به دنبال شدت گرفتن انتقاد مقام‌های ایرانی از کم کاری اروپا در تحقق بخشیدن به منافع اقتصادی کشورمان در چارچوب برجام، فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد سازوکار مالی ایران و اتحادیه اروپا موسوم به «اینستکس» آماده عملیاتی شدن است. موگرینی که روز گذشته در کنفرانس خبری مشترکی با وزیر خارجه پاکستان صحبت می‌کرد، با توجه به نزدیک شدن پایان فرصت تهران برای متوقف کردن بخش دیگری از تعهداتش تأکید کرد: «تمرکز امروز ما و روزهای آینده که احتمالاً سخت‌ترین روزها برای برجام خواهد بود، روی حفظ توافق و ادامه اجرای کامل آن قرار دارد.»
همچنین «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی روزگذشته دوباره تأکید کرده که امروز (ششم تیر) پایان مهلت سازمان انرژی اتمی برای عبور تولید اورانیوم غنی‌شده از مرز ۳۰۰ کیلوگرم است. کمالوندی گفته: «اجرای اقدامات گام دوم (عبور از میزان غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد) بیش از یک یا دو روز زمان نخواهد برد». او پیش‌تر گفته بود: «تولید اورانیوم چهاربرابر شده و شمارش معکوس برای گذشت از مرز ۳۰۰ کیلوگرم آغاز شده است».
امروز ششم تیرماه بر اساس اعلام قبلی سازمان انرژی اتمی میزان ذخایر اورانیوم تولید شده ۳.۶۷ درصد از مرز ۳۰۰ کیلوگرم عبور می‌کند و پس از آن تولید این محصول افزایش خواهد یافت. ایران هشدار داده است چنانچه شرکای توافق هسته‌ای تا ۱۶ تیرماه اقدام قابل توجهی برای حفظ منافع اقتصادی ایران در چارچوب این توافق انجام ندهند، بزودی اجرای بخش دیگری از تعهدات برجامی خود را در این روز متوقف خواهند کرد. این هشدار باعث شد آلمان، فرانسه و بریتانیا، سه کشور اروپایی طرف برجام، شنبه پیش طی یک نامه رسمی دیپلماتیک به ایران درباره تبعات کاهش تعهدات اتمی‌اش هشدار دهند.
به گزارش گروه نشریات خبری، بررسی امروز۶ تیرماه روزنامه ها، تارنماها و خبرگزاری های دو طیف سیاسی کشور نشان می دهد که رسانه های اصلاح طلب علاوه بر اعلام عبور ذخایر اورانیوم ایران از مرز ۳۰۰ کیلوگرم درباره عملیاتی شدن اینستکس در چند روز آینده و نشست شورای امنیت سازمان ملل در نیویورک و اجلاس وین که در روزجمعه برگزار خواهد شد، توجه نشان داده اند.
رسانه های اصولگرا عبور ذخایر اورانیوم ایران از مرز ۳۰۰ کیلوگرم و راه اندازی مکانیسم تسهیل تجارت با ایران «اینستکس» را محور گزارش های خود قرار دادند.
رسانه های اصلاح طلب
آنچه در پی می آید برخی عبارت های کانونی در رسانه های منسوب به اصلاح طلبان است: کشورهای اروپایی رسماً اذعان کرده‌اند بدون مشارکت آمریکا نمی‌توانند برای ایران «معجزه» کنند، تلاش می کنند با تهدید و ارعاب، ایران را از برداشتن گام دوم کاهش تعهدات هسته‌ای منصرف کنند؛ به نظر می‌رسد تهدیدات اروپایی ها به بی‌اعتمادی میان ایران و اروپا دامن زده است؛ راه‌اندازی خط اعتباری آخرین تلاش اتحادیه اروپا برای جلوگیری از «خروج ایران» از توافق هسته‌ای است.
عبور ذخایر اورانیوم ایران از مرز ۳۰۰ کیلوگرم
روزنامه شرق درگزارشی در این باره نوشت: امروز ایران از یکی از مرزهای هسته‌ای رد می‌شود؛ تولید اورانیوم غنی‌شده از مرز ۳۰۰ کیلوگرم. این را پیش‌تر سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفته بود و با این‌حساب، او روزگذشته دوباره تأکید کرده که امروز (ششم تیر) پایان مهلت سازمان انرژی اتمی برای عبور تولید اورانیوم غنی‌شده از مرز ۳۰۰ کیلوگرم است. کمالوندی گفته: «اجرای اقدامات گام دوم (عبور از میزان غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد) بیش از یک یا دو روز زمان نخواهد برد». او پیش‌تر گفته بود: «تولید اورانیوم چهاربرابر شده و شمارش معکوس برای گذشت از مرز ۳۰۰ کیلوگرم آغاز شده است».
