹ در جهان و رتبه دوم در بین کشورهای اسلامی را کسب کرده‌اند.
دهقانی افزود: در همین بازه در زمینه‌های همکاری‌های علمی بین المللی کشور جمهوری اسلامی ایران با ۴۷ هزار و ۷۸۶ مورد همکاری بین المللی جایگاه ۳۳ را بین تمامی کشورهای جهان کسب کرده و در میان کشورهای اسلامی جایگاه دوم را کسب کرده است.
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر برنامه‌ها و سیاست گذاری وزارت علوم تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و کلیه دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور توجه بیشتر به ارتقای کیفیت انتشار نتایج پژوهشی همزمان با افزایش کمیت و حجم آنها معطوف شده است.
وی اضافه کرد: این مسئله به خوبی در سند سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط رهبر معظم انقلاب تبیین شده به طوری که مرجعیت علم و فناوری در سطح بین المللی اولین بند از این سند است و بنابراین برای دستیابی کشور به توسعه علمی لازم است در کنار توجه به رشد کمیت علم باید به سایر عوامل مهم در توسعه علمی کشور از جمله اثر گذاری اقتصادی و اجتماعی علم تولید شده، کیفیت تحقیقات و دیپلماسی علمی معطوف شود.
مقالات برتر (Top papers) به گروه اندکی از مقالات اطلاق می‌شود که تعداد استنادهای زیادی را دریافت کرده‌اند. این مقالات به نام مقالات یک درصد و یک دهم درصد برتر نیز شناخته می‌شوند که شامل مقالات پراستناد و داغ است.
مقالات برتر به دو دسته مقالات داغ (Hot papers) و مقالات پراستناد (Highly cited papers) تقسیم می‌شوند. مقاله داغ به مقاله‌ای اطلاق می‌شود که از لحاظ تعداد استنادهای دریافتی در رشته موضوعی خود در زمره مقالات یک دهم درصد برتر قرار گرفته است، در حالی که مقاله پراستناد در زمره مقالات یک درصد برتر قرار می‌گیرد.
بازه زمانی برای محاسبه مقالات داغ دوماهه و برای مقالات پراستناد یک ساله است، بنابراین با توجه به متوسط تعداد استنادها در هر رشته، تمامی مقالات داغ، مقاله پراستناد نبوده و همچنین عکس این حالت نیز صادق است. در سایت مؤسسه ISI، بخشی وجود دارد به نام Essential Science Indicator که پراستنادترین مقالات را معرفی می‌کند. در این بخش، مقالاتی که در طول دو سال گذشته، بیشترین ارجاعات را کسب کرده باشند، معرفی می‌شوند و گاه تحت عنوان مقالات داغ شناخته می‌شوند.
۹۲۵۴/ ۶۱۱۳