تارنمای فرارو با اشاره به روزهای پایانی ضرب‌الاجل ایران به اعضای باقی مانده در توافق هسته ای نوشت: اواسط اردیبهشت ماه، ایران به اعضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شصت روز مهلت داد تا منافع اقتصادی‌اش را تامین کنند. در غیر این صورت، اجرای برخی تعهدات کلیدی برجام را متوقف خواهد کرد. حدود ۵۰ روز از تعیین این ضرب الاجل گذشته است، اما اروپایی‌ها تاکنون هیچ اقدام ملموسی برای انتفاع ایران از توافق هسته‌ای انجام نداده‌اند. …کشورهای اروپایی که رسماً اذعان کرده‌اند بدون مشارکت آمریکا نمی‌توانند برای ایران «معجزه» کنند، تلاش می‌کنند با تهدید و ارعاب، ایران را از برداشتن گام دوم کاهش تعهدات هسته‌ای منصرف کنند. اما به نظر می‌رسد تهدیدات‌شان کارساز نبوده و به بی‌اعتمادی میان ایران و اروپا دامن زده است. مقامات ایران در حال حاضر به این جمع‌بندی رسیده‌اند که اروپایی‌ها، «اگرچه درکلام، مواضع متفاوتی نسبت به آمریکا اتخاذ می‌کنند، اما در عمل به تقویت بُردارهای فشار واشنگتن علیه ایران یاری» می‌رسانند.
عملیاتی شدن اینستکس در چند روز آینده
ایران می نویسد: به دنبال شدت گرفتن انتقاد مقام‌های ایرانی از کم کاری اروپا در تحقق بخشیدن به منافع اقتصادی کشورمان در چارچوب برجام، فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد سازوکار مالی ایران و اتحادیه اروپا موسوم به «اینستکس» آماده عملیاتی شدن است. موگرینی که روز گذشته در کنفرانس خبری مشترکی با وزیر خارجه پاکستان صحبت می‌کرد، با توجه به نزدیک شدن پایان فرصت تهران برای متوقف کردن بخش دیگری از تعهداتش تأکید کرد: «تمرکز امروز ما و روزهای آینده که احتمالاً سخت‌ترین روزها برای برجام خواهد بود، روی حفظ توافق و ادامه اجرای کامل آن قرار دارد.»
خبرگزاری ایسنا می نویسد: امیدواری موگرینی به عملیاتی شدن «اینستکس» و در نتیجه متقاعد شدن تهران به ماندن در برجام در حالی است که مقام‌های جمهوری اسلامی چندی پیش در واکنش به تعلل شرکای اروپایی این توافق برای تحقق بخشیدن به منافع ایران اجرای برخی از تعهدات خود را کاهش داده و هشدار دادند چنانچه کشورهای باقی مانده برجام تا ۱۶ تیرماه کار مؤثری انجام ندهند روند کاهش تعهدات ادامه پیدا خواهد کرد. طرف‌های اروپایی با وجود انتقاد از خروج آمریکا از برجام اما در مورد خروج ایران از این توافق نیز هشدار داده‌اند.
در بخشی از گزارش شرق آمده است: ایران ۱۶ اردیبهشت اعلام کرد که در واکنش به خروج آمریکا از برجام و عملیاتی‌نشدن اینستکس وعده داده شده از سوی اروپایی‌ها، از سطح تعهداتش در برجام خواهد کاست. ۱۶ تیرماه گام دوم کاهش سطح تعهدات برجامی برداشته می‌شود. مقامات ایران گفته‌اند که اگر میزان فروش نفت ایران و مبادلات بانکی به زمانی که آمریکا از برجام خارج شد، برگردد، ایران نیز به تعهداتش در برجام بازمی‌گردد. با این اوصاف فدریکا موگرینی می‌گوید: «اینستکس برای عملیاتی‌شدن آماده است».
به گزارش ایلنا به نقل از رویترز، «فدریکا موگرینی»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: ما از زمان امضای توافق هسته‌ای، بعد از تصمیم آمریکا به خروج از توافق هسته‌ای، برای حفظ این توافق تلاش کرده‌ایم و همچنان در کنار کشورهای عضو اتحادیه اروپا و اعضای برجام برای حفظ این توافق اصرار داریم. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ادامه داد: احتمالاً در روزهای آینده بیشتر از ما خواهید شنید، اما همانطور که می‌دانید، ما با کشورهای عضوکار زیادی برای راه‌اندازی مکانیسم مالی ایران و اروپا و تجارت مشروع با ایران انجام داده‌ایم. موگرینی یادآور شد: اعتقاد دارم که اینستکس برای عملیاتی‌شدن آماده است و امیدوارم که بتواند به تداوم پایبندی ایران به برجام کمک کند. ما از ایران می‌خواهیم به تعهدات برجامی خود ادامه دهد.
آفتاب یزد در مطلبی با تیتر"وعده جدید خانم سوسیالیست به تهران" به تلاش‌های پایانی اتحادیه اروپا برای حفظ برجام پرداخت.
این روزنامه نوشت: مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان اینکه کمیسیون مشترک برجام به زودی تشکیل جلسه می‌دهد، گفت که توافق هسته‌ای، خود سازوکارهایی برای برخورد با عدم پایبندی به آن دارد. آن طورکه ایسنا می‌نویسد، فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در کنفرانس خبری مشترک با وزیر امورخارجه پاکستان در بروکسل تائید کرد که نشست کمیسیون مشترک برجام جمعه آینده برگزار خواهد شد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خاطرنشان کرد: شما در روزهای آتی خبرهایی از ما خواهید شنید. همان گونه که می‌دانید ما به همراه کشورهای عضو برای راه‌اندازی ساز وکاری که اجازه ادامه تجارت مشروع با ایران را می‌دهد، تلاش می‌کنیم. من بر این باورم که این سازوکار (اینستکس) آماده عملیاتی شدن است و امیدوارم که این راهی برای کمک به حفظ پایبندی ایران به توافق همانطور که تاکنون بوده، باشد. ما خواهان این هستیم که این پایبندی ادامه یابد.
"حفاظت از برجام بردوش اروپا" عنوان یادداشتی به قلم «مرتضی مکی» کارشناس مسائل اروپا در روزنامه آفتاب یزد است: با توجه به نزدیک شدن به پایان ضرب الاجل مهلت دو ماهه ایران به اروپا، موگرینی با توجه به آخرین موضعگیری‌های ایران که اعلام کرد «ما باید در عمل شاهد تبادلات مالی و بانکی در اینستکس باشیم» خبر داده که اینستکس طی روزهای آتی عملیاتی خواهد شد. …گفته‌های موگرینی نشان می‌دهد که در شرایط فعلی حفاظت از برجام روی دوش اروپاست. البته موگرینی طی یک سال گذشته وعده‌های مشابه زیادی داده است که به عمل تبدیل نشد، اما اینکه این بار این وعده محقق شود یا نه با توجه به مهلتی که ایران به اروپا داده است بسیار نکته مهمی است. چرا که در تمام این مدت اروپایی‌ها شعار دادند و اکنون باید برای نجات برجام از طریق عملی اقدامی را از طریق اینستکس انجام بدهند.
نامه نیوز نوشت: دو رسانه غربی مدعی شده‌اند کشورهای اروپایی قصد دارند ظرف روزهای آینده به منظور تسهیل تجارت میان اتحادیه اروپا و ایران، آغاز به کار یک خط اعتباری چند میلیون یورویی را اعلام کنند.
روزنامه انگلیسی «گاردین» این اقدام را آخرین تلاش اتحادیه اروپا برای جلوگیری از «خروج ایران» از توافق هسته‌ای توصیف کرده و مدعی شده که این تلاش احتمالاً ناکام خواهد ماند.
طبق نوشته گاردین، راه‌اندازی این خط اعتباری در خلال نشست کمیسیون مشترک برجام در وین اعلام خواهد شد. ممکن است این موضوع از پنجشنبه همین هفته که ایران از سقف‌های مجاز در برجام برای ذخائر اورانیوم عبور می‌کند، اعلام شود.
«سیدمهدی ذاکریان» استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین‌المللی در گفت و گو با روزنامه آرمان در پاسخ به این پرسش که "اخیراً وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرده که در میان تحریم‌های جدید تحریم سازوکار اینستکس هم در دستور کار قرار خواهد گرفت؛ این تحریم چه میزان می‌تواند اروپایی‌ها را در مقابل آمریکا قرار دهد؟ " می گوید: اروپایی‌ها در مقابل آمریکا بوده‌اند، اما به باور مقابله آنها جدی نبود و همانطور که پیش از این مقام معظم رهبری نیز گفتند بیشتر شبیه به شوخی بود و کارآمد نبود. اروپایی‌ها باید از ایران یاد می‌گرفتند چون مقاومت ایران سبب عقب نشینی ترامپ شد و او نیز به جای تحریم سعی کرد از واسطه‌ها استفاده کند و ۱۲ شرط وزیر خارجه‌اش را به یک پیش شرط تقلیل دهد. این نکته نیز که می‌گفتند کافی است ایران خطایی کند و ما برخورد جدی می‌کنیم در قضیه انهدام پهپاد آمریکایی مشخص شد و ترامپ واکنشی خجالت‌آور برای آمریکا به باور آورد و با دیدن اقتدار ایران مجبور به عقب‌نشینی شد. اروپایی‌ها این مقاومت را نداشتند و مطمئن باشید که اگر اروپایی‌ها بجد در مقابل خروج آمریکا از برجام ابستادگی می‌کردند، ترامپ از مواضع خود عقب‌نشینی کرده و به برجام باز می‌گشت. در مورد اینستکس هم اگر اینها جدی باشند آمریکایی‌ها عقب می‌نشینند، اما اگر مثل سابق عمل کنند آنطور که آقای هوک گفته، تحریم‌ها بر سازوکار مالی اروپا نیز تاثیر خواهد گذاشت.
خبرگزاری ایلنا نوشت: روزنامه وال‌استریت ژورنال گزارش داد، کشورهای اروپایی تلاش‌های خود را برای حفظ روابط اقتصادی با ایران افزایش داده‌اند و در این راستا تا روز جمعه خطی اعتباری به منظور کمک به برقراری سازوکار ویژه مالی (اینستکس) ایجاد می‌کنند.
ایلنا افزود: روزنامه وال‌استریت ژورنال، روزگذشته به نقل از مقام‌های مطلع نوشت سه کشور اروپایی در تلاش برای زنده نگه‌داشتن روابط خود با ایران، تا روز جمعه یک خط اعتباری چند میلیون یورویی از طریق کانال مالی اتحادیه اروپا، موسوم به اینستکس، راه‌اندازی می‌کنند.
برگزاری نشست شورای امنیت درباره برجام
روزنامه شرق در بخشی از گزارش خود به نشست دیروز شورای امنیت درباره برجام پرداخت و در این باره نوشت: روز گذشته نشست دوره‌ای شورای امنیت برای بررسی اجرای قطعنامه این شورا درباره توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی، در نیویورک برگزار شد. به گزارش ایسنا، به نقل از اسکای‌نیوز، نماینده اتحادیه اروپا در این نشست درباره برنامه هسته‌ای کشورمان از اقدام ایران در کاهش تعهدات برجامی خود ابراز تأسف کرد. نماینده اتحادیه اروپا در این نشست همچنین با ابراز تأسف از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران و نیز اقدام کشورمان در کاهش تعهدات برجامی خود گفت که ما از تهران می‌خواهیم همچنان به توافق هسته‌ای پایبند بماند. نماینده اتحادیه اروپا گفت: تلاش‌ها برای راه‌اندازی اینستکس همچنان در جریان است. او همچنین تأکید کرد که این اتحادیه هیچ ضرب‌الاجلی را در رابطه با ایران نمی‌پذیرد.
ایسنا در مطلبی با عنوان "هفتمین نشست؛ ادعا، همراهی، تکذیب" نوشت: هفتمین نشست شورای امنیت درباره اجرای برجام در حالی برگزار شد که اعضای این شورا به جای فشار بر آمریکا و دیگر اعضای این توافق برای اجرای تعهداتشان، از ایران خواستند تا یک طرفه به اجرای تعهداتش پایبند بماند. این درخواست غیرمنطقی اعضا با مخالفت شدید "مجید تخت روانچی" نماینده کشورمان در سازمان ملل مواجه شد.
مجید تخت روانچی نماینده ایران در سازمان ملل در این نشست قاطعانه اعلام کرد که " ایران نمی‌تواند، نباید و نمی‌خواهد به تنهایی تمام بار حفظ برجام را به دوش بکشد. "
اتهام زنی دوباره انگلیس به ایران در نشست شورای امنیت
در بخشی از گزارش ایسنا می خوانیم: نماینده انگلیس در این نشست با بیان اتهاماتی علیه کشورمان گفت: واجب است که ایران همانند یک کشور نرمال عمل کند و با محیط اطراف خود تعامل داشته باشد. وی مدعی شد که دولت انگلیس اطمینان دارد ایران مسئول حمله به چند نفتکش در نزدیکی بندر فجیره بوده است. این در حالی است که در همین جلسه بار دیگر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران به تعهداتش در برجام پایبند بوده است.
جلب رضایت نسبی ایران با راه اندازی اینستکس
«مرتضی مکی» کارشناس مسائل اروپا در یادداشت خود درآفتاب یزد می افزاید: بی‌تردید می‌بایست تراکنش‌هایی از طریق اینستکس صورت بگیرد تا بتوان رضایت نسبی ایران را به دست آورد. این اقدام عملی اگر صورت نگیرد ایران گام بعدی را هم در چارچوب برجام در جهت تعلیق برخی از تعهداتش به برجام انجام خواهد داد. اما شاید پرسش این باشد که آیا اگرحتی اینستکس عملیاتی هم بشود دردی از ایران دوا می‌کند؟ در پاسخ باید گفت که ایران هم به حداقل‌ها راضی شده ماهم به دنبال این نیستیم که به دلیل نرسیدن به خواسته مان به طور کلی از حداقل‌ها نیز صرف نظر کنیم، به هر حال در شرایط فعلی انتظار بیشتری برای برداشتن گام‌های بعدی داریم. اگر معادلات تجاری از طریق اینستکس انجام شود این موضوع می‌تواند رضایت مقامات ایران را دراین حد که اروپا به تعهدات خودش پایبند است، داشته باشد و این امر مانع خروج ایران از برجام و آغاز گام دوم کاهش تعهداتمان شود.
بررسی موانع موجود در اجرای تعهدات برجامی در نشست اتریش
اعتماد در تیتر نخست روزنامه خود با عنوان "جدال در «وین» " به برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در اتریش که فردا برگزار می‌شود، اشاره می کند و می نویسد: ایران آماده می‌شود تا در سایه ناکارآمدی اقدامات اروپا اقدام‌های تقابلی خود را در برابر عدم اجرای تعهدات طرف‌های باقی مانده در برجام افزایش دهد، همزمان دولت‌های باقی مانده در برجام، روز جمعه در وین اتریش، شامل ایران، روسیه، چین و سه کشور اروپایی، فرانسه، بریتانیا و آلمان، در سطح مدیران سیاسی دور هم جمع می‌شوند تا موانع موجود در اجرای تعهدات برجامی کشورهای باقیمانده را، یک سال بعد از خروج آمریکا از این توافق بررسی کنند. شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ۱۸ اردیبهشت ماه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که ایران بر اساس ساز و کاری که در مواد ۲۶ و ۳۶ برجام به ایران داده‌شده است، اجرای بخشی از تعهدات ایران در برجام را متوقف می‌کند. … بر اساس برنامه اعلامی از سوی کشورهای عضو برجام، روز جمعه مدیران سیاسی وزارت امورخارجه ۱+۴ و ایران در وین گرد هم می‌آیند تا کمیسیون مشترک برجام را در وین پایتخت اتریش برگزار کنند. این اولین بار از زمان صدور بیانیه شورای عالی امنیت ملی ایران در مورد کاهش تعهدات برجامی و ضرب‌الاجل شصت روزه برای اجرای گام دوم کاهش تعهدات است که ۶ کشور باقی مانده در برجام جلسه‌ای برای بررسی وضعیت تشکیل می‌دهند. هیات ایران به ریاست سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امورخارجه فردا جمعه در وین در این نشست شرکت خواهد کرد.
هشدار اروپایی ها نسبت به عواقب اقدام ایران
در بخش دیگری از گزارش اعتماد با عنوان "جدال در «وین» " می خوانیم: در آستانه عبور ایران از مرز محدودیت‌های برجامی در ذخایر اورانیوم غنی‌شده، دولت‌های اروپایی نسبت به عواقب این اقدام به ایران هشدار داده‌اند. این هشدارها در شرایطی اعلام می‌شود که چهار سال بعد از انعقاد توافق هسته‌ای، اروپایی‌ها همچنان از انجام بخش عمده تعهدات ۱۹ گانه خود ذیل ضمیمه اول برجام ناتوان مانده‌اند و بخش عمده‌ای از اقدامات لازم را انجام نداده‌اند. مقام‌های اروپایی بعد از اعلام ضرب‌الاجل ایران، نه‌تنها نسبت به تسریع اجرای تعهدات خود اقدامی نکرده‌اند، بلکه تهدیدهایی را علیه ایران مطرح کردند. وزیر خارجه آلمان، هایکو ماس، ۲۱ خرداد ماه در نشست خبری مشترک با همتای سوئدی خود تهدید کرد: «اگر ایران از توافق هسته‌ای خارج شود به سمت انزوای بین‌المللی می‌رود، به جای قبلی بر می‌گردد و تمام تحریم‌ها از سر گرفته می‌شود.» پیش از اظهارات وزیر خارجه آلمان، خبرگزاری رویترز هم به نقل از یک مقام ارشد بدون نام فرانسوی تهدید کرده بود که «در صورت کاهش تعهدات ایران، اروپا همه تحریم‌های هسته‌ای پیش از برجام را از سر خواهد گرفت.» با وجود همه اختلاف نظرها، رفت و آمدهای دیپلماتیک به تهران و گفت‌وگوهای سیاسی در مورد برجام همچنان ادامه دارد.
برجام
اعتماد در مطلبی با عنوان "چالش برجام" درباره دستاوردهای توافق هسته ای نوشت: برجام برای ایران و آمریکا دو چالش متفاوت است. برجام برای کشورمان از نقطه اثباتی چیز زیادی را به همراه نیاورده، موجب گشایش اقتصادی نشده و به جز آزادسازی بخشی از پول‌های توقیف شده، رهاورد اقتصادی قابل اعتنایی نداشته است. ولی از نظر سلبی، برجام مهم‌ترین توافق ایران با قدرت‌های غربی است. لااقل بعد از انقلاب به این طرف برجام مهم‌ترین توافق دیپلماتیک است. با برجام کشور ما از زیر بار تحریم‌های سخت شورای امنیت فصل ۷ منشور سازمان ملل خارج شد. همان فصلی که ما را در ذیل کشور «تهدید علیه صلح، ناقض صلح و اعمال تجاوز» قرار داد، همان شورای امنیتی که چین و روسیه همراه با فرانسه، انگلستان و آمریکا علیه ما قطعنامه تصویب کردند. برجام از این دیدگاه بزرگ‌ترین دستاورد در سیاست خارجی است زیرا هجمه جهانی را علیه کشورمان شکست. اکنون نیز چنان است، تا زمانی که ما در برجام هستیم، مشمول تهدید صلح و تجاوز نمی‌شویم. آیا این دستاورد کمی است؟
انزوای سیاسی ترامپ
در یادداشتی با عنوان "ترامپ را از انزوا خارج نکنیم" به قلم نصرت الله تاجیک، دیپلمات اسبق و تحلیلگر مسائل بین الملل در روزنامه همدلی می خوانیم: با توجه به تمام شدن مهلت دو ماهه ایران به اروپا، این سئوال طرح می‌شود که جمهوری اسلامی قرار است چه تصمیم جدید و پیامی را به متحدان اروپایی خود در برجام بدهد. نکته مهم که نباید به هیچ‌وجه مورد بی‌توجهی قرار بگیرد، این است که دونالد ترامپ رییس‌جمهور جنجالی آمریکا به خاطر خروج از برجام در انزوای جهانی به سر می‌برد که این برای کشوری که خودش داعیه آقایی در جهان دارد، اصلاً شایسته نیست. شرح این شرایط ما را به این نتیجه واضح و مبرهن می‌رساند که نظام تحت هیچ شرایطی نباید طوری عمل کند که مسبب به‌هم‌ریختگی برجام از انزوای جهانی‌ای که در آن به نوعی گیر کرده است، خارج شود. به همین دلیل دستگاه دیپماسی یا هر نهادی که قرار است در خصوص سیاست ایران بعد از اتمام مهلت دو ماهه تصمیم‌گیری کند، باید این را در نظر بگیرند روشی اتخاذ نشود که هم‌پیمانان فعلی ما قرار را بر عدم همراهی ایران بگذارند. به عبارتی می‌توان گفت، ما در شرایط فعلی حتی به همراهی بی‌خاصیت‌ترین هم‌پیمانان خود هم احتیاج داریم وبه همین باید با هوشیاری وهمچنین واقع بینی باید تصمیمی اتخاد کنیم تا هم منافع ملی‌مان را تامین کنیم و هم به اروپایی‌ها نشان بدهیم و ثابت کنیم، قرارِ جمهوری‌اسلامی پایبندی به برجام در هر شرایطی است. در واقع باید فضای خطیر را طوری مدیریت کنیم تا مبادا حتی یکی از کشورهای اروپایی پشت‌مان را خالی کنند و به ندای آمریکایی‌ها لبیک بگویند. در واقع ما می‌دانیم، اروپایی‌ها توان چندانی برای مقابله با ایالات متحده آمریکا را ندارند. البته این را هم می‌دانیم که کشورهای اروپایی در بحث همکاری‌های اقتصادی و مبادلات بانکی می‌توانستند همراهی بهتری با ایران داشته باشند.
رسانه های اصولگرا
برخی عبارت هایی که در رسانه های منتسب به این طیف سیاسی پیرامون این موضوع به کار رفته از این قرار است: امروز (ششم تیر ماه) را باید نقطه شروع توقف برخی تعهدات برجامی از سوی ایران دانست؛ موگرینی ایران را به واکنش، در صورت عدم پایبندی به توافق تهدید کرد؛ از لحن طلبکارانه موگرینی این گونه تعبیر می‌شود، که گویا اروپا برای خارج شدن از برجام و حفظ توافق هسته‌ای منت بر سر ملت ایران گذاشته است؛ اروپایی‌ها در پرتو تهدیدهای ایران مبنی بر عبور از سقف‌های ذخائر اورانیوم تلاش‌های خود برای حفظ تجارت با ایران را مضاعف کرده‌اند.
عبور میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده از مرز ۳۰۰ کیلوگرم
وطن امروز در گزارشی با عنوان "۳۰۰ بازگشت به اقتدار" نوشت: سال ۲۰۰۷ در دورانی که صنعت هسته‌ای ایران در اوج شکوفایی خود به‌سر می‌برد آمریکا تلاش کرد با ساخت فیلم ۳۰۰ که ضمن تحریف تاریخ ایران، حاوی توهین‌های آشکاری به ملت ایران بود، عصبانیت خود را از پیشرفت‌های چشمگیر ایران ابراز کند. شعار این فیلم ضدایرانی آمادگی برای اقتدار بود. اگرچه هنوز یادآوری این فیلم ضدایرانی ذائقه مردم ایران را تلخ می‌کند، اما امروز خبری خوشحال‌کننده برای مردم مطرح است که ضمن اشاره به عدد ۳۰۰، از بازگشت به اقتدار در موضوع هسته‌ای حکایت می‌کند. در راستای بیانیه اردیبهشت ماه شورای عالی امنیت ملی برای کاهش تعهدات هسته‌ای، امروز پنجشنبه ششم تیرماه میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۳.۶۷ درصد کشور از مرز ۳۰۰ کیلوگرم عبور می‌کند. به این ترتیب امروز را باید نقطه شروع توقف برخی تعهدات برجامی از سوی ایران دانست.
وطن امروز افزود: تصمیم ایران برای عدم رعایت سقف نگهداری اورانیوم غنی‌شده در حالی است که رئیس‌جمهور آمریکا ۱۴ اردیبهشت ماه امسال یعنی ۴ روز قبل از بیانیه ضرب‌الاجل شورای عالی امنیت ملی، ۲معافیت انتقال آب سنگین مازاد به عمان و مبادله اورانیوم غنی‌شده با کیک زرد را تمدید نکرد. … به اعتقاد برخی رسانه‌ها، هدف دولت ترامپ از این تصمیم آن بود که اگر به ایران اجازه داده نشود اورانیوم مازادش را معاوضه کند، این کشور مجبور خواهد شد تولید مازاد آن را متوقف کند. با این حال ایران نه‌تنها تولید این محصول را متوقف نکرد، بلکه از امروز با عبور از سقف ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی‌شده، کاهش تعهدات هسته‌ای خود را کلید زد.
۱۰ روز دیگر، اجرای گام دوم
وطن امروز در بخش دیگری از گزارش "۳۰۰ بازگشت به اقتدار" می نویسد: گام دوم ایران اما مهم‌تر است و از ۱۰ روز دیگر یعنی پایان ضرب‌الاجل ۶۰ روزه شورای عالی امنیت ملی به اروپایی‌ها کلید خواهد خورد ... هدف رویکرد جدید ایران در موضوع هسته‌ای، وادار کردن طرف‌های باقیمانده در برجام بویژه اروپایی‌ها برای عمل به تعهداتشان عنوان شده است. با این حال به نظر نمی‌رسد تروئیکای اروپایی که در مدت بیش از یک سال گذشته فرصت‌سوزی و به گفته ظریف، کمتر از یک درصد تعهداتش را اجرایی کرده است بتواند یا بخواهد مطالبات ایران در این زمینه را محقق کند.
راه اندازی مکانیسم تسهیل تجارت با ایران «اینستکس»
سیاست روز با تیتر "وعده سرخرمن ندهید! " می نویسد: درحالی اخیراً مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از راه اندازی مکانسیم تسهیل تجارت با ایران خبر داده است که برخی ناظران سیاسی با انتقاد از وقت تلف کردن اروپایی‌ها، این وعده‌ها را به وعده سرخرمن دادن سه کشور اروپایی به تهران تعبیر و خواستار آن شدند که به جای حرف به وعده‌های برجامی خود در قبال ملت ایران عمل کنند.
به تازگی فدریکا موگرینی در کنفرانس خبری مشترک با وزیر خارجه پاکستان بار دیگر وعده داد مکانیسم تسهیل تجارت با ایران راه‌اندازی خواهد شد. او همچنین مدعی شده اتحادیه اروپا تمام تلاش خودش را برای حفظ توافق هسته‌ای ایران به کار می‌بندد. … از طرفی در حالی که ایران قصد دارد با استناد به مکانیسم‌های تعبیه شده در داخل خود برجام برای کاستن از تعهداتش ذیل این توافق استفاده کند، موگرینی ایران را به واکنش، در صورت عدم پایبندی به توافق تهدید کرد.
سیاست روز افزود: آنچه از لحن طلبکارانه موگرینی تعبیر می‌شود اینکه گویا اروپا برای خارج شدن از برجام و حفظ توافق هسته‌ای منت بر سر ملت ایران گذاشته است؛ در واقع به دلیل عدم اجرای تعهدات برجام، این جمهوری اسلامی ایران است که باید طلبکار باشد، اما اروپایی‌ها مصداق مثال دست پیش گرفتن برای پس نیفتادن شده است!
به گزارش مشرق، به نقل از پایگاه اینترنتی اتحادیه اروپا، موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد مکانیسم مالی ایران و اروپا موسوم به اینستکس وارد مرحله عملیاتی خود شده است.
موگرینی در یک کنفرانس خبری مشترک با «شاه محمود قریشی»، وزیر امور خارجه پاکستان در بروکسل اعلام داشت: من می‌توانم تأیید کنم که بخش سیاست خارجی اتحادیه اروپا جمعه نشستی درباره برجام خواهد داشت. ما نه اکنون بلکه از زمان امضای این توافق همه تلاش خود را برای عملی کردن این مکانیسم انجام داده ایم.
وی افزود: اینستکس اکنون با همکاری کشورهای عضو برجام از جمله روسیه و چین و جامعه بین المللی به مرحله اجرا رسیده است. ما از زمان امضای برجام تا به امروز همه تلاش خود برای حفظ این توافق انجام داده ایم.
مشرق افزود: ساز و کار حمایت از مبادلات تجاری موسوم به «اینستکس» توسط آلمان، فرانسه و انگلیس، اوایل فوریه سال ۲۰۱۹ (بهمن ۱۳۹۷) نهایی و ثبت شد؛ اما از آن روز تا به حال هنوز این ساز و کار عملیاتی نشده است.
صراط نیوز نوشت: طبق ادعای رسانه های غربی، اروپا خط اعتباری چند میلیون یورویی با ایران راه‌اندازی می‌کند. دو رسانه غربی مدعی شده‌اند کشورهای اروپایی قصد دارند ظرف روزهای آینده به منظور تسهیل تجارت میان اتحادیه اروپا و ایران، آغاز به کار یک خط اعتباری چند میلیون یورویی را اعلام کنند.
روزنامه انگلیسی «گاردین» این اقدام را آخرین تلاش اتحادیه اروپا برای جلوگیری از «خروج ایران» از توافق هسته‌ای توصیف کرده و مدعی شده که این تلاش احتمالاً ناکام خواهد ماند.
گاردین نوشته انتظار می‌رود ایران روز ۷ جولای گام‌های جدی‌تری برای کاستن از تعهداتش در برجام بردارد. تهران وعده داده از این تاریخ سطح غنی‌سازی خود را به بالاتر از محدوده ۳.۶۷ درصد مشخص‌شده در برجام ارتقا خواهد داد.
ایران قبلاً اعلام کرده که این اقدامات نقض توافق هسته‌ای محسوب نمی‌شوند، زیرا در بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام تصریح شده در صورتی که تحریم‌ها جزئاً یا کلاً اعمال شوند، تهران می‌تواند این امر را به منزله زمینه‌ای برای توقف کلی یا جزئی تعهدات خود وفق برجام قلمداد کند.
گاردین نوشته کشورهای اروپایی احتمالاً استدلال خواهند کرد که اتحادیه اروپا ذیل برجام هیچ تعهدی برای برداشتن گام‌هایی جهت جبران آثار تحریم‌های آمریکا علیه ایران ندارد.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال هم بامداد پنجشنبه در خبری مشابه گزارش داده دولت‌های اروپایی قصد دارند با راه‌اندازی این خط اعتباری به ساز و کار ویژه خود برای تسهیل تجارت با ایران کمک کنند مسیری برای تجارت میان ایران و غرب باز کند.
این روزنامه آمریکایی مدعی شده اروپایی‌ها در روزهای گذشته در پرتو تهدیدهای ایران مبنی بر عبور از سقف‌های ذخائر اورانیوم تلاش‌های خود برای حفظ تجارت با ایران را مضاعف کرده‌اند.
خبرگزاری تسنیم نیز به نقل از روزنامه وال‌استریت ژورنال نوشت: دولت‌های اروپایی طی هفته جاری تلاش‌های خود را برای زنده نگه داشتن روابط اقتصادی و تجاری با ایران افزایش خواهند داد و قصد دارند یک خط اعتباری را برای کمک به راه‌اندازی مکانیسم ویژه تجارت بین ایران و غرب موسوم به اینستکس ایجاد کنند.
این تصمیم اروپا علی‌رغم تهدیداتی است که تهران درباره عدم‌پایبندی به برخی مفاد برجام مطرح کرده است، آن هم در شرایطی که فشارهای اقتصادی آمریکا علیه تهران به‌شدت افزایش یافته است.
این اقدام اروپایی‌ها نشانگر اختلافات عمیق بروکسل با سیاست‌های واشنگتن در قبال ایران است. … مقام‌های ایرانی خواستارآن شده‌اند که فعالیت اینستکس هرچه سریعتر آغاز شود و مقام‌های اروپایی نیز گفته‌اند که نخستین مبادلات مالی و تجاری از طریق اینستکس طی هفته‌های آینده انجام خواهد شد.
نظر شما